Als er niet of te weinig aan je basisbehoeften is voldaan

Ieder mens heeft basisbehoeften. Het doel van de opvoeding is dat er uiteindelijk aan deze basisbehoeften wordt voldaan, zodat iemand opgroeit als een evenwichtig volwassen persoon. Wanneer enkele of meerdere basisbehoeften onvervuld blijven heeft dit gevolgen op volwassen leeftijd. Er ontstaan disfuntionele schema's. Welke basisbehoeften zijn er en wat zijn de gevolgen als hier onvoldoende aan tegemoet gekomen wordt?

Basisbehoeften

Veiligheid en verbondenheid

Ieder mens heeft behoefte aan veiligheid en verbondenheid. Hierbij is het van belang dat een ouder ziet wat het kind nodig heeft en inspeelt op de behoeften van een kind, zoals slapen, eten en drinken. Daarnaast is fysiek contact en een veilige thuishaven van belang voor het vervullen van deze basisbehoefte.
Als deze basisbehoefte onvervuld blijft leidt dit tot onverbondenheid en afwijzing.

Autonomie, competentie en identiteitsgevoelens

Ieder persoon wilt weten wie hij of zij is en wat hij of zij kan. Het is van belang dat een ouder zijn of haar kind serieus neemt en het kind leert wie hij of zij is. En niet wie hij of zij zou moeten zijn. Daarnaast is het van belang dat ouders kinderen een bepaalde mate van verantwoordelijkheid geven, een kind kan zo ervaren dat het iets kan en iemand is.
Als deze basisbehoefte onvervuld blijft leidt dit tot een verzwakte autonomie en verzwakt functioneren.

Realistische grenzen

Elk kind heeft behoefte aan realistische grenzen. Tijdens de jeugd heeft elk kind een aantal ontwikkelingstaken te volbrengen. Het volbrengen van deze taken lukt alleen als de wereld om hem heen een veilige en voorspelbare plaats is om te zijn. Realistische grenzen helpen hier bij. Zonder grenzen is de wereld een onvoorspelbare en angstige plek om te zijn.
Als deze basisbehoefte onvervuld blijft leidt dit tot verzwakte grenzen.

Zelfexpressie

Voor het vervullen van deze basisbehoefte is het van belang dat een ouder respect en waardering heeft voor een kind zijn unieke talenten, stijl en creativiteit.
Als deze basisbehoefte onvervuld blijft leidt dit tot gerichtheid op anderen.

Spontaniteit en spel

Kijk eens naar een kind en je zult zien dat het automatisch gaat spelen. Spel biedt de mogelijkheid om emoties en behoeften vrijuit te uiten en vormt dan ook een wezenlijk belang van een gezonde ontwikkeling.
Als deze basisbehoefte onvervuld blijft leidt dit tot overmatige waakzaamheid en inhibitie.

Disfunctionele schema's

Young et al. (2005) formuleerde de gevolgen van het onvervuld blijven van deze vijf basisbehoeften in de vorm van 18 disfunctionele schema's. Een schema is een belangrijke overtuiging, opgedaan in de kindertijd, waar een persoon verder geen vragen of bedenken bij heeft.

Aanpassen van de disfunctionele schema's met schematherapie

De disfunctionele schema's uit je jeugd herschrijven in functionele schema's kan met behulp van schematherapie. Tijdens schema therapie worden de huidige disfunctionele schema's opnieuw geëvalueerd. De schema's die zijn opgedaan in de jeugd werken niet meer en in veel gevallen ook nog averechts. Het opnieuw evalueren van deze schema's kan helpen los te komen uit de gedachten die zijn opgedaan in de jeugd. Deze schema's belemmeren vaak het aangaan van gezonde relaties met andere mensen. Zo kan iemand die emotioneel veel tekort is gekomen nu de aandacht en warmte van andere personen proberen te claimen, om toch nog die leegte op te vullen. Andere mensen die emotioneel veel tekort zijn gekomen kunnen juist helemaal geen toenadering meer zoeken tot andere mensen, omdat ze hebben ervaren dat niemand aandacht of liefde geeft.

Lees verder

• Onveilig gehecht: als je volwassen bent
• Posttraumatische stress stoornis (PTSS): onveilig voelen
• Gevolgen van seksueel misbruik