Dissociëren een goed middel tegen stress?

Het woord dissociatie zal de een wel bekend in de oren klinken en de ander niet. Mensen die bekend zijn met psychische problemen, komt dit verschijnsel waarschijnlijk niet onbekend voor. Dissociatie biedt vooral kleine kinderen hulp. Maar ook ouderen die problemen voorgeschoteld krijgen die te heftig zijn kunnen ter bescherming dissociatie inzetten. Maar wat is dissocatie dan? Kunnen we het allemaal toepassen? En is het daadwerkelijk een goed middel tegen stress?

Mishandeling verwaarlozing en misbruik

Als kinderen te maken krijgen met dingen als: mishandeling, verwaarlozing of zelfs seksueel misbruik, is dat zo iets onbegrijpelijks en zoiets pijnlijks voor ze. Als ze het allemaal maar zouden toestaan, zou er zelfs een kans bestaan dat ze van pijn en verdriet overlijden. Veel jonge mensen die dit soort dingen meemaken leren dissociëren. Dat kan in allerlei vormen. Denk daarbij aan een ander gedeelte van jezelf tot een soort van persoon maken, die het wel allemaal aan kan (hierdoor kan later een meervoudige persoonlijkheidsstoornis ontstaan), maar het kan ook zijn dat ze compleet hun lichaam loslaten en als verdoofd vast zitten op een plek waar niemand bij ze kan komen (een soort van uittreden). Je kan op verschillende manier dissociëren. Je gevoel kan helemaal uitgeschakeld zijn (zowel emoties, als je lijf), je kan de wereld om je heen als ver weg beschouwen en ook echt zien (dat gaat vaak met vervormingen gepaard), je kan er lichamelijk helemaal bij zijn en ook functioneren, maar dan volledig op je onbewuste bezig zijn (waardoor je later alles vergeten bent). En zo zijn er veel varianten.

Is dissociëren eng?

Voor de meeste mensen is dissociëren niet eng, maar juist veilig. Helaas gaat het wel gepaard met gevoelens van schaamte en schuld als men hoort wat hij of zij achteraf gedaan heeft. Men kan er als een zombie bijgelopen hebben, boos zijn geweest op iemand, in een kast zijn gaan zitten, iets hebben gestolen of kapotgemaakt. En zo kunnen er onder het dissociëren verschillende dingen gebeuren, waar men zich op dat moment niet bewust van is en wat men meestal achteraf niet meer weet. Soms is dissociëren wel eng. Je kan vervormingen zien, die griezelig zijn, bijvoorbeeld. Of je ziet iemand voor iemand anders aan. En het kan ook heel vervelend zijn als je de dissociatie tegen probeert te houden, maar het lukt niet. Dat voelt machteloos en soms ook wel eng.

Waar is dissociëren goed voor en waarvoor absoluut niet?

Dissociatie beschermd je tegen gevoelens en gedachtes die je niet aankan. Je ontwikkeld dit mechanisme om jezelf te beschermen. De meeste mensen die dissociëren leren dit ook als kind, omdat kinderen fantasierijk zijn en dit soort mechanismen dus makkelijker ontwikkelen. Toch is het niet handig als dissociatie optreed als het gevaarlijk of domweg niet handig is. In de auto kan je zo'n stresservaren dat je ineens "wegbent", wat veel gevaar oplevert. Ook kan er helemaal geen stress aanwezig zijn in de auto, maar je bent zo gewend aan steeds dezelfde wegrijden, dat je op de automatische piloot rijdt. Iemand die gevoelig is om te gaan dissociëren zou dit dus ook op zulke momenten goed kunnen overkomen. Maar ook als er een heftige ruzie plaatsvindt tussen jou en een ander, is het niet handig als een van de twee van de spanning gaat dissociëren. Als kind bood dit je veiligheid, maar nu je dan volwassen bent, is het de bedoeling dat je wel kan praten met de ander, ook al is het een ruzie. En daarom denkt men over het algemeen dat dissociëren alleen handig is in onmenselijke situaties. Dissociatieve mensen die in therapie gaan, moeten daar dus ook leren op tijd stop te zeggen en dingen doen die helpen dissociatie te voorkomen. Het liefst moeten ze het dus helemaal afleren, maar dat kan bijna niet. Wat het belangrijkste doel is, is dat men aanvoelt dat het eraan komt en zelf kan beslissen of het op dat moment goed is of niet.

Kunnen we allemaal dissociëren?

Op een bepaalde manier dissociëren we allemaal wel eens. Als we bijvoorbeeld boodschappen gaan doen, fietsen we op de automatische piloot en zitten volop in gedachten. We zien amper waar we langs fietsen en wat er om ons heen gebeurd. Dat is gezonde en lichte dissociatie. Ook kan het optreden als we een heftig ongeval meemaken of iets anders ernstigs. We vallen even weg. Alle zintuigen lijken er tijdelijk mee te stoppen. Ook dit valt onder dissociatie, maar nog steeds gezond. Als je van jezelf niet dissociatief bent kan je er normaal gesproken niet voor zorgen dat je op een bepaald moment in een dissociatie vervalt omdat jij dat wil. Heel soms kan het voorkomen, als de spanning te hoog ligt. Maar over het algemeen dissociëren wij dus niet echt. Gelukkig maar!
© 2007 - 2024 Rodecreatie, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De gevolgen van psychische mishandeling en verwaarlozingDe gevolgen van psychische mishandeling en verwaarlozingKinderen die in hun jeugd psychisch mishandeld zijn of emotioneel verwaarloosd kunnen voor het leven getekend zijn. Zij…
Psychische mishandeling: wat is psychische mishandeling?Psychische mishandeling: wat is psychische mishandeling?Psychische mishandeling bij kinderen heeft vaak grote gevolgen. Maar wat is psychische behandeling en hoe ziet psychisch…
De kale feiten over kindermishandelingDe kale feiten over kindermishandelingUit recent onderzoek blijkt dat er per jaar, alleen al in Nederland, meer dan 100.000 kinderen mishandeld, verwaarloost…
Oorzaak van kindermishandelingOorzaak van kindermishandelingKindermishandeling is iets dat al eeuwenlang voorkomt, maar pas de laatste tijd erg in opspraak is. Dit komt enerzijds d…

"Borderliners" leuker dan men denkt?U kent de term wel: borderline. Iemand die deze ziekte heeft wordt vaak niet gezien als de meest makkelijke persoon. Hel…
Eenzaamheid, de moderne plaagEenzaamheid, de moderne plaagRuim een kwart van de Nederlanders voelt zich eenzaam en dit aantal groeit. Eenzaamheid is niet leeftijdgebonden maar ko…
Rodecreatie (4 artikelen)
Laatste update: 21-12-2007
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Psychologie
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.