Zelfkennis: Kom (weer) in contact met jezelf

Het klinkt voor menigeen nogal ‘zweverig’, maar dat neemt niet weg dat het met jezelf in contact komen uitermate belangrijk kan zijn. De westerse maatschappij is in het kader van de groeiende welvaart, vanaf de tweede helft van de twintigste eeuw, sterk op de ratio overgegaan. Er moet gehandeld worden in letterlijke en figuurlijke zin en daarbij is de ratio leidend geworden. Hoewel dat gegeven op zich niet erg hoeft te zijn, is men wel volledig aan een aantal andere aspecten voorbij gegaan. De belangrijkste in deze is het individu, de mens waar het om gaat. Door middel van oefeningen kan je dit weer in balans brengen. Vanaf pakweg de eeuwwisseling is er een tendens zichtbaar waaruit blijkt dat het belang van het individu weer belangrijker wordt geacht. Dit wil zeggen dat niet alleen de ratio, maar ook het gevoel meegenomen mag worden bij het nemen van een beslissing. Echter, gegeven het feit dat dit voor veel mensen langere tijd naar de achtergrond geschoven is, is het niet altijd eenvoudig om bij je diepste gevoelens te komen. Je moet immers goed in contact staan met jezelf om je ware gevoel bij een besluitvorming te kunnen betrekken.

Langzaam maar zeker pakken echter steeds meer mensen het aspect rond het (weer) in contact komen met zichzelf op. In contact komen met jezelf is een interne en veelal intense weg die je moet volgen. Er zijn een aantal zaken die je actief op kunt pakken c.q. oefeningen die je kunt doen om hier actief mee aan de slag te gaan en het proces te stimuleren.

Uitgangspunt: Een goed gevoel

Het is zinloos om tijdens het proces van weer in contact te komen met jezelf, te oordelen, verontwaardigd te zijn of misschien zelfs sprakeloos. In contact komen met jezelf is alle facetten die bij je horen te accepteren zoals ze er zijn. Als je het accepteert kan je het namelijk ook loslaten en dat helpt weer om er geen energie meer aan te spenderen en blij te zijn met wie je bent. Het is zinvol om iedere oefening, zoals onderstaand is weergegeven, met een grote glimlach af te sluiten. Sta ook een moment bewust stil bij het gegeven dat het je een positief gevoel geeft dat je hier rondloopt op de aarde.

Jezelf kennen

Voorbereiding

Begin bij het begin en dat is echt geen kwestie van dagen navelstaren om je ware zelf (opnieuw) te leren kennen. Echter, als je jaren al je beslissingen op je ratio gebaseerd hebt, is het niet eenvoudig die kentering (weer) te maken. Het begint met het herkennen van je eigen unieke en waardevolle kern.

Overigens is het wel zo dat sommige mensen bewust kiezen zich voor enkele dagen terug te trekken. Bijvoorbeeld in een klooster waar je een soort retraite kunt houden. Je bent dan enkele dagen volledig afgesloten van de wereld en dat kan als een soort brainwash werken. Dat neemt niet weg dat je ook na die tijd, actief moet blijven met het gegeven.

Hoe je het ook aanpakt, het is belangrijk dat hetgeen je gaat doen ook echt vanuit je gevoel komt. Dus bij onderstaande oefeningen niet de wenselijke, logische en/of praktische antwoorden geven en ook niet vragen of je iets goed doet. Bij de oefeningen die je doet, is het wenselijk dit met enige regelmaat toe te passen. Echter, ook hiervoor geldt dat het tijdstip je uit moet komen. Zet er in ieder geval niet de klok op gelijk, anders wordt het meer een ‘moetje’ en ga je feitelijk opnieuw voorbij aan je gevoel.

Aanpakken

Als je zover bent en je kiest niet voor een retraite, dan is regelmatig pakweg een uurtje uittrekken, voldoende om actief met jezelf aan de slag te gaan. Sommige oefeningen zullen zeker vaker terugkomen. Immers, de antwoorden op alle vragen (in de oefeningen) heb je mogelijk niet direct. Dat geeft ook niet, dat vergt soms meer tijd.

Door de oefeningen met de bijbehorende vragen regelmatig terug te laten komen, komen de bijbehorende antwoorden op enig moment ook vanzelf. Heb geduld.

Oefeningen

De oefeningen hebben als insteek dat je actief met jezelf aan de slag gaat om (weggedrukte) gevoelens de ruimte te geven bij je besluitvorming, hoe je tegen zaken aankijkt en hoe je je mening vormt. De oefeningen lijken heel basaal, maar als je voor veruit het grootste gedeelte vanuit je ratio werkt, en dit doe je al langere tijd, dan is het niet vreemd om op een dergelijke wijze weer in contact met jezelf te komen.

Pas de oefeningen regelmatig toe en laat ze terugkomen tot je de echte antwoorden hebt. Op deze wijze dwing je jezelf op een respectvolle manier om je ware zelf weer te ontbloten.

Spiegelen
Bedenk dat de spiegel die je jezelf voor moet houden, niets meer is dan een reflectie van jezelf. Bekijk jezelf goed, observeer je ogen. Wat stralen ze uit en reflecteert dat hoe je je op dat moment voelt. Er is geen goed of fout, gewoon kijken. Verleng die blik eens met het gegeven wat jij in het leven doet. Daarmee niet de rationele zaken benoemend, maar bijvoorbeeld wat je voor je medemens doet. Denk hierbij aan je gezin, buren, familie én bekijk op wat voor manier je in deze cirkel van mensen staat. Hoe denk je dat ze je zien? Als je geen idee hebt, is het niet erg om dit eens terloops aan iemand in je directe omgeving te vragen.

