DSM-5: classificatie, criteria en indeling van de DSM-5

DSM-5: classificatie, criteria en indeling van de DSM-5 Wat is DSM-5? In 2013 zag de vijfde editie van het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (afgekort DSM-5), het licht. DSM-5 is het wereldwijd gehanteerde classificatiesysteem voor psychiatrische aandoeningen. Het biedt een geclusterde beschrijving van alle stoornissen op basis van symptomen. De veranderingen in de beschrijving en indeling van stoornissen in de DSM-5 zijn grotendeels tot stand gekomen op basis van verworven wetenschappelijke inzichten.¹ Wetenschappelijke onderbouwing en een betere beschrijving van stoornissen waren de belangrijkste doelstellingen van de DSM-5

DSM-5


Wat is DSM-5?

DSM-5

DSM-5 is de vijfde editie van het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Deze editie werd in 2013 gepubliceerd. Het is een wereldwijd gehanteerd classificatiesysteem voor psychiatrische aandoeningen. Het doel van DSM-5 is om stoornissen op basis van symptomen te clusteren en te beschrijven, met de nadruk op wetenschappelijke onderbouwing en verbeterde beschrijvingen van deze stoornissen.

Historie in vogelvlucht

De eerste editie van het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) verscheen in 1952. Het was toen nog een klein pamflet dat slechts 32 pagina's nodig had om al zijn 106 diagnoses te definiëren. De meest recente editie, de DSM-5, verscheen in 2013; het is een kloek boekwerk. de Nederlandse uitgave telt 211 pagina's (inclusief appendix en register) en het beschrijft ongeveer 300 diagnoses tot in detail. John Hopkins University plaatst echter de volgende kanttekening bij het bespreken van het boek 'DSM: A History of Psychiatry’s Bible' van Allan V. Horwitz: "Het imposante karakter van de bestaande DSM-5 verhult echter de intense onzekerheid, factionalisme, vijandigheid en politiek getouwtrek waarmee de ontwikkeling van elke DSM sinds de derde editie in 1980 gepaard ging."²

Handleiding

De DSM-5 is een handleiding die voortdurend in beweging blijft en waarin nieuwe inzichten uit de wetenschap gemakkelijk kunnen worden opgenomen. De DSM-5 biedt meer ruimte voor het specificeren van ernst, de mate van beperkingen en voor individuele verschillen binnen dezelfde categorie stoornissen. Het 5-assensysteem is verdwenen. De eerdere versie van de DSM maakte gebruik van een meer-assig systeem om de diagnose te stellen, omdat er vaak sprake is van een samenspel van factoren waardoor iemand ziek wordt.

Basisprincipes

De DSM is gebaseerd op de volgende basisprincipes. Het is:
  • categorisch
  • geoperationaliseerd
  • puur beschrijvend
  • atheoretisch

Psychische aandoeningen worden opgevat als categorieën en niet als een continuüm met vloeiende overgangen. Operationalisering betekent dat er precieze, concrete criteria zijn waaraan moet worden voldaan om een ​​diagnose te stellen van een aandoening. Puur beschrijvend betekent dat de DSM zich beperkt tot het zo neutraal mogelijk beschrijven van de symptomen. Het is ook grotendeels atheoretisch omdat het geen speculaties bevat over de oorzaken of behandelingsaanbevelingen; het is niet gekoppeld aan een
verklaring.

Drie secties

De nieuwe DSM-5 bestaat uit drie delen: sectie I bevat uitleg en instructies voor gebruik. Sectie II bevat de beschrijving van de stoornissen, onderverdeeld in verschillende categorieën:
  • neurobiologische ontwikkelingsstoornissen;
  • schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen;
  • bipolaire-stemmingsstoornissen;
  • depressieve-stemmingsstoornissen;
  • angststoornissen;
    Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen (DSM-5) / Bron: DSM-5Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen (DSM-5) / Bron: DSM-5
  • obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen;
  • trauma- en stressorgerelateerde stoornissen;
  • dissociatieve stoornissen;
  • somatische-symptoomstoornis en verwante stoornissen;
  • voedings- en eetstoornissen;
  • stoornissen in de zindelijkheid;
  • slaap-waakstoornissen;
  • seksuele disfuncties;
  • genderdystrofie;
  • disruptieve, impulsbeheersings- en andere gedragsstoornissen;
  • middelgerelateerde en verslavingsstoornissen;
  • neurocognitieve stoornissen;
  • persoonlijkheidsstoornissen;
  • parafiele stoornissen;
  • overige psychische stoornissen;
  • bewegingsstoornissen en andere bijwerkingen van medicatie;
  • andere problemen die een reden voor zorg kunnen zijn.

In sectie III zijn mogelijk toekomstige ontwikkelingen opgenomen die eerst nog verder onderzoek vereisen.

Wat is in sectie III opgenomen?

De criteria voor de persoonlijkheidsstoornissen in deel II van de DSM-5 zijn ten opzichte van de stoornissen in de DSM-IV niet gewijzigd. Wel zijn ten opzichte van de Nederlandse DSM-IV enkele stoornisnamen gewijzigd: de theatrale, de ontwijkende en de obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis zijn respectievelijk veranderd in de histrionische-, de vermijdende- en de dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis. Uiteindelijk is dus de indeling van de DSM-IV behouden. De voorgestelde veranderingen bestonden uit een hybride dimensionaal-categoriaal model, welke in sectie 3 van de DSM is opgenomen. Dit model bestaat uit het bepalen van niveau van persoonlijkheidsfunctioneren en een systeem van persoonlijkheidstrekken om classificatie te verfijnen. Dit nieuwe model zal verder onderzocht moeten worden om te kunnen bepalen of dit systeem wellicht in een nieuwe editie van de DSM kan worden toegepast.

