Vermijdende of Ontwijkende Persoonlijkheidsstoornis (OPS)

OPS wordt gekenmerkt door extreme verlegenheid en buitensporige angst voor afwijzing, vernedering of kritiek. Veel mensen vinden het eng om iemand aan te spreken of voelen zich onzeker in onbekende situaties. Wanneer deze angst zo extreem wordt dat iemand zich geheel terugtrekt en nergens aan meedoet zou er sprake kunnen zijn van een ontwijkende of vermijdende persoonlijkheidsstoornis.

Kenmerken

Volgens de DSM heeft iemand een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis wanneer deze aan vier of meer van de volgende criteria voldoet.
[OLIST]Extreme angst voor kritiek, afkeuring of afwijzing (vermijdt situaties waar persoonlijk contact uit voortkomt)
Angst voor afwijzing (moeilijk contact maken)
Angst voor vernedering (intieme relaties uit de weg gaan)
Extreem verlegen
Vertekend zelfbeeld (vindt zichzelf onaantrekkelijk, minderwaardig of sociaal onbeholpen
Angst om tekort te schieten en vermijdt daarom nieuwe situaties en/of activiteiten
Angst voor gezichtsverlies[/OLIST]

Algemeen

Naar schatting komt OPS bij 1 tot maar liefst 10 procent van de bevolking voor. Iemand met een ontwijkende of vermijdende persoonlijkheid wil wel graag sociale contacten maar is zo bang zich belachelijk te maken of voor gek gezet te worden dat ze er alles aan doen om niet op te vallen. Over het algemeen zijn ze vrij kleurloos, stille muurbloempjes. Omdat ze vaak denken dat anderen hen afwijzen om wat voor reden dan ook, hebben ze de neiging om steeds meer sociale contacten te ontwijken met als gevolg dat de stoornis op den duur steeds erger wordt. Omdat contact met een hulpverlener ook als bedreigend ervaren wordt, hebben ze erg veel moeite om tot die stap te komen. Eenmaal gezet zal de persoon met OPS het contact zo oppervlakkig mogelijk willen houden uit schaamte en geremdheid.

Relaties met andere mensen

Mensen met OPS zijn zo verlegen dat ze maar moeilijk contacten kunnen leggen. Het slechte zelfbeeld geeft hen het gevoel dat anderen heel negatief over hen denken waardoor ze erg krampachtig kunnen overkomen. Ze zijn zo bang om afgewezen te worden dat ze bij voorbaat al afhaken. Het zijn vaak heel eenzame mensen.

Relatie met een partner

Zelf zal een vermijdende persoonlijkheid niet zo snel een relatie beginnen, tenzij het heel duidelijk is dat de gevoelens wederzijds zijn. Eenmaal in een relatie zal de persoon met OPS alle conflicten vermijden en zich desnoods als voetveeg laten behandelen om het de ander naar de zin te blijven maken. Voor een partner die hier misbruik van wil maken, is dit een ideale situatie.

SPS in vergelijking met andere persoonlijkheidsstoornissen

Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis (APS)

OPS: ontwijkt mensen en nieuwe situaties
APS: zoekt overmatig steun bij anderen
Overeenkomst: zeer laag zelfvertrouwen, bang voor afwijzing

Schizoïde Persoonlijkheidsstoornis (SPS)

OPS: moeizaam contact door angst voor afwijzing
SPS: geen behoefte aan contacten
Overeenkomst: weinig contact met anderen en geïsoleerd leven (53% van de mensen met OPS heeft ook SPS)

Schizotypische persoonlijkheidsstoornis (STPS)

OPS: overdreven angst voor afwijzing
STPS: niet te verminderen sociale angst vaak in combinatie met een paranoïde angst
Overeenkomst: weinig contact met anderen

Paranoide persoonlijkheidsstoornis (PPS)

OPS: extreem verlegen
PPS: moeizaam contact door wantrouwen
Overeenkomst: problemen met sociale contacten

© 2007 - 2025 Jaszzx, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Vanaf 2021 is InfoNu gestopt met het publiceren van nieuwe artikelen. Het bestaande artikelbestand blijft beschikbaar, maar wordt niet meer geactualiseerd.

