Woede: oorzaak van vervormd denken door onszelf

Woede wijten we meestal aan iets buiten onszelf, aan iets dat ons overkomt, iets waar wij niets aan kunnen doen. Of aan iemand die niet mee wil werken of erger nog: iemand die expres tegenwerkt. We beseffen niet dat het vaak onze eigen vervormde gedachten zijn die ons in de weg zitten. Je kunt er echter iets aan doen om dergelijke gedachten te reduceren. Je moet je er dan wel eerst bewust van worden. We onderscheiden zes manieren van vervormd denken.

1 Normerend denken

Het leven bestaat uit een aaneenschakeling van keuzen die we maken op grond van onze inschatting van wat ons helpt om te krijgen wat we wensen en te vermijden wat we niet willen. Niets moet! Dus trap niet in die val en houd op met normerend denken! In plaats van te zeggen: “Ik moet het huis schoonmaken,” of: “Ik mag niet te laat komen,” is het beter om te zeggen waar het werkelijk op neer komt, maar dan positief uitgedrukt: “Ik houd van een schoon huis,” of: Ik kom graag op tijd.”

2 Ontwijkende / retorische vragen

• Waarom moet mij dat altijd overkomen?
• Waarom ben ik altijd zo stom?
• Waarom heb ik altijd zoveel pech?
• Waarom zit mij altijd alles tegen?

De beste manier om hiermee om te gaan is om pas op de plaats te maken en de vragen te beantwoorden

• Dit overkomt mij niet altijd, maar als het gebeurt had ik me vaak wel kunnen voorbereiden, zij het misschien niet kunnen voorkomen.
• Ik ben niet altijd stom, maar soms ben ik er niet met mijn gedachten bij.
• Ik heb niet altijd pech, soms lopen de dingen anders dan ik verwacht had.
• Etc.

3 Alles-of-niets denken

Deze manier van denken is gebaseerd op strenge regels over wat ‘hoort’ en hoe het ‘moet’ die je dwingen de gebeurtenissen in absolute categorieën van goed en slecht onder te brengen. Echter: gebeurtenissen zijn meestal niet 100% ‘goed’ of ‘slecht’. Stel jezelf de vraag: “Is het werkelijk zo ‘verkeerd’ of ‘slecht’?
Bijvoorbeeld: “Zij reageren nooit op een mailtje.” Je kunt denken: “Wat zijn ze onattent,” of:”Je weet nooit wat je aan hen hebt”, als ze inderdaad nooit reageren dan kun je hen beter opbellen in plaats van je te blijven ergeren.

4 Dramatiseren en...

Je kunt ook doemdenken en de zaken dramatiseren. Elke kleine tegenslag blaas je op tot enorme proporties: “Wat vreselijk! Dit is verschrikkelijk! Ik kan het niet meer aan!”
Sta je daar echter nuchter bij stil dan blijkt het nogal mee te vallen. Je kunt nog denken en handelen, je bent niet ziek of verlamd en evenmin hoef je te gaan bedelen.

...Bagatelliseren

Als je de zaken bagatelliseert, dan doe je het tegenovergestelde: je verkleint of negeert het belang van iets. Je kunt bijvoorbeeld het belang van je eigen werk minimaliseren: “Och, ik rommel maar wat aan,” terwijl je dat van een ander de lucht in prijst: “Hoe zij alles voor elkaar klaar speelt begrijp ik niet, ze is fantastisch!”

Oplossing: leg een lijstje aan van positieve beoordelingen van en opmerkingen over jezelf. Wat ook helpt: stel je dezelfde situatie voor met andere personen. Bekijk je ze dan met dezelfde ogen? Veel mensen denken automatisch dat alles wat in de media komt belangrijk en waardevol is. Maak eens voor de grap een berichtje over jezelf, je activiteiten, en plak dat tussen de berichten in de krant of het tijdschrift dat je leest. Kijk er dan eens naar met de ogen van een vreemde.

5 Labelen

Labelen is ook een fout die vaak gemaakt wordt en die leidt tot negatieve gevoelens. Als je labelt gooi je verschillende zaken op een hoop, je generaliseert, en plakt er vervolgens ook nog simplistische negatieve labels op om jezelf of een ander te typeren. Als je dat zo leest vraag je je waarschijnlijk al af: waarom doet iemand zoiets in hemelsnaam? Labels zijn vaak in het verleden opgeplakt en er is verder niet naar gekeken of het wel klopt. Je kunt er gevoeglijk van uitgaan dat ze niet kloppen! Helaas is zo een label zijn eigen leven gaan leiden. De enige manier om je van een label te ontdoen is er bij stil te staan en je af te vragen: ben ik echt zo onhandig/ stom/ onbetrouwbaar/ onattent, etc.? Natuurlijk niet. Er zijn zeker voorbeelden van het tegendeel te vinden!

6 Nooit - altijd

'Nooit' en 'altijd' zijn stevige termen die je echter meestal kunt relativeren. Het gaat hier om het overdrijven van generalisaties: “Ik heb nooit eens geluk, ik ben altijd de pineut.”

Drie stappen om het hervormde denken te reduceren:

1. Wind jij je op? Stop met je bezigheden en richt je aandacht op je gedachten.
2. Ga bij jezelf na of je zelf een of meerdere van bovenstaande manieren van vervormde denken toepast.
3. Weerspreek die gedachtekronkels met een rationele innerlijke dialoog of bevestiging.

Ongeduld

Woed krijgt zo vaak een kans doordat we ongeduldig zijn en onszelf niet de tijd gunnen om aandacht aan onze gevoelens en de daaraan ten grondslag liggende vervormde gedachten te schenken. Alles om ons heen schreeuwt om aandacht en vooral om actie! Tenminste, dat lijkt zo, of, nog beter: dat denk jij! Ook daar zou je eens bij stil kunnen staan. Is er echt zoveel haast bij? Is het levensbedreigend als je vijf minuten later aankomt? In negen van de tien gevallen zal het antwoord ontkennend zijn.

Veranderen

Realiseer je dat je meer schade aanricht en tijd én energie verspilt als je blijft denken op de vervormde manier waarop je nu doet, dan wanneer je probeert je gedachten te veranderen. Dat zal zeker niet 1,2,3 lukken. Ten slotte gebruik je jouw huidige gedachtepatroon al je leven lang en heeft het zich stevig in je hoofd kunnen vastzetten. Het zal zeker een aantal weken duren eer je effectief en consistent het drie-stappen-plan kunt toepassen. Ook hier is dus geduld vereist...