Voor veel mensen geldt dat men iets in de wereld ‘te doen’ heeft. Veel mensen ervaren dat ze een opdracht in het leven hebben en als deze er voor je is, wat is die dan? Hoe verloopt dit proces en als er iets is wat je graag zou willen veranderen in dit kader, wat is dat dan? Kan je dat nu veranderen of moet je daar nog iets voor doen?

Zintuigen

Een zinvolle oefening is die van de zintuigen. Dat wil zeggen dat je je zintuigen optimaal gebruikt bij alles wat je doet. Dat kan buiten in de natuur zijn, maar ook binnen in de huislijke sfeer. Waar het om gaat is dat je niet alleen je oordeelt op basis van wat je ziet (wat veel mensen doen), maar dat je ook voelt, ruikt, hoort en/of proeft. Gebruik je zintuigen zo ruim mogelijk. Hoe meer zintuigen je in kunt zetten ter beoordeling, hoe genuanceerder je antwoord zal zijn.

Iets wat in eerste instantie lelijks lijkt, bijvoorbeeld alleen door te kijken, mogelijk je afkeuring krijgen. Echter, als je het voelt en het voelt voor je vingers zijdezacht aan, dan kan dit je oordeel beïnvloeden. Een volgende stap in dit proces is om het oordeel in zijn geheel achter je te laten en alleen te ervaren wat hetgeen je voelt/ervaart met je doet.

Neem bij dit proces maar eens jonge kinderen als voorbeeld. Jonge kinderen die net hebben leren lopen en de wereld met hun zintuigen aan het ontdekken zijn. De handen en het gezicht worden volop gebruikt om te ontdekken. Maar het kan ook een hond of kat in huis zijn, dieren zijn continu met hun zintuigen bezig. De kat die fleemt of de hond die buiten in het gras rolt.

Zuiver

Je innerlijkheid opzoeken gaat gemakkelijker als je omgeving sober en zuiver is. Geen poespas of onnodige zaken om je heen. Los van het gegeven dat het je af kan leiden, geeft leegte en zuiverheid ruimte in je hoofd en lijf om ‘te voelen’.

Bekijk voor jezelf welke ruimte daaraan voldoet, maar niet zelden kom je in de natuur uit. De natuur zit logisch in elkaar, ook al komt het soms chaotisch over. De natuur is een georganiseerde chaos en is daarmee in balans. Dat is wat je meestal in de natuur ervaart en dat geeft rust. Maar een serene stilte, die je concentratie doet verhogen, kan je bijvoorbeeld ook in de meeste kerken vinden of in de avonduren op de snelweg in je auto rijden. Zet de radio uit, concentreer je slechts op de weg die voor je ligt. Kortom, het kan van alles zijn. Als jij je er maar goed bij voelt.

Probeer een moment in stilte te zitten en je (buik)ademhaling te ervaren op de plek waar je je begeeft. Een goede ademhaling kan je helpen de diepte in jezelf te ervaren. Voel wat een dergelijk moment voor je lichaam doet … en voel hoe je lichaam aanvoelt na een dergelijk moment. Het spreekt voor zich dat je niet aan de situatie van dat moment voorbij moet gaan. Op de autoweg moet je natuurlijk wel veilig doorrijden en in de natuur moet je niet struikelen over boomstronken. Het is dan ook geen meditatie, maar in het alledaagse leven een moment om de diepte in jezelf te ervaren.

Acceptatie
Als je die innerlijke zelf op gaat zoeken, dan is het logisch dat je ook dingen boven tafel haalt die je nu misschien minder aanstaan. Beslissingen, met of zonder gevoel, die je op dit moment anders zou nemen. Het heeft geen zin om hier iets mee te willen doen of spijt te hebben. Accepteer jezelf ook in dit traject. Zie het als een stukje ontwikkeling die je hebt doorgemaakt en dat je nu in staat bent zaken in een breder perspectief te kunnen zien. Accepteer het en laat het aansluitend ook weer direct los. Maakt je dat wispelturig? Misschien moet je het meer als flexibel zien. Situaties veranderen, mensen veranderen en daarmee beslissingen.

Laat al deze momenten dan ook rustig de revue passeren, ervaar hoe je je nu bij deze momenten voelt en laat het vervolgens achter je.

Zweverig?

Als je puur met je binnenkant bezig bent en je gevoel weer op moet zoeken, dan kan dit op andere mensen als zweverig of zelfs onsamenhangend overkomen. Ben je er bewust van dat mensen die nog niet zover zijn, niet (kunnen) snappen dat jij wel in staat bent weer contact met jezelf te willen maken. Laten gaan dus.

Tot slot

Op het moment dat je met je oefeningen begint, zegt dat feitelijk al veel over je. Je hebt immers de beslissing al genomen om (weer) in contact met jezelf te komen. Natuurlijk komt er nog een heel proces achteraan, maar dat is een kwestie van er regelmatig bij stil staan, jezelf wat ruimte te geven en langzaam dichterbij te komen.