Eenzaamheid: symptomen, gevolgen en eenzaam gevoel oplossen
Eenzaamheid kenmerkt zich door symptomen als verdriet, leegte, doelloosheid en moeheid. Iedereen, jong en oud, man of vrouw, voelt zich bij tijd en wijle eenzaam of verlaten, maar er zijn maar weinig mensen die er vooruit durven komen. Eenzaamheid wordt vaak geassocieerd met ‘zielig zijn’ en niemand wil dat stigma hebben. Eenzaamheid is een persoonlijke beleving: een gevoel van leegte, verdriet en soms komt er ook angst bij kijken. Er is geen gevoel van verbondenheid met de wereld en met andere mensen om je heen. Je kunt je eenzaam voelen terwijl je omringd bent met mensen. Eenzaamheid oplossen is een uitdaging, maar met de juiste stappen kun je er verandering in aanbrengen!
Eenzaamheid /
Bron: Ayank, PixabayWat is eenzaamheid?
Definitie van eenzaamheid
De gangbare definitie van eenzaamheid luidt:
“Eenzaamheid is het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties.”
Iemand met weinig sociale contacten hoeft dus niet eenzaam te zijn, terwijl iemand die veel mensen om zich heen heeft, zich tóch eenzaam kan voelen. Met ‘subjectief’ wordt bedoeld dat het gaat om hoe jij de situatie persoonlijk ervaart. Andere mensen kunnen niet aan je zien dat het je ontbreekt aan betekenisvolle relaties. Er is sprake van eenzaamheid als je het gemis aan relaties of contacten als negatief ervaart.
Twee soorten eenzaamheid
Er wordt vaak onderscheid gemaakt tussen twee soorten eenzaamheid, die apart of in combinatie met elkaar ervaren kunnen worden:
- Sociale eenzaamheid: als je minder contact met andere mensen hebt dan gewenst, je sociale netwerk schiet tekort.
- Emotionele eenzaamheid: als het je ontbreekt aan een hechte, emotionele band met anderen; je kunt veel contacten hebben, maar de kwaliteit van je contacten schiet tekort.
Oorzaken van eenzaamheid
Eenzaamheid kan onder meer de volgende oorzaken hebben:
- Je bent recent verhuisd, uit de buurt van goede vrienden of familie.
- Je hebt onlangs een goede vriend of geliefde verloren.
Afgelegen wonen kan leiden tot eenzaamheid /
Bron: 12019, Pixabay
- Je bent alleen gaan wonen na samenwonen met familie/huisgenoten.
- Je hebt problemen met het ontmoeten van nieuwe mensen vanwege bijvoorbeeld lichamelijke problemen of klachten.
- Je hebt een slechte lichamelijke of geestelijke gezondheid.
- Je hebt sociale situaties vermeden omdat je bang bent afgewezen te worden
- Je bent onlangs met pensioen gegaan, gestopt met je baan of je baan kwijtgeraakt.
- Je woont in een land waar ze je moedertaal niet spreken of je ervaart een andere vorm van cultuurshock.
- Je woont in een gebied dat geografisch is afgesloten van de rest van de wereld.
- Je woont in een afgelegen, landelijk gebied en je beschikt niet over eigen vervoer (zoals een auto).
- Je hebt een buitensporige hoeveelheid tijd gespendeerd aan sociale media (steeds meer studies tonen de verbanden tussen sociale media en isolatie).
Eenzaamheid is niet hetzelfde als alleen zijn
Er moet worden benadrukt dat eenzaamheid niet hetzelfde is als alleen zijn. Een persoon die alleen is hoeft zich niet eenzaam te voelen. Je kunt alleen zijn omdat je alleen woont; je kunt je dan eenzaam voelen, maar dat hoeft niet. Er zijn mensen die veel tijd alleen doorbrengen, nauwelijks tot geen mensen om zich heen hebben, en die zich toch niet eenzaam voelen.
Er zijn ook mensen die heel veel sociale contacten hebben, of een gezin, een baan en zich tóch eenzaam voelen. Je bent dan weliswaar niet alleen, maar je voelt je soms wel eenzaam. Het ontbreekt je dan aan betekenisvolle relaties, bijvoorbeeld doordat je het moeilijk vindt om met iemand te praten over de dingen die je echt bezig houden, je zielenroerselen of dingen waar je veel over nadenkt. Het kan ook zijn dat je daar niet de juiste vrienden of collega’s voor hebt. Je kunt dan het gevoel hebben dat je geen aansluiting hebt bij je vrienden of dat je vrienden je niet echt kennen of begrijpen.
Hoe draag je bij aan je eigen gevoel van eenzaamheid?