DSM-5 classificatiecriteria

Voor elke stoornis in DSM zijn classificatiecriteria opgesteld waarvan een minimaal aantal kenmerken aanwezig moet zijn gedurende een bepaalde periode. Voor het stellen van een goede diagnose is het niet voldoende om alleen te controleren of de symptomen uit de classificatiecriteria aanwezig zijn. Een beschrijvende diagnose met daarin opgenomen een nauwkeurige klinische voorgeschiedenis en een samenvatting van de sociale, psychologische en biologische factoren die hebben bijgedragen aan het ontstaan van een bepaalde stoornis, is ook nodig. Een systematische controle of de criteria op een bepaald persoon van toepassing zijn maakt de beoordeling betrouwbaarder, maar de clinicus zal toch nog altijd zelf moeten beoordelen wat per afzonderlijk criterium de ernst en de waarde is en wat dat betekent voor de betreffende diagnose.

Beschrijvende tekst

Elke stoornis wordt toegelicht aan de hand van een beschrijvende tekst. De tekst van de DSM-5 biedt informatie over elke stoornis onder de volgende rubrieken:
  • diagnostische kenmerken;
  • bijkomende kenmerken die de classificatie ondersteunen;
  • subtypen;
  • prevalentie;
  • ontwikkeling en beloop;
  • risico- en prognostische factoren;
  • cultuur- en classificatie;
  • gender en classificatie;
  • gevolgen voor het functioneren; en
  • differentiële diagnostiek.

Codering

De diagnostische classificatie is de officiële lijst van psychische stoornissen die is opgenomen in de DSM. Elk diagnose omvat een diagnostische code, die doorgaans wordt gebruikt door individuele zorgaanbieders en GGZ-instellingen voor het verzamelen van gegevens en facturering. Deze diagnostische codes zijn afgeleid van de International Classification of Diseases, Ninth Edition, Clinical Modification (ICD-9-CM).

Noten:
  1. De DSM komt tot stand binnen een maatschappelijk krachtenveld, waarbij heersende denkbeelden en politieke correctheid soms prevaleren boven wetenschappelijke inzichten. Men leze bijvoorbeeld: 'The Politically Correct Politics of Mental Health - Rewriting the DSM Again' van Ben Shapiro, http://www.breitbart.com/big-journalism/2010/02/11/the-politically-correct-politics-of-mental-health-rewriting-the-dsm-again (voor de laatste keer geraadpleegd op 21 september 2015)
  2. John Hopkins University Press. DSM: A History of Psychiatry's Bible. https://www.press.jhu.edu/newsroom/dsm-history-psychiatrys-bible (ingezien op 19-6-2022)

Lees verder

© 2010 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Emotioneel en grillig: als persoonlijkheidsstoornissenEmotioneel en grillig: als persoonlijkheidsstoornissen10 tot 15 procent van de mensheid heeft last van persoonlijkheidsstoornissen. Lang niet elke persoonlijkheidsstoornis wo…
Betekenis KijkwijzersymbolenKijkwijzer kennen we eigenlijk allemaal van de films en televisie. Het is hulpmiddel waarbij door middel van begrijpelij…
Indeling van virussenVirussen worden op basis van hun structuur en functie ingedeeld in groepen. In dit artikel worden de klassificatie en no…
De TNM-classificatie, stadiëring van kankerDe TNM-classificatie is een systeem dat wordt gebruikt om elke vorm van kanker waarbij sprake is van een tumor een stadi…

Pesten, wat doet dit met een kindPesten, sommige kinderen doen dit om erbij te horen, maar zij denken er niet aan wat dit kan doen met het kind dat gepes…
Invloed van psychokinese (PK) op cellenEen experiment waarmee aangetoond werd dat psychokinese (PK) invoed op cellen uitoefende werd gehouden door de Engelse o…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: F.RdeC, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0/bewerkt)
  • American Psychiatric Association. Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen (DSM-5). Nederlandse vertaling van Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5th Edition. Amsterdam: Boom Psychologie, 2014.
  • DSM-5-online. Welkom. https://www.dsm5online.nl/welkom/ (ingezien op 20-10-2023)
  • https://www.astare.nl/#!/vademecum/dsm-5 (voor de laatste keer geraadpleegd op 21 september 2015)
  • http://psychiatry.org/psychiatrists/practice/dsm (voor de laatste keer geraadpleegd op 21 september 2015)
  • Jellinek. Wat is de DSM 5 (V)? https://www.jellinek.nl/vraag-antwoord/wat-is-de-dsm-5-v/ (ingezien op 28-8-2020)
  • John Hopkins University Press. DSM: A History of Psychiatry's Bible. https://www.press.jhu.edu/newsroom/dsm-history-psychiatrys-bible (ingezien op 19-6-2022)
  • Afbeelding bron 1: DSM-5
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 17-01-2024
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Psychologie
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.