Daag je gedachten uit en kom dichter bij je gevoel

Descartes zei het al: "Ik denk dus ik besta". Toch is dat niet het hele verhaal. Denken staat niet op zichzelf. Je gedachten worden beïnvloed door je gevoelens. En andersom. Voel je je blij, dan zul je positiever denken over jezelf en de wereld om je heen. Voel je je somber, dan overheersen mogelijk negatieve gedachten. Gevoelens laten zich echter niet zo maar sturen. Om je gevoelens te sturen en daarmee te veranderen kun je bewust je gedachten inzetten. Door je gedachten bewust te veranderen, verander je je gevoel. En door je gevoel kun je je beschikbare palet van gevoelens uitbreiden.

• Automatische gedachten
• Wat doen automatische gedachten?
• Automatische gedachten veranderen
• GGGGG-schema invullen
• Helpende gedachten
• De kerngedachte
• Vraag hulp bij het formuleren van helpende gedachten

Automatische gedachten

Vaak liggen er vaste gedachten ten grondslag aan de manier waarop we over onszelf denken en de manier waarop we het gedrag van anderen interpreteren. Dit zijn de zogenaamde automatische gedachten. Denk aan negatieve gedachten als "Ik ben ook niets waard.", '"Ze gunnen me ook niets.". Of aan positieve gedachten als "Ik heb ook altijd geluk." en "Wat is iedereen toch altijd aardig voor me.".

Wat doen automatische gedachten?

Deze automatische gedachten beïnvloeden de manier waarop je jezelf definieert, hoe je je over jezelf voelt. Je gedachten en je gevoelens samen beïnvloeden de manier waarop je ervaringen en gebeurtenissen interpreteert. Als je ervan uitgaat, dat iedereen het goed met je voorheeft zul je een automobilist die je de weg afsnijdt waarschijnlijk snel kunnen vergeven voor deze fout. 'Hij kon misschien niet anders', of 'er is vast iets heel dringends, waardoor hij zo'n haast heeft', zul je misschien denken. Ben je er echter van overtuigd dat iedereen het op jou heeft gemunt, dan zul je dit bevestigd zien in gedachten als 'ze zien me gewoon weer niet staan' of 'niemand houdt rekening met mij'. Deze gedachten zijn erg hardnekkig. Voordat je het weet zitten ze in je hoofd en zijn ze niet zomaar weg te denken. Onbewust geven je hersenen de gedachten die de sterkste gevoelens oproepen de meeste prioriteit. Dat betekent dat je juist deze gedachten het vaakst denkt. Ze heten niet voor niets automatische gedachten.

Automatische gedachten veranderen

Het goede nieuws is dat je deze gedachten kunt veranderen. Door het gevoel dat erbij hoort aan te passen, kun je de gedachten beïnvloeden. Dit gaat helaas niet zomaar. Je hersenen hebben een voorkeur voor 'de bekende weg'. Gedachten die je heel vaak hebt gedacht worden eerder getriggerd. Om nieuwe gedachten aan te leren is het alsof je eerst een zandweggetje moet aanleggen, die uiteindelijk, mits vaak genoeg 'bereden' kan uitgroeien tot een gemakkelijk te bereiken snelweg. Ligt er eenmaal een snelweg dan kunnen ook deze 'nieuwe' gedachten eroverheen zoeven en komen deze als eerste in je op. Hierdoor wordt het gemakkelijker om deze nieuwe gevoelens te ervaren en nieuw gedrag te laten zien.

GGGGG-schema invullen

Om je te helpen deze nieuwe gedachten te ontdekken en je eigen te maken kun je een G-schema invullen. Of eigenlijk een GGGGG-schema. Een schema waarin je de gebeurtenis, je gedachten erbij, de bijbehorende gevoelens en je gedrag uitschrijft met het gevolg ervan. Een traditioneel G-schema focust daarmee op een bepaalde situatie en laat je dan vanaf een afstandje op deze situatie toekijken. De bedoeling is dat je hierdoor beseft dat sommige gedachten je niet verder helpen. Deze gedachten zijn vaak niet rationeel en houden je tegen om te bereiken wat je wilt. Door anders te denken over een situatie verandert je gevoel en daardoor je gedrag met als resultaat een uitkomst die dichter bij je eigenlijke behoeften en wensen ligt.

Helpende gedachten

Om dit helder te krijgen kun je tegenover de automatische gedachten helpende gedachten zetten. Dit doe je in een uitgebreid G-schema, zoals hier aangegeven. Een invulformulier voor een dergelijk GGGGG-schema is uitgebreider dan een gewoon GGGGG-schema. Als je alle automatische gedachten die in je opkomen uitschrijft en deze kritisch bevraagt kun je onderscheid leren maken tussen werkelijke, feitelijke gedachten en irrationele gedachten, die zich vooral in je hoofd afspelen.

De kerngedachte

Vaak kun je een van deze automatische gedachten als kerngedachte bestempelen. Dat is de gedachte die als belangrijkste aanvoelt, die de boventoon voert of steeds terugkomt. Dat is de automatische gedachte waar het eigenlijk om gaat. Juist deze gedachte kun je vervangen door een helpende gedachte. Welke gedachte brengt je dichter bij je behoefte? Welke gedachten zijn goed voor je? Dat zijn helpende gedachten. Daarbij kun je beschrijven hoe het nieuwe, gewenste gedrag eruitziet. Je krijgt er dan een beter beeld bij. Dit visualiseren van het nieuwe gedrag kan ervoor zorgen dat het makkelijker is te doen. Je hebt het als het ware al eens ervaren.

Vraag hulp bij het formuleren van helpende gedachten

Soms is een helpende gedachte moeilijk om te bedenken. Zoek dan gerust hulp in je omgeving bij mensen die je kennen. Zij kunnen je vast helpen met het formuleren van een goede helpende gedachte. Zelfs al geloof je hem in het begin nog niet. Helpende gedachten zijn rationeel, dat wil zeggen feitelijk, en positief. Het gaat er niet om wat je niet moet doen of denken, maar om wat je wel mag denken of doen. Een helpende gedachte kan bijvoorbeeld zijn: “Ik hoef niet alles perfect te doen.” Of “Als ik me gespannen voel, adem ik rustig drie keer langzaam in en uit en de stress gaat vanzelf voorbij.”. Door je vast te houden aan deze helpende gedachten in nieuwe situaties en ze keer op keer te herhalen kun je ze uiteindelijk gaan geloven en nieuw gedrag ervaren. Dan hoef je niet meer voorbij te gaan aan je innerlijke wensen door je te laten leiden door negatieve automatische gedachten. Dan weet en voel je dat je jezelf mag laten zien zoals je bent. Dan is de snelweg aangelegd en ligt de wereld voor je open.