Paniekstoornis: Doodeng, maar ongevaarlijk

Een paniekaanval of angstaanval is een uiting van intense angst die van het een op het andere moment begint en doorgaans enkele minuten tot een halfuur duurt. Een paniekaanval kan een op zichzelf staande gebeurtenis zijn, maar het kan ook zo zijn dat iemand terugkerende aanvallen heeft in korte tijd. In dat geval kan er sprake zijn van een paniekstoornis. Wat gebeurt er precies bij een paniekaanval? Kan iedereen een paniekaanval krijgen? En wat kun je doen om een paniekaanval af te zwakken?

Wat is een angstaanval?

Kort samengevat is een angstaanval een reactie van je lichaam op dreigend gevaar. Wanneer er gevaar dreigt, komen er processen in de hersenen en het lichaam op gang die onder andere adrenaline in ons bloed vrijgeven, waardoor we in staat zijn om te vechten of te vluchten. Bij een gevaarlijke situatie is het ontzettend handig dat je lichaam je in staat stelt om net dat beetje extra te geven om het gevaar te ontvluchten. Wanneer er geen gevaar dreigt, maar deze processen wel op gang komen, dan zal je je ontzettend naar voelen en het gevoel hebben dat je gek wordt of zelfs doodgaat.

Wat is het verschil tussen een paniekaanval en een paniekstoornis?

Een paniekaanval ontstaat dikwijls bij een gevaarlijke situatie, maar kan voor je gevoel ook vanuit het niets optreden. Je lichaam bereidt zich voor om te vechten of te vluchten en wanneer het gevaar en/of de angstaanval voorbij is, zal je lichaam zich weer herstellen. Bij een paniek- of angstaanval gaat het om een op zichzelf staande aanval. Bij een paniekstoornis is er sprake van meerdere angstaanvallen binnen korte tijd. Hier is geen sprake van daadwerkelijk gevaar. Voor de persoon in kwestie komt de aanval vaak zonder dat hij zelf begrijpt waarom.

Hoe ontstaat een paniekstoornis?

Over hoe een paniekstoornis ontstaat, zijn de meningen verdeeld. Wat wel een opvallende overeenkomst is tussen de mensen die te kampen hebben met dit probleem, is dat er een periode van stress vooraf is gegaan voordat de stoornis ontstond. Dit kan bijvoorbeeld zijn door het overlijden van een dierbare, maar ook door langdurende werkdruk. Een andere verklaring is een disbalans in de chemische huishouding van de persoon. Zo is serotonine een belangrijke stof bij het reguleren van angstgevoelens en bij de informatieoverdracht tussen de hersencellen. In dit geval zou een paniekstoornis een lichamelijk probleem zijn in plaats van een psychisch probleem.

Wie hebben er last van een angststoornis?

Uit onderzoek is gebleken dat zo’n vier procent van de Nederlandse bevolking last heeft van langdurige angst- en paniekklachten. Iedereen kan in principe op elk willekeurig moment slachtoffer worden van deze stoornis: jong en oud, man en vrouw, huishoudschool en universitaire opleiding, iedereen kan er last van krijgen. Het blijkt echter wel vaker zo te zijn dat mensen die wat intelligenter en emotioneler van aard zijn hiermee te maken krijgen.

Welke symptomen horen bij een angstaanval?

Bij een angstaanval ontstaat er buiten een intens gevoel voel angst ook een aantal lichamelijke verschijnselen. Deze kunnen per persoon verschillend zijn. Veel voorkomende symptomen zijn:

• Hartkloppingen
• Benauwdheid
• Het gevoel hebben te stikken
• Zweten
• Stekende pijn in de borststreek
• Tintelende ledematen
• Misselijkheid
• Duizelingen

Wie voor het eerst een paniekaanval ervaart, zal denken dat hij gek wordt of doodgaat. De combinatie van de angst en de lichamelijke klachten die bij een aanval optreden, kan zo intens zijn dat de persoon in kwestie niet meer in staat is om helder na te denken en denkt daardoor dat hij gek wordt. Ook kan hij, als hij bijvoorbeeld de klachten als steken in de borst, misselijkheid en het gevoel te stikken heeft, denken dat hij aan het sterven is.

Hoe kun je een paniekaanval voorkomen of afzwakken?

Een paniekaanval voorkomen wanneer je te maken hebt met een paniekstoornis is lastig, omdat je het meestal niet aan voelt komen. Op het moment dat je beseft dat je een aanval hebt, zit je er al middenin. Wat je op zo’n moment niet gaat helpen, zijn angstgedachten als: “deze keer ga ik echt dood” of “dit gaat nooit meer over”. Probeer niet bang te zijn voor de angst. Dit werkt averechts, want dit zal de paniekgevoelens alleen maar doen versterken. Wat heel belangrijk is, is tijdens een aanval beseffen dat het om een angstaanval gaat. Angstaanvallen zijn, hoe vreselijk ze ook zijn, niet gevaarlijk! Er is nog nooit iemand overleden aan een paniekaanval. Probeer de processen in je lichaam te begrijpen. Jouw lichaam maakt adrenaline aan, waardoor je hart sneller gaat kloppen, waardoor je het wat benauwder kunt krijgen enzovoort. En realiseer je ook dat een paniekaanval altijd weer voorbij gaat. Wanneer je realistisch kunt blijven denken, zal je merken dat de aanval sneller afzwakt.