Wat is smetvrees

Wanneer de angst voor bacteriën en virussen ervoor zorgt dat je de hele dag besteedt aan het boenen van het huis heb je misschien last van smetvrees. Mensen met smetvrees zijn bang voor vuil omdat daar bacteriën inzitten die je kunnen besmetten en ziek maken. Smetvrees heeft kenmerken van een fobie door de grote angst voor vuil maar wordt vaak ook gezien als een dwangneurose. Ongeveer 1% van de bevolking heeft last van smetvrees in verschillende gradaties en het zijn vooral vrouwen die eronder lijden.

Inhoud

• Smetvrees is een angst voor vuil en besmetting
• Waardoor ontstaat smetvrees
• Gevolgen van smetvrees
• Smetvrees is meestal te behandelen

Smetvrees is een angst voor vuil en besmetting

De meeste mensen begrijpen dat er goede en slechte bacteriën zijn. Sommige bacteriën zijn we nodig, anderen minder, maar schadelijk zijn ze lang niet allemaal. Voor mensen met smetvrees is dit onderscheid niet meer aanwezig. Alle bacteriën en virussen zijn eng, ziek makend en dus gevaarlijk en moeten uit het huis worden verbannen door voortdurend schoon te maken. Maar smetvrees wordt ook vaak gezien als een dwangneurose. Een van de meest zichtbare uitingen van smetvrees is het voortdurend wassen van de handen of een ander schoonmaakritueel.

Mensen met smetvrees weten dat de angst voor vuil en besmetting onterecht is maar kunnen deze niet beheersen. Alleen het voortdurend schoonmaken houdt de angst in bedwang. Smetvrees is moeilijk te verenigen met een sociaal leven. Handen wassen, deuren openen, kranen dichtdraaien en handen schudden is vaak een onmogelijke opgave. Het gevaar voor een sociaal isolement ligt altijd op de loer. Leg je vrienden maar eens uit dat zelfs een hand geven niet mogelijk is!

Waardoor ontstaat smetvrees

Het is niet precies duidelijk waardoor smetvrees ontstaat. Soms wordt gewezen op een erfelijke aanleg. Mensen met familieleden die gevoelig zijn voor angststoornissen of depressies lijken eerder last te krijgen van smetvrees. Soms is het lezen van een eng boek of een gruwelijke film of tv-serie al voldoende. Traumatische ervaringen of gewoon een vervelende ervaring met vuil kunnen aan de basis liggen voor een extreme angst.

Gevolgen van smetvrees

Mensen met smetvrees zullen heel ver gaan om een ‘smerige’ ontmoeting te vermijden. Maar wanneer dat een keer niet lukt? Vaak is een hevige paniekaanval het gevolg. Duizeligheid, hevig beven, verhoogde hartslag en ademnood kunnen allemaal symptomen zijn van een paniekaanval.

Vaak zijn er verschillende dwangmatige handelingen:

• regelmatig wassen, vooral het veel wassen van handen is bijna karakteristiek
• heeft ‘eigen ‘ voorwerpen die niemand anders mag gebruiken, dat kan gaan van een haarborstel tot voedsel
• komt niet in openbare ruimten, toiletten e.d. in een kantoor zijn besmet gebied
• een vast ritueel in schoonmaken dat niet mag worden verstoord
• kiest liever voor een sociaal isolement dan voor contact met ‘besmette’ mensen of dieren
• kan niets aanraken zonder bescherming

De zwaarte van de smetvrees verschilt. Soms zijn patiënten alleen wat gespannen in mogelijk gevaarlijke situaties, terwijl anderen een paniekaanval krijgen. De meeste patiënten hebben wel last van een dwangneurose waardoor ze handen blijven wassen of steeds onder de douche moeten. In de ernstigste gevallen kiezen patiënten, min of meer gedwongen, voor een sociaal isolement.

Smetvrees is meestal te behandelen

Smetvrees is te behandelen door therapie en medicijnen. Meestal bestaat de behandeling uit een combinatie. Cognitieve gedragstherapie lijkt de meest voor de hand liggende therapie omdat deze ook gebruikt wordt voor de behandeling van andere fobieën en dwangneuroses. Dit kan betekenen dat een patiënt, in kleine stappen, geconfronteerd wordt met het vermeende gevaar. Deze therapie kan soms binnen enkele maanden resultaat opleveren. In enkele gevallen wordt deze therapie ondersteund door medicijnen. Een afspraak met een huisarts zal een eerste stap in de goede richting zijn.