Rosemary Kennedy, slachtoffer van passie

Rosemary Kennedy was de oudste dochter van Joe (Joseph) en Rose Kennedy. Pa Joe, een geslaagd zakenman en politicus, wilde dat zijn kinderen belangrijke maatschappelijke functies vervulden. Drie van zijn zoons werden senator en een, John, bracht het zelfs tot president. Rosemary kon echter — mede door haar opstandige gedrag — niet aan het verlangen van haar vader voldoen. Haar vader vond haar gedrag zo afwijkend dat hij bang was dat ze de familie in diskrediet zou brengen. Hij had vernomen dat de bekende Amerikaanse hersenchirurg dr. Freeman bijzondere hersenoperaties deed waardoor gedrag kon worden veranderd. Joe vroeg Freeman daarom of hij Rosemary's gedrag kon veranderen door een hersenoperatie. De eergevoelige Freeman besloot de riskante hersenoperatie bij Rosemary uit te voeren, maar de gevolgen van de operatie waren echter desastreus.

Rosemary Kennedy en haar familie

Joseph (Joe) Kennedy, rijk geworden door handel in aandelen, was ook politiek actief; zo werd hij ambassadeur in Londen. De politieke ambities bracht hij over op een aantal van zijn negen kinderen. Zijn passie was dat ook enkele van zijn kinderen belangrijke politieke posities zouden verwerven, maar ook de andere kinderen moesten in de maatschappij belangrijke posities krijgen. Om dat doel te bereiken werden ze naar de beste scholen gestuurd. Drie van zijn zoons kwamen inderdaad op belangrijke politieke posities terecht: ze werden senator. John bracht het zelfs tot president van de Verenigde Staten.

Rosemary, de oudste dochter en derde in de kinderrij, kon echter niet voldoen aan de wensen van pa. Ze was anders dan de anderen. Haar ontwikkeling verliep traag waardoor ze op school moeilijk kon meekomen. Als puber was ze opstandig, humeurig en driftig. Haar gedrag werd zo afwijkend gevonden dat pa bang was dat ze de familie en vooral de politieke ambities van haar broers in diskrediet zou brengen. Haar gedrag moest niet in de openbaarheid komen. Ze moest maar een tijdje uit de — door publiciteit omgeven — familiesfeer verdwijnen. Als oplossing werd een klooster gezien, hier zou men wel raad weten met het afwijkend gedrag van Rosemary. Maar niets was minder waar, Rosemary vond het niets en liep vaak weg. Pa, ten einde raad, zocht nu een rigoureuze oplossing. Hij had kennis genomen van hersenoperaties die dr. Freeman, een gepassioneerd hersenchirurg, regelmatig met een collega uitvoerde. De resultaten van de geopereerde patiënten werden in tijdschriften succesvol beschreven. Pa nam contact op met Freeman die het als een eer zag om van een bekende Amerikaan de dochter te mogen opereren.

Freeman, een gepassioneerde hersenchirurg

Dokter Freeman behandelde patiënten met depressie, epilepsie een angsten. De gedachte was dat door hersenoperaties gedrag kon worden veranderd. Hij vertelde Joe dat hij kansen zag om Rosemary’s hersenen zodanig te opereren dat ook haar gedrag zou veranderen. Ze zou worden zoals Pa het graag zou zien. Rosemary wist zelf niet beter of ze zou een beter mens worden. Op 23 jarige leeftijd werd ze geopereerd. Freeman deed de operatie samen met chirurg Watt. Freeman gaf de aanwijzingen en Watt voerde de operatie uit. De gedachte was dat de oorzaak van het lastige gedrag voorin de hersenen plaatsvond. Door dit deel, de prefrontale kwab, los te snijden van de rest van de hersenen zou het ongewenste gedrag vanzelf verdwijnen.

Watt zei later: “ We gingen door de bovenkant van het hoofd, ik denk dat Rosemary wakker was. Ik maakte een kleine incisie in de hersenen door de schedel aan beide kanten van de voorzijde” Terwijl Watt sneed, stelde Freeman vragen aan Rosemary. Hij vroeg haar onder andere om God Bless America te zingen en om terug te tellen. “We maakten een inschatting hoe ver we konden snijden. Toen ze niet meer antwoordde hielden we op.” (2)

Hoe het gedrag van Rosemary veranderde

Rosemary veranderde inderdaad. Het resultaat was echter dramatisch. Ze kon nu urenlang voor zich uitstaren en kreeg enorme woedeaanvallen. Ze was thuis niet meer te handhaven en werd opgenomen in een tehuis voor zwakbegaafden.

Joe hield het drama stil, ook voor zijn vrouw. Pas twintig jaar later hoorde zijn vrouw waarom Rosemary zo achteruit was gegaan. De buitenwereld moest vooral niet te weten komen wat er werkelijk met Rosemary aan de hand was. Er werd verteld dat Rosemary een teruggetrokken vrouw was die haar leven besteedde aan het helpen van en lesgeven aan gehandicapte kinderen op school in Wisconsin.

Rosemary paste niet meer in de familie, deze negeerde haar volledig. Haar naam werd niet meer vermeld op de brieven die haar moeder aan anderen schreef en ze ontving nauwelijks bezoek. Zelfs haar broers en zusters kwamen maar een keer per jaar langs. Rosemary bleef meer dan 60 jaar in het tehuis voor geestelijke gehandicapten voordat ze in 2005 overleed.

Dokter Freeman en lobotomie

Dokter Freeman bleef patiënten, maar nu zonder Wattt, behandelen. Hij veranderde zijn aanpak. Hij gebruikte nu een lobotoom, een soort ijspriem waarmee hij eerst via de oogklassen de hersenen binnendrong en het voorste deel van de hersenen, de prefrontale kwab, lossneed van de rest. Als hij met de priem aan de achterkant van de oogkas kwam gaf hij met een hamertje een tik om zo bij het brein te komen. Hij duwde dan de priem erin en met een draaiende bewegingen maakte hij de prefrontale kwab los van de rest van de hersenen.

Freeman was zo gepassioneerd van zijn aanpak dat hij met een rijdende operatiekamer door het hele land trok. Hierin voerde hij tal van operaties uit, vaak in het bijzijn van journalisten en belangstellenden. Toen er tijdens operaties patiënten overleden werd de handelswijze van Freeman verboden (1967). Het gebeurde allemaal tussen 1940 en 1970. Daarna werd er steeds meer gebruik gemaakt van medicijnen waardoor hersenen niet weggenomen of doorgesneden hoefden te worden (3).

Slot

Mensen als Joe Kennedy en Freeman die hun passie zo sterk uitoefenen kunnen narcistische kenmerken ontwikkelen. Hun doel komt zo sterk centraal te staan dat ze de realiteit uit het oog verliezen. Rosemary werd hiervan slachtoffer.