Eenzaamheid is een passieve toestand. Dat wil zeggen dat het wordt onderhouden door passief te blijven en onvoldoende tijde en energie steken om de situatie te veranderen. Je hoopt dat het op een dag weg zal gaan, maar onderneemt geen actie om veranderingen aan te brengen in je leven. Er kunnen zelfs momenten zijn waarop je het gevoel van eenzaamheid omarmt. Dit kan ertoe leiden dat je je
depressief gaat voelen en wegzakt in gevoelens van somberheid en hulpeloosheid, dat op zijn beurt weer leidt tot een nog passievere toestand en depressieve gevoelens. Het is belangrijk om je je hiervan bewust te worden zodat je deze vicieuze cirkel kan doorbreken.
Symptomen van eenzaamheid
Symptomen van eenzaamheid zijn:
- gebrek aan energie
- moeheid
- hersenmist (brain fog)
- concentratieproblemen
Gebrek aan energie en moeheid door eenzaamheid /
Bron: AlexVan, Pixabay
- slaapproblemen (waaronder moeite met inslapen of problemen met doorslapen)
- verlies van eetlust
- misbruik van middelen (alcohol, drugs of medicijnen)
- gevoelens van hopeloosheid of waardeloosheid
- depressieve gevoelens (depressie)
- verhoogde gevoelens van angst
- verdriet
- rusteloosheid of onrust
- gevoel van leegte
- gevoel van zinloosheid en doelloosheid
- het gevoel buitengesloten te zijn
- vaker ziek zijn (eenzaamheid heeft een negatieve invloed op de werking van het immuunsysteem)
- lichamelijke pijn, waaronder hoofdpijn, migraine, buikpijn of spierspanning
- overmatig winkelen of meer gehechtheid aan materiële zaken
- binge watching is het achter elkaar kijken van televisieseries
- verlangen naar warme dingen zoals baden of warme chocolademelk
Gevolgen van eenzaamheid
Lichamelijke gezondheid
Eenzaamheid kan veel negatieve effecten hebben op je lichamelijke gezondheid, wat onder meer samenhangt met gebrek aan zelfzorg door slechte voeding en hygiëne, en gebrek aan
lichaamsbeweging. Studies hebben aangetoond dat volwassenen die zich eenzaam of geïsoleerd voelen, ongezonder eten en minder fruit en groenten tot zich nemen. Degenen die eenzaam zijn, zijn ook vaak minder gemotiveerd om activiteiten te ondernemen, wat leidt tot slechte hygiëne en minder frequente lichaamsbeweging.
Hartklachten door eenzaamheid /
Bron: Photographee.eu/Shutterstock.comEen tweede negatief effect is verhoogde vatbaarheid voor
hartziekten. Volgens een onderzoek van Harvard dat in 2012 werd uitgevoerd, hebben mannen en vrouwen van middelbare leeftijd die alleen wonen een 24% hogere kans om te overlijden aan een hartaandoening dan degenen die niet alleen wonen. Dit verhoogde risico kan om verschillende redenen worden veroorzaakt. Omdat degenen die alleen wonen vaak minder sociale steun krijgen, zijn ze meer vatbaar voor de effecten van stress. Deze stress verhoogt in combinatie met een slecht dieet en gebrek aan lichaamsbeweging het risico op hartaandoeningen.
Volgens onderzoek aan de Ohio State University kan eenzaamheid zelfs het immuunsysteem verzwakken. Dit kan leiden tot een
verhoogde ontstekingswaarden, en van ontsteking is bekend dat dit de oorzaak is van vele gezondheidsaandoeningen, waaronder hartaandoeningen,
diabetes type 2, artritis en de
ziekte van Alzheimer.
Geestelijke gezondheid
De te eenzamer je je voelt, des te waarschijnlijker het is dat je depressieve symptomen hebt. Als je je eenzaam voelt worden hersenhormonen die geassocieerd zijn met stress (zoals cortisol) actief en dit kan een depressie veroorzaken. Een depressie kan leiden tot ongezond gewichtsverlies en een gevoel van hulpeloosheid, wat vervolgens de cyclus van isolatie een eenzaamheid bestendigt. Om deze reden, voor degenen die lichte of matige vormen van depressie ervaren, kan sociale interactie effectiever zijn in het verminderen van de symptomen dan voorgeschreven antidepressiva.
Andere gevolgen van eenzaamheid op de geestelijke gezondheid zijn:
- Eenzaamheid verhoogt het risico op zelfmoord.
- Je eenzaam voelen kan je slaapkwaliteit schaden, waardoor je slaap zowel lichamelijk als geestelijk minder herstellend is en je een slaapgebrek opbouwt met alle gevolgen van dien.
