Slaapkuur, psychiatrie

Een slaapkuur is een behandeling die onder de psychiatrie valt. We onderscheiden de slaapkuur en de dommelkuur, waarbij de mate van versuftheid een rol speelt. Patiënten die met ziekelijke opwinding te maken krijgen (heftige emoties), angstig gespannen zijn of in een ernstige psychische of neurotische toestand verkeren kunnen in aanmerking komen voor een slaapkuur. Deze wordt door middel van slaapmiddelen en antipsychotica uitgevoerd. De patiënt moet tussendoor ontwaken om te eten en naar het toilet te gaan.

Wat is een slaapkuur?

Een slaapkuur is een psychiatrische behandeling. Het valt dus onder de psychotherapie. De patiënt wordt gedurende 1 tot 4 weken kunstmatig in slaap gehouden. Vaak gaat het om een slaapkuur waarbij de patiënt gedurende 18 tot 20 uur per dag slaapt. Een dommelkuur is een lichte variant van een slaapkuur.

Voor wie is deze kuur geschikt?

Niet iedereen komt voor een slaapkuur in aanmerking. Vaak gaat het om patiënten die ernstig angstig-gespannen zijn en in een ernstige psychische of neurotische toestand verkeren. Tegenwoordig wordt de slaapkuur en dommelkuur voornamelijk toegepast om ernstige angsttoestanden te doorbreken of om te heftige emoties (ziekelijke opwinding) op een negatieve gebeurtenis te onderdrukken. Dankzij de slaapkuur wordt de houding van de patiënt onverschillig tegenover de gebeurtenis of de angst. Het gevoel wordt als het ware afgezwakt. Hierdoor is het beter mogelijk om problematiek te verwerken en te begrijpen. Ook wordt een slaapkuur ingezet bij patiënten met zelfmoordneigingen.

Klaesi

De Zwitserse Jacob Klaesi was in 1922 de bedenker van de slaapkuur. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van barbituraten. Dit zijn middelen die sterk dempend op het centrale zenuwstelsel werken. Tussen het jaar 1930 en 1940 kwamen de eerste shockbehandelingen in beeld, die steeds meer werden toegepast. Een bekende shockbehandeling is de insulinekuur. Vanaf 1937 werd de elektroshock gebruikt. Het gebruik van antidepressieve medicatie werd vanaf de 50-er jaren van de 20e eeuw steeds populairder. De slaapkuur wordt minder gebruikt dan vroeger en wordt vooral ingezet bij ernstig angstige of ernstig overspannen patiënten, waarbij de emotionele reacties het normale denkvermogen overspoelen.

Slaapmiddelen

Voor een slaapkuur worden slaapmiddelen gebruikt. We noemen dit ook wel een voortgezette narcoanalyse. Bij een narcoanalyse worden bepaalde middelen ingezet (verdovende middelen) waarbij een versufte tot slaaptoestand wordt opgewekt. Vaak worden de slaapmiddelen in combinatie met antipsychotica geneesmiddelen gebruikt. De medicijnen moeten altijd onder streng toezicht van een arts worden toegediend. Na afloop van de kuur wordt de medicatie geleidelijk afgebouwd.

Tussendoor ontwaken

De patiënt slaapt gedurende 18 tot 20 uur per dag. De overige uren is de patiënt wakker om naar het toilet te gaan en om te eten. De patiënt kan erg verzwakt of versuft zijn. Om die reden moet het eten altijd toegediend worden door de verpleging. De kans op verstikken blijft aanwezig. Na de slaapkuur wordt de medicatie weliswaar afgebouwd maar kan de patiënt nog lange tijd een slecht slaap-waakritme hebben. Dit herstel kan enkele weken duren.

Dood door slaapkuur

In een enkel geval komt het voor dat iemand de dood vindt naar aanleiding van een slaapkuur. De dosering kan te hoog zijn of de patiënt heeft geen hulp gekregen bij het eten. Ook kan het dat de patiënt overgevoelig reageert op de middelen. Wanneer blijkt dat de patiënt moeilijk wakker te maken is vanuit zijn slaaptoestand, moet direct met de slaapkuur gestopt worden. De kans is namelijk groot dat de patiënt een volgende keer helemaal niet meer ontwaakt. Bij kinderen wordt een slaapkuur niet of zelden toegepast. Vaak zijn het volwassenen die deze slaapkuur krijgen, en dan nog onder gecontroleerd en streng toezicht van een arts.

Alternatief

Net als bij iedere behandeling zijn er alternatieven. Er zijn veel verschillende psychiatrische behandelingen. Deze kunnen onder andere bestaan uit gesprekstherapie, rollenspellen, groepstherapie, medicatie, cursus, oefeningen, shocktherapie etc. Shocktherapie is niet meer geheel gelijk aan die van vroeger. Er worden schokken toegediend die een korte epileptische aanval uitlokken. Vaak wordt de patiënt onder narcose gebracht.

Medicatie bestaat vaak uit middelen die de emoties afzwakken. Hierdoor wordt men ongevoeliger en spelen emoties een minder grote rol. Het verschil met een slaapkuur is dat bij het gebruik van medicatie de bezigheden of werkzaamheden van de patiënt vaak (aangepast) door kunnen gaan. Een slaapkuur heeft op korte termijn snel effect en kan ook direct worden toegepast. In de periode van de slaapkuur is de patiënt niet beschikbaar voor werk of andere bezigheden.