Karakter en karaktereigenschappen

Het karakter bepaalt het denken, voelen en het gedrag van een persoon. Een karakter is voor ieder mens uniek en speciaal en vaak moeilijk te veranderen. Het karakter moet niet verward worden met de persoonlijkheid. De persoonlijkheid is meer algemeen gericht. Karaktereigenschappen zijn vaak kenmerkend voor de persoon. De opvoeding, omgeving en ervaringen bepalen voor een groot deel het karakter van iemand.

Het karakter is uniek

Ieder persoon, ieder individu is uniek. Dit komt omdat iedereen zijn of haar eigen karakter heeft. Het karakter wordt omschreven middels karaktereigenschappen. Het karakter is de kern van de persoonlijkheid. De persoonlijkheid wordt bepaald door het karakter en gewoontes of gedragingen, zoals aangeleerde gewoontes. Het karakter staat daarmee aan de basis van een persoonlijkheid. Bepaalde delen uit de persoonlijkheid kunnen aan- of afgeleerd worden. Het karakter is over het algemeen zeer moeilijk te veranderen.

Geen karakter hebben

Er wordt wel eens gesproken over het geen karakter hebben. Dit is in principe niet mogelijk: ieder persoon heeft een karakter. Vaak wordt er bedoeld dat iemand zich anders voordoet dan hij of zij werkelijk is. Vaak doet degene zich veel beter voor en speelt toneel. Ook kan er gesproken worden over iemand die niet voor zichzelf of anderen op durft te komen.

Opvoeding en ervaring speelt een belangrijke rol

Het karakter wordt grotendeels bepaald door de opvoeding en de opgedane ervaringen in het leven. Tijdens de kinderjaren wordt het karakter voor een groot deel gevormd. Bepaalde eigenschappen zijn aangeboren en erfelijk aangelegd. Bij jonge baby's is vaak al op te merken dat ze een bepaalde karaktertrek vertonen. Zo zijn er baby's die heel veel slapen of zeer rustig zijn. Dit zijn de introverte kinderen. Baby's die weinig slapen of druk zijn, zijn de extroverte kinderen. Deze eigenschappen zijn aangeboren en zijn ook niet te veranderen.

Wat veel ouders niet beseffen is het feit dat de opvoeding het karakter voor een groot deel bepaalt. Kinderen die liefdevol zijn opgevoed hebben minder tot weinig moeite met het tonen van genegenheid aan hun eigen partner, kinderen of naasten. Ook staan deze personen over het algemeen meer open voor anderen en kunnen ze zich beter inleven in de gevoelens van anderen. Kinderen die te streng zijn opgevoed kunnen weinig zelfvertrouwen hebben en hebben vaak moeite om sociale contacten te leggen of te onderhouden. De omgang met anderen verloopt vaak moeizaam. Kinderen die weinig liefdevol zijn opgevoed kunnen emotionele problemen krijgen, wat zich uit in bepaalde karaktereigenschappen.

Karakter is niet te veranderen

De echte harde kern van het karakter is niet te veranderen, omdat dit aangeboren is. Karaktereigenschappen als creativiteit, fantasierijk, introvert, extravert, eerlijk of enthousiast is vaak al bij het jonge kind te ontdekken en kan niet veranderd worden. Door bepaalde opvoedingsmethoden of ervaringen kan dit wel getemperd worden. Op latere leeftijd kan door intensieve training het karakter wel aangepast worden. Toch zal in bepaalde situaties het eigenlijke karakter vaak weer opduiken.