Eenzaam gevoel oplossen
Hoe kun je eenzaamheid aanpakken? Eenzaamheid oplossen is een uitdaging, maar met de juiste maatregelen is het mogelijk! Je kunt dat op verschillende manieren doen.
Herken en uit gevoelens van eenzaamheid
Om iets aan eenzaamheid te doen, moet je eerst deze gevoelens herkennen en accepteren dat je je eenzaam voelt. Het is vaak geen sinecure om dat voor jezelf toe te moeten geven. Het is belangrijk om een bepaalde manier uiting te geven aan die gevoelens van eenzaamheid. Je zou dit kunnen doen door te schrijven in een dagboek, het schrijven van een denkbeeldige brief aan een vriend of familielid, door te tekenen of te schilderen, het maken van foto’s, een lied of gedicht te schrijven, of door iets anders te doen waarmee je expressie geeft aan je gevoelens van eenzaamheid, waaronder het praten met andere mensen. Door je gevoelens te uiten, kun je ontdekken dat het gevoel van eenzaamheid samenhangt en verbonden is met andere gevoelens, zoals verdriet, boosheid en frustratie. Je kunt allengs ontdekken waar deze gevoelens vandaan komen en met welke situaties ze zijn verbonden in je leven. Als je deze verbindingen begint te ontdekken, zal je beter in staat zijn om veranderingen aan te brengen in je leven.
Actiever worden
De grootste verandering is om minder passief en meer actief te worden. Als je mensen mist, zoals ouders, familie of vrienden, dan kun je ze bellen, schrijven, e-mailen of bezoeken. Praten met een begripvolle vriend kan vaak helpen om je stemming te veranderen. Je kunt ook je hart luchten bij een pastoraal werker, leraar of andere vertrouwenspersoon. Als je je eenzaam voelt omdat je iemand mist die is overleden, kan het helpen om je verdriet te uiten en te rouwen om het verlies. Op een gegeven moment kun je de gelukkige momenten gaan koesteren en slaag je er steeds beter in om gevoelens van eenzaamheid van je af te schudden. Dit kan ook van toepassing zijn op het verlies van belangrijke vriendschappen of een geliefde.
Doe mee aan (groeps)activiteiten of verenigingsleven
Door betrokken te raken bij een activiteit of club, kun je verschillende dingen bereiken. Naast plezier en vermaak, kan het je gevoel van eenzaamheid verdrijven. Het kan zelfs je stemming op een directe manier beïnvloeden. Het geeft je de mogelijkheden om mensen te ontmoeten met dezelfde interesses en je ontwikkelt je sociale vaardigheden. Het kan enige structuur in je leven geven, zodat je activiteiten hebt om naar uit te kijken. Het kan je herinneren aan hoe goed je je voelde in het verleden toen je soortgelijke dingen deed. Soms kunnen deze positieve effecten zeer snel komen en soms kunnen ze enige tijd op zich laten wachten. Je moet niets forceren, het goede gevoel komt vanzelf. Soms is het wel nodig om jezelf aan te zetten om naar activiteiten of vereniging te gaan, voordat het goed voelt en je vooruitgang ziet. Laat je niet te snel ontmoedigen als het positieve effect wat langer op zich laat wachten.
Lid worden van een biljartclub /
Bron: Thomas C Rosenthal, PixabayWat je moet zien te voorkomen is lid worden van een club of je aansluiten bij een vereniging, omdat je denkt dat het je status zal geven of dat je er een meer interessant persoon door wordt. Een betere strategie zou zijn om betrokken te raken bij iets waarvan je weet dat je er plezier in zult hebben, omdat je weet dat je er in het verleden veel plezier aan ontleende of omdat je verwacht er veel plezier aan te zullen ontlenen. Op die manier heb je meer kans iets te gaan doen waar je veel genoegdoening uithaalt en waarbij je mensen ontmoet met dezelfde interesses en bezigheden. Je kunt gaan ontdekken dat sommige mensen je nemen zoals je bent. Een extra bonus is dat je begint te beseffen dat je deelneemt aan allerlei activiteiten en dat je je steeds minder vaak eenzaam voelt.
Reken af met negatieve gedachten
Maak een einde aan negatieve gedachten die je vasthouden in je eenzaamheid. Negatieve gedachten en self talk kan je eenzaamheid in stand houden en je ervan weerhouden om je eenzaamheid actief aan te pakken. Voorbeelden van zulke gedachten zijn:
- Ik ben niets waard;
- Ik zal altijd eenzaam blijven;
- Mensen vinden me niet leuk; en
- Ik kan niets doen aan mijn eenzaamheid.
Het is belangrijk deze gedachten op te sporen en
om te zetten in realistische gedachten.
“The most terrible poverty is loneliness, and the feeling of being unloved.”
― Mother Teresa
Lees verder