Bronnen en referenties

Beknopte handleiding bij de diagnostische criteria van de DSM-IV-TR / druk 2 The Dsm-Iv Personality Disorders – W. John Livesley www.korrelatie.nl www.e-psychiater.nl www.who.int

Reacties

Anoniem(16jaar), 23-03-2011
Ik herken mezelf in ALLES behalve het als voetveeg behandeld worden in een relatie, is dat noodzakelijk om deze stoortnis te hebben of betekent dat dat ik het niet zou hebben?Reactie infoteur, 30-03-2011
Dat is niet noodzakelijk om deze stoornis te hebben, het is één van de kenmerken. Dat wil niet zeggen dat je dan ook deze stoornis hebt, al is de kans wel aanwezig wanneer je wel aan de rest van de criteria voldoet. Wanneer je hieronder gebukt gaat, kan het geen kwaad om hulp te zoeken en ook dan is het niet zo dat je deze stoornis hebt, het kan ook zo zijn dat deze eigenschappen sterk bij jou aanwezig zijn maar al of niet met hulp, heel goed onder controle te krijgen zijn.

Robert, 19-05-2010
Ik ben een man van 23 jaar en eigelijk alles wat hier staat herken ik mij zelf in, ik zou hiet wel eens graag met een ander over willen praten maar van de andere kant vindt ik het wel heel makkelijk om iets op een stoornis af te schuiven terwijl het misschien gewoon mijn karakter is. Uit nieuwschierigheid wat zou u/jullie mij aanraden?Reactie infoteur, 31-05-2010
Het is nooit verkeerd om naar jezelf op zoek te gaan. Zelfkennis is een vereiste om in evenwicht te komen. Wanneer je je slechte eigenschappen kent en aanvaard, kun je ze ombuigen naar positieve eigenschappen en dat maakt het leven weer een stuk gemakkelijker. Wanneer je vermoedt dat de eigenschappen hier beschreven, bij jou van toepassing zijn, kun je overwegen om in therapie te gaan maar misschien zijn het alleen maar karaktereigenschappen die sterk aanwezig zijn en kun je ze ook zelf in de hand houden. Je verstopt je er in ieder geval niet voor en dat is al het eerste gewonnen. Belangrijk is dat je jezelf leert kennen en jezelf accepteert als zodanig, wat je ermee gaat doen is je eigen keuze. Wat wil je met je leven? Wat vind je belangrijk? Wat heeft voor jou prioriteit en wat maakt jou gelukkig? Geluk kan je namelijk alleen in jezelf vinden maar je moet daarvoor wel in evenwicht zijn. Kom je er alleen niet uit dan is het helemaal geen schande om daar hulp voor te zoeken. Veel succes!

Johan van Lierop, 12-03-2010
Ik ben een man van 47 jaar en herken veel dingen wil hier graag verandering in brengen hoe kun je dit doen kunnen jullie mijn hier een antwoord op geven praatgroepen of dergelijkeReactie infoteur, 13-03-2010
Acceptatie is al een hele stap voorwaarts dus je bent op de goede weg. Wat je nu zou kunnen doen is bijvoorbeeld naar de huisarts gaan en vragen om een goede therapeut. Een therapeut weet over het algemeen wel praatgroepen bij jou in de buurt. Je kunt ook zoeken op internet naar fora waar je online bij digitale praatgroepen kunt aansluiten.

Wanneer het niet klikt met je therapeut, geef dan niet meteen de moed op, ook therapeuten zijn mensen, het is altijd mogelijk dat het niet klikt tussen jullie. Er zijn er genoeg, zoek gewoon door tot je iemand hebt gevonden waarmee het klikt, want dat is wel belangrijk.

Clara, 16-12-2009
Kunnen deze zinnen aub weg! \"Eenmaal in een relatie zal de persoon met OPS alle conflicten vermijden en zich desnoods als voetveeg laten behandelen om het de ander naar de zit te blijven maken. Voor een partner die hier misbruik van wil maken, is dit een ideale situatie.\" Wat een onzin! k zal me nooit als voetveeg behandelen. ops\'ers zijn onderling ook nog heel verschillend hoor.Reactie infoteur, 17-01-2010
Nee, deze zinnen kunnen niet weg (wel de typo verbeterd), we hebben het hier over een persoonlijkheidsstoornis. Al zijn die inderdaad in verschillende gradaties, je kunt pas echt van een stoornis spreken wanneer je tegen uitersten aanloopt. Iemand met OPS kan heel makkelijk het slachtoffer worden van partners die hierop uit zijn. Wanneer je zo stellig beweert dat jij je nooit als voetveeg zal laten behandelen, heb je misschien geen OPS.
Let wel, er zijn ook een hoop mensen die beweren zich nooit te laten slaan, eenmaal in zo\'n relatie kunnen ze tot de ontdekking komen dat ze dit toch overkomen is.

Wanneer je bedoelt dat jij nooit iemand als voetveeg zal behandelen, dan heb je de tekst niet goed gelezen.

Cinderella, 21-01-2008
Heel leerzaam! Echt de moeite waard!Reactie infoteur, 09-08-2008
Dank je wel ;-)