Zijn wie je van oorsprong bent

Wat doe je van nature om je angst, je schaamte, je kwetsbaarheid onder controle te houden? Je gaat het wegstoppen. En dan? Verdwijnt het of lost het op? Of is het de weg naar eenzaamheid in jezelf? Kunnen we leren om anders naar onszelf te kijken en kunnen we moedig worden om onze imperfectie kant te laten zien aan de buitenwereld?

Je binnenkant in kaart brengen

Als volwassene hebben we geleerd om maskers op te zetten. Soms zijn we ons dat niet eens bewust. De uiterlijke schijn van gelukkig zijn valt weg, als we gaan ervaren dat er scheuren komen in wat we uitstralen. Schaamte is het diep gewortelde besef dat we tekort zijn geschoten. We hebben iemand en wellicht ook onszelf teleurgesteld. Als we het daarbij konden laten dan waren we al heel ver. Maar van buiten gaat het naar binnen: 'wat stom van mij, wat ben ik een dombo', zijn innerlijke dialogen die de kwetsbare kant van onszelf aanstippen en vervolgens raakt het verankerd in onszelf.

Brené Brown

Brené Brown schreef de bestseller:' De Kracht van kwetsbaarheid' en 'De Moed van Imperfectie'. Zij deed jaren Wetenschappelijk onderzoek naar schaamte. Zij beschrijft schaamte als misschien wel het meest weggestopte gevoel in ons. In haar eigen zoektocht naar een bezield leven, ontdekte zij dat als je schaamte, maar ook angst, niet naar buiten brengt, je jezelf niet echt verbindt aan anderen. Maar ook niet aan jezelf.

De perfecte wereld

We moeten veel ballen in de lucht houden. Het is een heel karwei om een leuke moeder te zijn, een gezellige vriendin, een liefdevolle partner, een toegewijde dochter en schoondochter, op school de handen uit de mouwen te steken, te sporten want dat is zo gezond, het theater te bezoeken, want we willen kunnen praten met onze vrienden over cultuur, ons huis hebben ingericht volgens de laatste trend en tot slot aandacht besteden aan ons uiterlijk, waar de tijd zijn werk niet mag verrichten. En blijven glimlachen naar onze omgeving.

Kortom: de perfecte wereld. En die laten we in veel gevallen aan elkaar zien. Onze buitenkant.

De kwetsbare binnenkant

Vanbinnen stoeien we met schuld en schaamte en angst. Want als we iets vergeten hebben in die perfecte wereld, of als we iemand of juist onszelf teleurgesteld hebben,dan slaat de schrik ons om het hart en zegt onze binnenstem dingen als: 'Wat zal die of die wel niet denken'. En we gaan ons schamen voor imperfectie. Angst ontstaat als we bang zijn om fouten te maken. Wat een verdriet schuilt er in ons allemaal. Soms zouden we willen wegkruipen of in ons bed duiken met het dekbed over ons heengetrokken. Weg van alles wat moet. Weg van alles wat eigenlijk onecht is.

Is wat de ander ziet jouw werkelijkheid?

Wat laat je van jezelf zien? Heb je de moed om hardop te zeggen dat je imperfectie toelaat? Wie zou je zijn als je de ballen eens opvangt en één voor één gaat bekijken? Het vraagt ongelooflijk veel moed om in deze wereld jezelf te zijn. Los te laten wie je denkt dat je zou moeten zijn! We doen het elkaar aan. We stuwen elkaar op! En waarom?

Onze voorbeelden

We worden overspoeld door reclames, tijdschriften die ons dicteren wat we moeten aanschaffen, op onze huid smeren en hoe we de mooiste inrichting hebben in huis en tuin. Maar een hele andere kant is er ook: onze eigen opvoeding. Heel veel ouders pushen hun kinderen, soms in de hoop dat ze beter gaan presteren dan zijzelf vroeger deden. Soms zien ouders kwaliteiten bij hun kinderen die er niet zijn. Dan ontstaat al vroeg een beeld van jezelf dat je anders moet zijn.

Een ander aspect is dat we oordelen hebben gehoord, die onze ouders uitspraken en we zijn gaan geloven wat onze ouders zeiden: 'je bent een luiwammes, je bent egocentrisch, domoor die je bent, met jou wordt het nooit wat '. Ze zeiden het omdat ze dachten dat je je gedrag wel ging veranderen. Maar veel van dit soort uitspraken slaan als het ware naar binnen. Ze raken onze ziel. Maar we doen het nu zelf ook! Ook in ons zit oordelen diep verweven! Ook wij hopen weer dat deze uitspraken onze kinderen corrigeren. In oordelen zit afkeuring. Wat we kunnen leren is te kijken naar gedrag, los van de persoon zelf. Maar dat vraagt wat van ons.

De kwetsbare binnenkant laten zien

Kwetsbaarheid is geen zwakte. Dat is wat we denken. Maar de waarheid is dat we allemaal kwetsbare mensen zijn! We zitten allemaal in hetzelfde schuitje! Als we gaan luisteren naar de kritische stem in onszelf en durven stil te staan bij onze schaamte, maken we een begin met acceptatie van onszelf. Schaamte, zo legt Brené Brown uit, is een moeilijk te definiëren gevoel. Na onderzoek constateerde Brené dat het gaat om afwijzing van jezelf en overtuigd raken bij jezelf dat anderen ook een hekel aan jou hebben. Een donker, naargeestig, eenzaam gevoel. Eigenlijk gaat het om zelfverachting. Niet: 'wat ik deed was niet goed', maar 'Ik ben niet goed, er mankeert iets aan mij'. Schaamte gaat diep. Schaamte kan ons verlammen.

De eerste stap is onszelf erkenning te geven: ik ben goed zoals ik ben. Ik accepteer dat ik een mens ben die sommige dingen goed kan en andere dingen nog kan leren. Als je zo naar jezelf kijkt, kun je daarna empathie leren opbrengen voor anderen. Zij worstelen net als jij! Dan verdwijnt het oordeel langzamerhand. Eerst met waardering naar jezelf en dan naar een ander.

Hoe gaat het met jou?

Deze vraag krijgen we dagelijks! Haast automatisch antwoorden we: 'Oh goed' Diep vanbinnen denken we vaak: 'Je zou eens moeten weten!'. Als we nou eens eerlijk antwoorden:' Ik zit niet goed in mijn vel', 'Ik voel me erg opgejaagd de laatste tijd' 'Ik ben niet zo gezond'. In eerste instantie zullen we geschrokken en verbaasde blikken zien en een ongemakkelijke houding bij de ander. Maar ergens kunnen we beginnen met het loslaten van dat beeld: met mij gaat het prima. En we kunnen onszelf trainen door aan de ander te vragen: 'Hoe gaat het echt met je?'

Verander de wereld, begin bij jezelf. Een cliché, maar met een diepe waarheid! Perfectie, zo zegt Brené Brown, verwijdert ons in contact met de ander. Kwetsbaarheid verbindt ons! Je verbonden voelen kan je uit je eigen donkere eenzaamheid halen. De titel van één van de boeken van Brené geeft dit zo treffend aan: 'Gelukkig ben ik niet de enige!'