Eigenschappen

Er zijn verschillende karaktereigenschappen die het karakter bepalen. Ieder mens heeft meerder en verschillende karaktereigenschappen, die vaak op elkaar aansluiten. Toch kunnen er door negatieve ervaringen bepaalde karaktereigenschappen ontstaan die niet lijken aan te sluiten op het eigenlijke karakter. De meest voorkomende karaktereigenschappen zijn:

• Attent of behulpzaam: snel in de gaten hebben wat anderen nodig hebben en hierop inspringen.
• Bescheiden: zichzelf niet in the picture zetten.
• Betrouwbaar: anderen kunnen onvoorwaardelijk rekenen op de persoon.
• Creatief: op verschillende gebieden creatief denken en handelen, problemen op een andere manier kunnen oplossen maar ook handig met de handen kunnen zijn.
• Consequent: zich houden aan gemaakte afspraken of eigen regels.
• Dapper of moedig: voor anderen opkomen, ook in gevaarlijke situaties.
• Dominant: overheersend over anderen.
• Eerlijk: open en eerlijk naar anderen toe, over welk onderwerp dan ook.
• Eigenwijs: de eigen zin door willen drammen of niet af willen wijken van het eigen denkbeeld
• Enthousiast: vaak mee willen doen aan activiteiten en hierop inspringen
• Extrovert: open, de gevoelens naar buiten toe tonen
• Geduldig: niet snel uit de slof schieten, een afwachtende houding aan kunnen nemen.
• IJverig vaak bezig zijn met activiteiten die nuttig zijn.
• Introvert: gesloten, de gevoelens als het ware opkroppen of verbergen.
• Lui: weinig zin om iets te ondernemen.
• Medelijdend: mee kunnen voelen met anderen.
• Nadenkend: eerst nadenken over datgene wat anderen zeggen of doen of eerst nadenken alvorens te handelen.
• Samenwerkend: goed samen kunnen werken met anderen.
• Slim: goed kunnen nadenken over allerlei zaken en hiernaar handelen.
• Tactvol: rekening kunnen houden met anderen en bepaalde zaken op een verzachtende manier brengen.
• Trouw: betrouwbaar en eerlijk zijn tegenover anderen, vooral in een relatie.
• Volhardend: door blijven gaan tot het bittere einde.
• Zorgzaam: voor anderen willen zorgen.
• Zuinig: goed omgaan met geld en goederen.

Daarnaast zijn er karaktereigenschappen die vaak op latere leeftijd worden gevormd, door opgedane ervaringen:

• Agressief: snel uit de slof schieten en boos reageren met woorden of daden. Ontstaat soms door een gewelddadige jeugd of te weinig aandacht of liefde.
• Idealistisch: een bepaald doel of streven willen bereiken, vaak zien we dit in werksituaties terug.
• Hulpvaardig: anderen in moeilijke situaties helpen, vaak ontstaat dit nadat men zelf in een moeilijke situatie heeft gezeten.
• Jaloezie: het niet kunnen delen van de aandacht met anderen, ontstaat vaak doordat er in de jeugd sprake is geweest van een ongelijke verdeling van aandacht of liefde tussen broers/ zussen.
• Moraliserend: het verschil tussen goed en kwaad herkennen en hiernaar handelen.
• Realistisch: denken zoals de zaken er echt voor staan en hierop inspringen.
• Rechtvaardig: op een manier handelen die voor iedereen goed en eerlijk is.
• Spottend: de spot drijven met anderen, vaak ontstaat door slechte ervaringen in de jeugd of het verleden.
• Vrijgevig: bezittingen, geld of diensten aanbieden aan degene die dat nodig hebben zonder hier iets tegenover te willen stellen.
• Zelfstandig: zelf problemen kunnen oplossen of zaken kunnen afhandelen. Ontstaat vaak doordat het kind tijdens de opvoeding al vroeg zijn eigen zaken moet afhandelen.

Andere karaktereigenschappen zijn vaak een combinatie van twee karaktereigenschappen in één, of hebben gewoon een andere benaming. Zo is de karaktereigenschap 'zwijgzaam' ook als ‘introvert’ of 'rustig' te vertalen. Vaak zien we binnen gezinnen dat opeenvolgende kinderen totaal anderen karakters hebben. Is het eerste kind rustig, dan wordt het tweede vaak als druk bestempeld, of andersom. Belangrijk is om ervoor te zorgen dat alle kinderen binnen het gezin evenveel aandacht en liefde krijgen. Ook moeten ze allemaal de juiste opvoeding krijgen. Zo zal men ervoor op moeten letten dat het rustige kind niet aan de kant wordt gezet, vergeten wordt of overdonderd wordt door het meer drukkere of dominante kind.