Zelfkennis, hoe goed ken jij jezelf?

Onze zelfkennis schiet te kort: we zijn blind voor onze fouten en overschatten onze talenten. Hoe kan het dat we onszelf overschatten? Waar komt die zelfoverschatting vandaan? Enkele psychologische effecten die ons zelfbeeld vertekenen op een rij:

Schat jezelf beter in

Het Lake Wobegon effect is het effect dat iemand heeft over zichzelf om zichzelf beter in te schatten dan gemiddeld. Lake Wobegon is een fictief plaatsje uit een radioprogramma waar: ”Alle vrouwen sterk zijn, alle mannen er goed uit zien en alle kinderen bovengemiddeld zijn.”

Middelpunt

We zien onszelf graag als het middelpunt van de wereld. Onze egocentric bias maakt dat we onszelf als het middelpunt van de wereld zien. Ga maar na: vraag aan een bevriend echtpaar naar hun aandeel in het huishouden. Opgeteld komt hun bijdrage boven de 100% uit, waarom? Omdat beide partners er van overtuigd zijn dat zijzelf meer doen dan de ander.

Met jezelf bezig

We denken graag dat anderen net zo veel letten op ons uiterlijk als wijzelf dat doen. Anderen zien onmiddellijk dat blaasje op je lip, of dat je een nieuwe broek aan hebt. Toch? Vergeet het maar! Door het spotlight effect denken we ten onrecht dat anderen net zo veel letten op ons uiterlijk en gedrag als wijzelf. Iedereen is, net als jijzelf, vooral bezig met: zichzelf.

Anderen lijken op ons

Vooral als we met een verslaving te maken hebben: te veel tv kijken, te veel snoepen, te veel alcohol drinken, te veel roken en enz. zijn we sterk geneigd te denken dat anderen op ons lijken. Zij drinken toch net zo veel wijn als ik? Zij snoepen toch meer dan ik? Door het false consensus effect denken we dat anderen meer op ons lijken dan ze in werkelijkheid doen.

Bestaand beeld bevestigen

We zijn sterk geneigd om op zoek te gaan naar informatie die een bestaand beeld bevestigt. Hierdoor zien we informatie die het tegendeel bewijst over het hoofd, waardoor we onze mening niet snel kunnen bijstellen. De comfirmation bias is hier de schuldige van.

Ik wist het wel

Door het: ”Ik wist het wel!” effect zijn we in staat om onszelf te blijven overschatten, i.p.v. toegeven dat we eigenlijk fout zaten.

Invloed van een persoon

We zijn nogal geneigd om de invloed van een persoon op een gebeurtenis te overschatten, en die van de omstandigheid te onderschatten, bijvoorbeeld: Een man glijd samen met zijn fiets uit over de weg. Te snel denken we:”Die man is onhandig,” i.p.v. te denken: ”Door de gladheid is de man met zijn fiets uitgegleden.” De fundamentele attributiefout is hier de schuldige van.

Persoonlijkheid

We zijn geneigd te denken dat wat andere mensen overkomen dat door hun persoonlijkheid komt: “Hij is bestolen van zijn bagage op vakantie, omdat hij nooit oplet.” Door de actor observer bias verwijten mensen de nare dingen aan de situatie.

Positieve gebeurtenissen

Positieve gebeurtenissen schrijven we altijd toe aan ons eigen kunnen, terwijl dat als we falen dit toeschrijven aan de situatie. Door de self serving bias behouden we het positieve beeld van onszelf.