Attributie: betekenis geven aan psychologische problemen

Attributie is het zoeken naar of het toeschrijven van oorzaken van bijvoorbeeld ziekte of problemen, bij jezelf of bij een ander. Door meer inzicht in attributie te krijgen kun je jezelf maar ook anderen enorm helpen door betekenis aan de problematiek te geven. Attributie geeft namelijk inzicht in bijvoorbeeld de zelfredzaamheid bij schuldgevoelens. Na een belangrijke gebeurtenis in het leven kun je een schuldgevoel of een soort van trauma overhouden. Attributie helpt om dat schuldgevoel te relativeren. Tenslotte kan het helpen om niet al te veel de controle over je omgeving uit te oefenen.

Interne of externe attributie

Attributie kan op twee manieren plaatsvinden:

• Intern: je bent of vindt jezelf de oorzaak van hetgeen jou overkomt.
• Extern: iets of iemand anders vindt jij de oorzaak van hetgeen jou overkomt.

Wat is attributie?

Om interne of externe attributie uit te leggen kunnen we als voorbeeld een rijexamen nemen.

• Als je in één keer slaagt vindt jij jezelf goed en schrijft de oorzaak toe aan jezelf. Als je zakt doordat je de avond ervoor dronken bent geweest, schrijf je de schuld ook toe aan jezelf. Dat is interne attributie.
• Als je zakt door toedoen van een auto die geen voorrang geeft, dus door toedoen van een ander, dan schrijf je de oorzaak toe aan iemand anders. Dat is externe attributie.

Attributietheorie en emotie

Attributie en emotie hebben verband met elkaar. Emotie is een soort twee-traps raket.

• Eerst is er een ‘arousal’: een 'arousel' is het opkomen van een gevoel.
• Ten tweede is er het ‘label’ wat je er aan kunt geven. (bv. boosheid of blijdschap)

De arousal en het label maken het tot een herkenbare emotie. De oorzaak van deze emotie kun je toeschrijven aan jezelf (interne factor) of aan iets of iemand anders (externe factor)

Met attributie betekenis aan omgeving geven

Hierbij zijn drie elementen belangrijk:

• meaning (betekenis geven aan dingen)
• control(controle willen hebben over jouw omgeving)
• self-esteem(zelf redzaamheid of eigen waarde)

Wanneer gebruikt men een religieus attributie systeem?

• Als men verschillen in referentiekader heeft
• Bij een belangrijke of ingrijpende gebeurtenis bijvoorbeeld tijdens of na een sterfgeval.
• Context: religieus of niet
• Relevante en ingrijpende gebeurtenissen schrijft men toe aan God.

Psychologie van de adolescentie: jongeren zoeken oorzaken

Uit een onderzoek onder jongeren met een ongeneeslijke ziekte is gebleken dat jongeren de oorzaak van het wel of niet slagen in het leven, toeschreven aan zichzelf. Ook vertoonden zij meer depressieve symptomen dan jongeren die de oorzaken aan externe factoren toeschreven. Volgens dat onderzoek is het onvermijdelijke beter te accepteren, als men er van uit gaat dat men zelf niet alles in de hand heeft. De groep jongeren die dus bewust of onbewust bezig waren met externe attributie, waren dus ondanks hun ziekte, gelukkiger. Het is goed om als omgeving of hulpverlener aandacht voor interne attributie te hebben. Men kan in de gesprekken met jongeren bijvoorbeeld kijken naar externe attributieve factoren in de situatie van de persoon. Dit kan preventieve effecten hebben m.b.t. negatief zelfbeeld, depressiviteit of zelfs suïcidale gedachten.

Invloed van de omgeving
Een interessante vraag is ook hoe jongeren reageren op de invloed van de omgeving. Uit een ander onderzoek bleek dat de stress en de daaruit voortvloeiende psychische klachten van bijvoorbeeld de vader, verband had met de emotionele en gedragsproblemen bij de jongere. Hierbij moet goed gekeken worden in hoeverre deze groep jongeren de schuld kreeg van de omgeving of de schuld aan zichzelf toeschreef.

Attributie in de Verslavingszorg

Ook kan attributie toegepast worden wanneer sprake is van een verslaving. Mensen die verslaafd zijn kunnen worstelen met schuldgevoelens, het wel willen maar niet kunnen stoppen en, zijn snel geneigd om de omgeving de schuld te geven van hun excessief gebruik of verslaving. De therapeut of begeleider kan de gebruiker wijzen op de begrippen interne en externe attributie. In het Minnesota Model oftewel, het Twaalf Stappen programma van Anonieme Alcoholisten, wordt bijvoorbeeld het religieus attributiesysteem toegepast. De gebruiker geeft toe dat hij machteloos staat tegenover zijn verslaving.

Geestelijk gezond

De volgende stap is dat God geestelijk gezond kan maken. Dit is een goed voorbeeld van de attributietechniek. Hierbij is het niet zo dat God dan als ´schuldige´ aangewezen moet worden maar waar wel een ´beroep´ op kan worden gedaan. Je zoekt de ´oplossing´ of herstel voor een deel buiten jezelf. De oorzaak van verslaving is meestal moeilijk aan te wijzen. De gebruiker heeft hierin een belangrijke eigen verantwoordelijkheid. Door toepassen van de attributietechniek kunnen verantwoordelijkheden en zaken waarop geen grip gekregen kan worden onderscheiden worden. Hierdoor kan de gebruiker meer betekenis geven aan dingen
en ontwikkeld hierdoor meer zelfredzaamheid of eigenwaarde.