Hoe gemeend is het woord “sorry”?

De een verontschuldigt zich om de haverklap en de ander krijgt het woord onder geen voorwaarde over de lippen. Dit maakt dat de perceptie van het woord “sorry” sterk uiteenlopend is en dat levert weer de vraag op, waarom we zo verschillende met het woord “sorry” omgaan. Oftewel hoe zorgvuldig is ons taalgebruik in deze?

Waarom excuses?

Sorry is het uitspreken van excuses, wat volgens het woordenboek staat voor: “verontschuldiging”, “verschoning”, “spijtbetuiging”, “verweer”. En hoewel iedereen een eigen woordkeus heeft, wordt het woord “sorry” toch wel heel divers uitgelegd. Variërend van het toepassen als een soort stopwoord, waarbij het al helemaal niet de vraag is of iemand iets gedaan heeft waar hij/zij invloed op heeft, tot het nauwelijks of nooit uitspreken van het woord. Simpelweg omdat het of niet in je opkomt of dat je eigenlijk vindt dat je altijd gelijk hebt en in dat geval is er geen reden om “sorry” te zeggen, toch?

Waarde van het woord “sorry”

Hoewel de groep respondenten van een onderzoek gedaan aan de Universiteit van Cambridge voor tweederde aangeeft het woord “sorry” te gebruiken om te zeggen dat men iets vervelend voor de ander vindt, is een derde van mening dat het woord “sorry” in kracht verloren heeft. Het wordt volgens hen te pas en te onpas gebruikt.

Wel is het zo dat het woord “sorry” in de verschillende culturen weer anders kan worden uitgelegd. Zo is “sorry” in het Japans geen officieel schuld bekennen, maar is het sociaal algemeen geaccepteerd dat het een soort medemenselijkheid is. Bovendien koppelen Japanners er automatisch aan vast dat men na het uitspreken ook een poging onderneemt er iets aan te doen. Dit gaat duidelijk een stuk verder dan dat het in de Westerse cultuur gaat.

Waarom verontschuldigen we ons zo gemakkelijk?

Logischerwijs is dan een aanvullende vraag, waarom mensen zo relatief eenvoudig “sorry” uitspreken. Eigenlijk is het in een drietal vergelijkbare aspecten in te delen, te weten:

• Om een negatieve uitkomst (in zijn algemeenheid) te verzachten. Een soort medeleven.
• Een onbewust stopwoord bij een negatieve boodschap.
• Bewust excuses maken om iets wat door je toedoen of waar je een rol in hebt, negatief uitpakt voor die ander.

Met name de eerst wordt door ruim 60% van de respondenten gebruikt. Zowel in een groep als in een individueel gesprek wordt het gemakkelijk gezegd. Het is eigenlijk een soort medeleven betuigen, verpakt in één woord. Door het gegeven dat dit heel empatisch overkomt, wordt het onderling vertrouwen tussen twee mensen of een groep sterk vergroot. Wel is het zo, dat dit eerder wordt uitgesproken in gezelschap dat we als waardevol betitelen.

Écht excuses aanbieden

Als we het woord gebruiken waar het feitelijk voor bedoeld is, dan zijn er een aantal zaken waar je rekening mee moet houden.

• Het begint met een korte analyse of je wel excuses verschuldigd bent (en dus niet reageren als vanuit een automatisme).
• Excuses maken, als je het zo niet ervaart, voelen mensen aan. Maak alleen excuses als je het meent. Het bijbehorende begrip heeft meestal een grotere waarde dan slechts het woord uitspreken.
• Als het door je toedoen negatief uitpakt voor die ander, had je er dan wat aan kunnen doen? Heb je een inschattingsfout gemaakt etc. Dit vergemakkelijkt ook het proces als je echt excuses aan wilt bieden.
• Excuses niet geaccepteerd, laat iemand dan de ruimte om misschien op een later tijdstip er nog op terug te komen.

Tot slot

Excuses omdat het gemakkelijk is, heeft weinig waarde en de mens voelt dit dan ook. Excuses vanuit mededogen, ook als je zelf geen fouten hebt gemaakt of de berichtbrenger van negatief nieuws bent, is al een goede stap vooruit. En dan zijn er natuurlijk ook nog de excuses omdat door toedoen van jou er negatief nieuws overgebracht moet worden. Ga uit je eigen gevoel wat oprecht is.