Woede: emoties lossen een probleem niet op

Woede is een afweermechanisme dat voorkomt dat we ons bewust worden van stress, pijn of gevaar. Woede wordt vaak gebruikt om ons af te sluiten voor emoties of ervaringen die ons als kind overweldigden en waar we toen niet mee wisten om te gaan. Het gevolg is dat woede nu vaak de onderliggende emoties afdekt en onderdrukt. De nadelen zijn evident. Des te meer reden om de oorzaak op te sporen en het probleem bij de wortel aan te pakken. Blijf rustig en focus op je werkelijke emoties.

Probleem

Wanneer je buitenproportioneel heftig reageert op iemands gedrag heb je een probleem en is het tijd om bij jezelf na te gaan:

1. Wat was het precies dat hij deed waardoor ik kwaad werd?
2. Welke behoeften/verlangens maakten dat hij zich op die manier gedroeg?
3. Door welke overtuiging of gebeurtenis uit het verleden werd zijn gedrag beïnvloed?
4. Als ik dit in overweging neem, hoe had ik dan anders / doeltreffender kunnen reageren?

Ontzenuw je woede

Het punt is dat je de beweegredenen van de ander niet kent. Kende je ze wel, dan zorgt dit wellicht voor begrip en zelfs mededogen. Maar het feit dat jij buitenproportioneel reageert, zegt meer over jou, over jouw probleem, want dat heb je, dan over de ander. Richt dus liever je energie op wat er bij jezelf aan de hand is en ontzenuw zo je eigen woede.

• Je rationeel verweer kan zijn: “Hij wil me niet begrijpen!”
• De onderliggende norm: "Als ik iets duidelijk uitleg kan het niet anders dan dat de hij mij begrijpt."
• Feitelijk zeg je: "Hij moet mij begrijpen, want ik leg het toch duidelijk uit?"

Hier is sprake van een verhulde vorm van normerend denken en bovendien van een retorische vraag. Wanneer je een volgende keer weer geïrriteerd raakt kun je beter bij jezelf denken: “Wat kan ik doen om rustig te blijven in plaats van te proberen de ander te overtuigen of proberen te veranderen?”

Sterke emotie

Woede is een sterke emotie die gemotiveerd wordt door:

• een sterke focus op jouw wensen en behoeften
• meer zelfvertrouwen (woede geeft je de illusie sterk te zijn)
• Een gevoel van gerechtigheid
• Een geringer besef van alle andere emoties.

Woede kan je weliswaar tijdelijk een goed gevoel geven, het is een illusie! Zodra de kracht van die allesoverheersende emotie van dat moment wegebt, komen de andere emoties weer terug en blijft een triest gevoel van miskenning over. Het is daarom beter te werken aan de onderliggende gevoelens. Besef waar je woede vandaan komt, welke emoties onderdrukt worden en doe daar iets aan.

Functie van woede

Woede is een psychologisch afweermechanisme, een mentaal proces dat voorkomt dat we ons bewust worden van stress, pijn of gevaar van binnenuit of van buitenaf. Woede wordt vaak gebruikt om ons af te sluiten voor emoties of ervaringen die als kind overweldigend waren of onacceptabel gevonden werden. Toen konden we er niet mee omgaan. Maar inmiddels kunnen we ons hoofd niet meer in het zand steken. Nu moeten we de oorzaak onder ogen zien, aanpakken en er mee leren omgaan.

Woede die gebruikt wordt om je sterk te voelen, pijnlijke emoties of moeilijke situaties uit de weg te gaan,

• verhindert dat je de oorzaak van het probleem aanpakt,
• weerhoudt je ervan je vervormde denkbeelden te corrigeren,
• houdt je machteloos doordat de oplossing van het probleem wordt uitgesteld,
• weerhoudt je ervan pijnlijke emoties te verwerken en los te laten,
• vergiftigt je relaties,
• doet de pijn die je in je leven ervaart toenemen.

Emoties

Het is duidelijk dat woede in al deze gevallen geen functionele emotie is. Het helpt je niet van je problemen af te komen. Bovendien onderdrukt ze de onderliggende emoties. Er zijn drie manieren om daarmee weer in contact te komen:

1. Vergroot je vocabulaire om je emoties, wat je werkelijk voelt, te beschrijven
2. Ga op zoek naar het gedrag en de fysieke sensatie die bij een bepaalde emotie horen.
3. Ga op zoek naar steeds terugkerende situaties waarin je disfunctioneel reageert.

We onderscheiden vier groepen van negatieve emoties die vaak door woede worden verhuld:

1. Schrik en angst: reacties op een bedreiging die je misschien niet aankunt en onacceptabel voor je zijn omdat je de situatie meester wilt blijven.
2. Schaamte en gêne: ontstaat door jouw interpretatie dat je iets verkeerds hebt gedaan of iets onacceptabels is overkomen. Objectief gezien hoeft dit geen probleem te zijn, echter wel als jouw basisovertuiging is dat je altijd gelijk moet hebben en geen fouten mag maken.
3. Teleurstelling en verdriet: ontstaat doordat je wat je wenst, niet kunt krijgen of kwijtraakt. Vooral een probleem als jouw basisovertuiging luidt dat je alles zelf in de hand wilt houden.
4. Eenzaamheid en kwetsing/pijn: veroorzaakt door een gemis aan vrienden of een gebroken relatie.

Wat doe je als dergelijke emoties je overvallen?

• Ik ren ervoor weg.
• Ik verlummel mijn tijd om maar bezig te zijn en niet te hoeven nadenken.
• Ik zorg dat ik het druk heb.
• Ik raak gedeprimeerd
• Ik zoek naar sensatie (afleiding)
• Ik sta stil bij de emotie en schrijf ze zo snel mogelijk van me af.

Er is maar één oplossing, en die doet pijn. Toch is het analyseren van je onderliggende emoties de enige manier om na te gaan wat je werkelijk voelt. Het is echt niet stoer om weg te kijken en te doen alsof er niets aan de hand is, en nog minder om in woede uit te barsten. Dan ben je hoe dan ook de verliezer.