Vermijdende of Ontwijkende Persoonlijkheidsstoornis (OPS)
OPS wordt gekenmerkt door extreme verlegenheid en buitensporige angst voor afwijzing, vernedering of kritiek. Veel mensen vinden het eng om iemand aan te spreken of voelen zich onzeker in onbekende situaties. Wanneer deze angst zo extreem wordt dat iemand zich geheel terugtrekt en nergens aan meedoet zou er sprake kunnen zijn van een ontwijkende of vermijdende persoonlijkheidsstoornis.Kenmerken
Volgens de DSM heeft iemand een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis wanneer deze aan vier of meer van de volgende criteria voldoet.[OLIST]Extreme angst voor kritiek, afkeuring of afwijzing (vermijdt situaties waar persoonlijk contact uit voortkomt)
Angst voor afwijzing (moeilijk contact maken)
Angst voor vernedering (intieme relaties uit de weg gaan)
Extreem verlegen
Vertekend zelfbeeld (vindt zichzelf onaantrekkelijk, minderwaardig of sociaal onbeholpen
Angst om tekort te schieten en vermijdt daarom nieuwe situaties en/of activiteiten
Angst voor gezichtsverlies[/OLIST]
Algemeen
Naar schatting komt OPS bij 1 tot maar liefst 10 procent van de bevolking voor. Iemand met een ontwijkende of vermijdende persoonlijkheid wil wel graag sociale contacten maar is zo bang zich belachelijk te maken of voor gek gezet te worden dat ze er alles aan doen om niet op te vallen. Over het algemeen zijn ze vrij kleurloos, stille muurbloempjes. Omdat ze vaak denken dat anderen hen afwijzen om wat voor reden dan ook, hebben ze de neiging om steeds meer sociale contacten te ontwijken met als gevolg dat de stoornis op den duur steeds erger wordt. Omdat contact met een hulpverlener ook als bedreigend ervaren wordt, hebben ze erg veel moeite om tot die stap te komen. Eenmaal gezet zal de persoon met OPS het contact zo oppervlakkig mogelijk willen houden uit schaamte en geremdheid.Relaties met andere mensen
Mensen met OPS zijn zo verlegen dat ze maar moeilijk contacten kunnen leggen. Het slechte zelfbeeld geeft hen het gevoel dat anderen heel negatief over hen denken waardoor ze erg krampachtig kunnen overkomen. Ze zijn zo bang om afgewezen te worden dat ze bij voorbaat al afhaken. Het zijn vaak heel eenzame mensen.Relatie met een partner
Zelf zal een vermijdende persoonlijkheid niet zo snel een relatie beginnen, tenzij het heel duidelijk is dat de gevoelens wederzijds zijn. Eenmaal in een relatie zal de persoon met OPS alle conflicten vermijden en zich desnoods als voetveeg laten behandelen om het de ander naar de zin te blijven maken. Voor een partner die hier misbruik van wil maken, is dit een ideale situatie.SPS in vergelijking met andere persoonlijkheidsstoornissen
Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis (APS)- OPS: ontwijkt mensen en nieuwe situaties
- APS: zoekt overmatig steun bij anderen
- Overeenkomst: zeer laag zelfvertrouwen, bang voor afwijzing
Schizoïde Persoonlijkheidsstoornis (SPS)
- OPS: moeizaam contact door angst voor afwijzing
- SPS: geen behoefte aan contacten
- Overeenkomst: weinig contact met anderen en geïsoleerd leven (53% van de mensen met OPS heeft ook SPS)
Schizotypische persoonlijkheidsstoornis (STPS)
- OPS: overdreven angst voor afwijzing
- STPS: niet te verminderen sociale angst vaak in combinatie met een paranoïde angst
- Overeenkomst: weinig contact met anderen
Paranoide persoonlijkheidsstoornis (PPS)
- OPS: extreem verlegen
- PPS: moeizaam contact door wantrouwen
- Overeenkomst: problemen met sociale contacten