Woede: aangeleerd gedrag dat je kunt afleren

Woede kan ontstaan uit een extreem rechtvaardigheidsgevoel. De oorzaak kan liggen in een gevoel van verdriet, uit onbegrip voor de dood van iemand, of uit angst dat je kind iets is overkomen omdat het niet op tijd is thuisgekomen. Heel begrijpelijke redenen. De woede echter is in deze gevallen een uiting van de verkeerde emotie. Feitelijk ervaar je een gevoel van onmacht over de situatie. Door een andere interpretatie van de gebeurtenis kun je je gevoelens ombuigen; dat leidt tot ander gedrag.

Emoties

De manier waarop je informatie verwerkt is anders wanneer je kwaad bent dan wanneer je je gelukkig voelt, angstig bent of verdriet hebt. Bewuste en onbewuste gedachten worden niet alleen door emoties beïnvloed, ze spelen zelf ook een cruciale rol bij het oproepen van die emoties. Is eenmaal een bepaalde emotie losgemaakt, dan treedt een scala van lichamelijke reacties in werking, zoals de vecht- of vluchtreactie. Deze reactie verhoogt de activiteit van een groot aantal lichaamsfuncties dat ervoor zorgt dat je een fysieke bedreiging kunt afslaan.

Gebeurtenis > interpretatie > emotie > actie

Hoe je een gebeurtenis interpreteert bepaalt je emotie en vervolgens je reactie. Je kunt dus niet zeggen: Jij maakt me kwaad, verdrietig, etc. Als een emotie er eenmaal is, veroorzaakt ze een drang tot handelen om aan je behoefte tegemoet te komen. Woede is een emotie die ons aanspoort tot reageren, niet tot afreageren! Door je emoties te uiten ga je ongemerkt met je aandacht weg van de behoeften en verlangens waardoor ze werden opgewekt; je emoties eisen alle aandacht op. Het gedrag dat we in reactie op onze emoties vertonen is grotendeels aangeleerd of afgekeken. Dat houdt in dat je dat gedrag dus ook weer kunt afleren en kunt vervangen door meer geschikt gedrag. Je hebt je eigen gedrag veel meer in de hand dan je wellicht zou denken!

Analyse

Eén van de belangrijke stappen is wellicht het analyseren van je gevoelens. Veel mensen staan nooit bij hun eigen gevoelens stil. Ze weten alleen: ik voel me blij, rot, triest, kwaad en daar houdt het mee op. Er zijn echter enorm veel gevoelens en als je jezelf aanleert om je gevoelens serieus te nemen en er bij stil te staan als ze opspelen, leer je de diverse gevoelens onderscheiden. De volgende stap is dan er ook iets mee te doen. Zeker als ze je in de weg zitten, of als je er je omgeving, je geliefden, mee afstoot. Besef dat het je eigen gedrag is, en niet dat van anderen dat jij verkeerd of overgevoelig interpreteert. Wil je dus leren van je eigen gevoelens, wat ze jou willen zeggen, leg dan een lijstje aan van alle emoties die je kunt vinden en ga het langs tot je vindt wat jou dwarszit.

Interpretatie

• Frustratie vloeit voort uit een situatie waarin een behoefte of verlangen niet wordt vervuld.
• Machteloosheid is het onvermogen om datgene te doen wat nodig is om een behoefte of verlangen te bevredigen.
• Verwarring ontstaat doordat je iets niet begrijpt; bijvoorbeeld het belastingformulier.

Als een emotie er eenmaal is, veroorzaakt ze een drang tot handelen om aan je behoefte tegemoet te komen.

Al deze situaties kunnen woede, angst, verdriet of geen reactie (!) oproepen, afhankelijk van onze interpretatie van het gebeuren:

• File: "Ik word er helemaal gestoord van, waarom moet mij dit weer overkomen?"
• File: "Weer een van die beruchte files. Ik kan me maar beter ontspannen en wat naar de radio luisteren."

Hoe komt woede tot uiting?

Wat je voelt, wat je doet

Op een gezonde manier omgaan met woede houdt in dat je je in een vroeg stadium bewust wordt van de woede door middel van het herkennen van lichamelijke gewaarwordingen die op de woede duiden; herkennen van signaalgedrag en het vergroten van het vocabulaire op het gebied van woede.

De intensiteit van je gevoelens

Nog enkele van vele gevoelens

• sympathie en liefde
• afkeer en haat of walging
• woede en razernij
• droefenis en wanhoop
• bezorgdheid en vrees
• wantrouwen en paranoia
• vreugde en uitgelatenheid
• verrassing en overrompeld zijn
• erotiek en seksuele opwinding
• trots en arrogantie