Piekeren over piekeren, hoe stop je ermee?

Piekeren is het steeds maar denken in kringetjes. Het maakt mensen angstig of somber. Het kan er toe leiden dat men gaat piekeren over het piekeren. Zo komt men in een negatieve spiraal. Er zijn echter goede methoden om van al dat gepieker af te komen. Stop met tobben en leid een ontspannen leven. Dit kan men bereiken door veel te oefenen met anders denken en door steeds te beseffen dat piekeren een zinloze bezigheid is. Er zijn helpende therapieën ontwikkeld tegen piekeren. Daarnaast is het goed om afleiding te zoeken. Het zijn niet de dingen in de wereld die ons gek maken maar onze gedachten daarover.

Piekeren over piekeren

Piekeren is het steeds maar herhalen van dezelfde gedachten zonder tot een oplossing te komen. Het lijkt of je er niet mee kunt stoppen. Mensen piekeren over van alles en nog wat en jij bent echt niet de enige. Veel mensen piekeren ’s nachts. Dat kan ertoe leiden dat ze slaap tekort komen. De volgende dag voelen ze zich lusteloos en moe. Dat werkt piekeren vervolgens weer in de hand. Van piekeren over het verleden kan men somber of boos worden. Van piekeren over de toekomst wordt men vaak angstig.

Piekeren is zinloos

Het heeft te maken met een gevoel van onzekerheid. Je wilt meer controle over de toekomst hebben. Dat is niet realistisch en dat weten de meeste piekeraars ook wel. Toch denken ze dat ze niet kunnen stoppen met piekeren. Onbewust meent de piekeraar dat piekeren zin heeft. Het positieve effect ervan wordt overschat. Het negatieve aspect wordt op de koop toegenomen.

Is er iets aan te doen?

De Dalai Lama heeft het volgende over piekeren gezegd: heb je een probleem? Zo niet, dan hoef je je geen zorgen te maken. Zo ja, kun je het oplossen? Zo nee, dan heeft het geen zin om je zorgen te maken. Zo ja, dan hoef je je ook geen zorgen te maken. Dat klinkt makkelijker gezegd dan gedaan. Mensen die piekeren komen daar vaak maar heel moeilijk van af. De piekergedachten worden daarom ook wel negatieve automatische gedachten genoemd. We hebben deze gedachten gedurende langere tijd aangeleerd. Soms stammen ze al uit onze vroege jeugd. Toch kun je je gedachten veranderen. Daar zijn verschillende methoden voor.

Cognitieve therapie

Men moet zich realiseren dat gevoel wordt opgeroepen door de gedachten die men over een bepaalde situatie heeft. Of zoals Epictetus het formuleerde: het zijn niet de dingen die we meemaken die ons van slag maken, maar de manier waarop we daar tegenaan kijken. Kijkt men ergens op een positieve manier tegenaan, dan leidt dat ook tot een positief gevoel. Is men echter geneigd ergens negatief tegenaan te kijken dan voelt men zich al snel angstig of depressief. Dit is de basisgedachte van de cognitieve (gedrags)therapie. Met behulp van oefeningen is het mogelijk gedachten te onderzoeken en nieuwe realistischere gedachten te ontwikkelen die leiden tot prettigere gevoelens. Let wel, een probleem wordt hier niet mee opgelost. Men leert wel anders tegen een probleem aankijken.

Visualiseren en uitstellen van piekergedachten

Andere manieren om van piekeren af te komen zijn om een positieve gebeurtenis te visualiseren. Zo kun je bijvoorbeeld denken aan dingen waar je goed in bent, leuke herinneringen, dingen die je leuk vindt om te doen en dergelijke. Ook kun je de vervelende gedachten bijvoorbeeld in gedachten in een ballon blazen en die weg laten vliegen. Een methode voor ’s nachts is een kartonnen doos onder je bed zetten. Als je wakker ligt en piekert, kun je daar je piekergedachten visueel in doen, de doos sluiten en tegen jezelf zeggen dat je nu niet verder piekert en de doos de volgende dag opent om er verder over na te denken. Zo kun je leren om piekergedachten uit te stellen.

Piekerkwartier inlassen

Een zeer goede methode is ook om dit te combineren met een vast piekerkwartiertje per dag. Spreek bijvoorbeeld met jezelf af dat je elke dag om 19.30 uur een kwartier gaat piekeren. Je gaat er dan voor zitten en piekert zo hard als je kunt. Als je op andere momenten piekert, zeg je tegen jezelf dat je nu niet wilt piekeren. Je stelt het uit tot het piekerkwartier. Omdat piekeren heel hardnekkig is, zal je dit in het begin misschien wel honderd keer achter elkaar moeten doen. Uiteindelijk zal je merken dat het lukt. Neem wel echt het piekerkwartiertje in acht, anders verliest deze methode zijn effect. Het helpt meestal niet om tegen jezelf te zeggen dat je niet mag piekeren. Onderzoek heeft uitgewezen dat men juist aan dingen gaat denken waaraan men niet wil denken. Uitstellen blijkt echter wel degelijk te helpen.

Erger gaan piekeren

Het kan soms ook goed werken om extreem te gaan piekeren. Mensen zijn soms bang voor hun eigen gepieker. Zij denken dat ze er gek van worden of dat het hun gezondheid schaadt. Dat is niet zo. Als men extra hard gaat piekeren, zal men merken dat er niets verandert. Ja, je voelt je misschien angstig of somber, maar die gevoelens gaan altijd weer voorbij, ook al lijkt dat soms lang te duren. Piekeren hierover is dus niet realistisch. Door extreem te piekeren kan men voor zichzelf bewijzen dat men niet gek wordt.

Afleiding zoeken

De methode om het piekeren uit te stellen kan goed gecombineerd worden met het zoeken van afleiding. Eerst stelt men het piekeren uit, vervolgens doet men iets dat afleiding geeft. Het helpt dan om contact met andere mensen te zoeken, te gaan sporten, een goed boek te lezen, tv te kijken, gitaar te spelen of iets anders te doen waar je je hoofd bij moet houden. Een zogenaamde body-mindtechniek als yoga of mindfulness kan ook goed helpen. Het zal in het begin veel moeite kosten om het gepieker af te leren. Het zal ook soms weer erger worden. Dat hoort er allemaal bij. Blijf volhouden. Het piekeren zal minder worden en op den duur zelfs helemaal verdwijnen.

Lees verder

• Depressie: wat is eraan te doen? Zes tips tegen depressie
• Niet durven toch doen, zelfhulpboek bij angst
• Moeten maakt gek: boek over RET (rationeel emotieve therapie