Persoonlijkheidsstoornis: hoe kom je eraan?

Bij je geboorte staat al voor een groot deel vast hoe het karakter zich zal vormen. Iemand wordt niet geboren met een persoonlijkheidsstoornis, maar kan wel meer aanleg hebben in zijn genen om dit te ontwikkelen. Een persoonlijkheidsstoornis houdt in dat iemand bepaalde gedachtes krijgt, waardoor hij zich niet meer kan aanpassen aan de omgeving. Er ontstaan moeilijkheden met contact met anderen en iemand loopt vast op diverse terreinen in het leven. Er bestaan verschillende vormen van persoonlijkheidsproblemen, bijvoorbeeld een dwangstoornis.

Wat een persoonlijkheidsstoornis is

Iemand wordt niet met een persoonlijkheidsstoornis geboren, maar kan wel een genetische aanleg hebben om dit gemakkelijker te ontwikkelen. Een persoonlijkheidsstoornis is een aandoening waarbij het denken, beleving en gedrag niet meer functioneert zoals het hoort en waarbij er problemen ontstaan in sociale situaties. De persoon voelt zich niet meer vrij en kan niet meer flexibel reageren op alledaagse dingen. Het denken is sterk gekleurd, waardoor er vervormingen ontstaan op de wijze waarop iemand naar zichzelf en zijn omgeving kijkt. Het uiten van gevoelens kan sterk verstoord zijn en er kunnen sterk wisselende en intense emoties ontstaan. Iemand heeft vaak steeds terugkerende moeilijkheden in het beheersen van eigen impulsen. Er ontstaan problemen in het contact met andere mensen en iemand kan helemaal vastlopen.

Het verlies van flexibiliteit

Iemand met een gezonde persoonlijkheid is in staat flexibel te zijn, lief te hebben, kan werken en is in staat gezonde relaties te kunnen onderhouden. Hij is in staat een juiste balans te vinden tussen werken, relaties en genieten. Wanneer deze mix verstoord raakt, zal uiteindelijk de veerkracht verloren raken en kunnen we minder goed omgaan met veranderingen. Hierbij speelt karakter en genetische aanleg een rol, maar door de omgeving kan gedrag en persoonlijkheid beïnvloed worden.

Persoonlijkheid verandert

Vroeger dacht men dat de persoonlijkheid van een mens niet te veranderen is, maar tegenwoordig weet men dat persoonlijkheid en stoornissen hierin wel veranderbaar zijn. De aangeboren sterke eigenschappen en kwetsbaarheden zijn redelijk stabiel, maar het karkater is te beïnvloeden door ervaringen in het leven en de invloed van de omgeving. Het ontstaan van een persoonlijkheidsstoornis verloopt bij ieder mens verschillend. Een mens heeft van nature een manier van denken, voelen en doen. Maar een mens heeft ook geleerd om zich aan te passen en indien er sprake is van een onprettige situatie. Dit kan gaan tegenwerken waardoor we ons niet meer kunnen aanpassen waardoor er een persoonlijkheidsprobleem ontstaat.

De invloed op het leven

Persoonlijkheidsstoornissen komen vaker voor dan je misschien wel denkt. Het is niet altijd aan iemand te zien of hij hieraan lijdt. Bij 13 op de 100 mensen in Nederland komt een persoonlijkheidsstoornis voor. Er zijn ook mensen die meerdere persoonlijkheidsstoornissen tegelijk hebben. Iemand die hieraan lijdt heeft er zelf ook veel last van. Soms wordt het onmogelijk om je werk te doen, een relatie te hebben of om sociale contacten te onderhouden. Iemand heeft vaak bepaalde patronen, bijvoorbeeld het vermijden van angst of uitvoeren van rituelen, die je een veilig gevoel geven. Dit kan leiden tot ongezond gedrag waarbij je het begrip van de omgeving verliest en het gevoel krijgt dat je er alleen voor staat.

Soorten persoonlijkheidsstoornissen

Persoonlijkheidsstoornissen kunnen zich op diverse manieren uiten. Zo kan iemand bijvoorbeeld lijden aan een dwangstoornis, schizofrenie, psychotische stoornis, eetstoornis of antisociale stoornissen waarbij vaak crimineel gedrag wordt gezien. Vaak gaat het samen met bepaalde symptomen zoals een depressie, angsten en verslaving. Sommige mensen kunnen een persoonlijkheidsstoornis voor lange tijd verborgen houden voor hun omgeving.

Diagnose

Bij een persoonlijkheidsstoornis is er meer aan de hand dan gewone trekjes zoals impulsief zijn, verlegen zijn, angst voor iets hebben of erg zorgvuldig zijn. Het wordt pas een probleem wanneer ze extreem, onaangepast en star worden en je leven op negatieve wijze beïnvloeden. Iemand krijgt problemen op het werk of op school en kan zich niet meer ontspannen. Om officieel vast te stellen of er sprake is van een persoonlijkheidsstoornis, zal er een diagnostisch onderzoek plaatsvinden. Een psycholoog of psychiater zal in gesprek gaan met iemand en vaststellen of er een persoonlijkheidsstoornis is.

Behandeling

Vaak moet iemand met een persoonlijkheidsstoornis worden geholpen omdat het dagelijkse leven erg belemmerd wordt. Het kan vanzelf weer beter gaan met iemand, maar dat kan erg lang duren. Behandeling zal meestal bestaan uit psychotherapie, waarbij er soms wordt gekozen om daarbij medicijnen als ondersteuning voor te schrijven. Behandeling zal negatieve patronen doorbreken, waardoor iemand weer controle leert krijgen over zijn emoties, eventuele angsten en een positiever zelfbeeld krijgt. Vaak wordt er binnen 3 maanden tot anderhalf jaar blijvend resultaat bereikt, waardoor iemand weer kwaliteit ervaart in het leven en weer van dingen kan genieten. Het kan erg moeilijk zijn bepaalde patronen of denkwijzen te doorbreken.

Wat de behandelaar doet

Om ongezond gedrag te veranderen, moet iemand zich eerst bewust worden van het probleem. Iemand moet ook willen veranderen en erop vertrouwen dat dit mogelijk is. Een goede vertrouwensband met de therapeut opbouwen is dan ook erg belangrijk. De technieken die worden gebruikt zijn vaak als volgt:

• Onderzoek van leven patiënt om manier van denken, voelen en doen te ontdekken
• Patronen zichtbaar maken door emotionele druk op te voeren
• Confrontatie met deze manier van denken, voelen en doen
• Het leren begrijpen van dit gedrag
• Nieuwe manieren van denken, voelen en doen ontwikkelen

Lees verder

• Angststoornis: godotsyndroom
• Cyclothyme stoornis: een milde vorm van bipolaire stoornis
• Depersonalisatiestoornis: een vervreemding van jezelf
• Dwanggedachten: een obsessief-compulsieve stoornis
• Dysthyme stoornis: een chronische depressie