Hoe vitaal is de lokale politiek?

Lokale politiek heeft het moeilijk, leeft niet onder de burger en is niet populair. Sterker nog, de meeste burgers hebben geen idee wat er in op gemeenteniveau speelt. Steeds meer overheidstaken worden afgewenteld op de gemeente, helaas vaak vergezeld van een krap financieringspotje. Het stelt de gemeente steeds weer voor de uitdaging om mensen aan te trekken met voldoende expertise om berekend te zijn op hun taak. Ook heeft de lokale politiek vaak te maken met minder capabele mensen die vooral de lokale partijen vaak vertegenwoordigen. Met minder capabele mensen wordt hier bedoeld onvoldoende bestuurlijke vaardigheden en inzicht in de complexiteit van het lokale bestuur. Er is een groot kwaliteitsverschil tussen wethouders en gemeenteraadsleden wat niet bevorderlijk is voor de onderlinge verhoudingen. Maar ja, raads-, en commissieleden zijn vrijwilligers. In hoeverre kan je van hen verwachten dan ze alle politieke ins en outs kennen naast hun dagelijkse baan?

Politiek populariseren?

Verder is de lokale politiek helaas intern georiënteerd waarmee bedoeld word dat de gemeenteraad het oor vaker te luisteren legt bij collegae en ambtenaren als bij maatschappelijke organisaties en belangengroepen. Zodoende laten ze te weinig hun gezicht naar de buitenwacht zien. Een gemiste kans.

In het lokaal bestuur hoort het vooral gaan om het vinden van pragmatische oplossingen voor concrete problemen, en daarbij passen geen populistische kreten en one-liners. Daarom lijken initiatieven van sommige gemeenten om de raadsvergaderingen uit te zenden via het glasvezelnet om zodoende een groter publiek te bereiken en te interesseren voor politiek al bij voorbaat gedoemd te mislukken.

Dualisme

Een maatregel die in 2002 is ingevoerd om het lokale bestuur wat populairder te maken is het dualisme. Hierbij werd het dagelijks bestuur neergelegd bij de wethouders en de controlerende en kader stellende taak bij de gemeenteraad waar de wethouders geen deel meer van uitmaakte. Zo werd de positie van de raad versterkt. En inderdaad de macht van de wethouder is gebroken maar de raad is voor de burger niet duidelijker voor het voetlicht getreden. Tevens is het effect van het dualisme afhankelijk van lokale waarden en tradities waardoor dit niet in iedere gemeente even voelbaar is en evenveel impact heeft gehad. Niemand wil terug naar het oude systeem: er is meer controle omdat de raad nu een kritisch geluid kan laten horen wat ook nog gewicht in de schaal legt maar de kloof met de burger is helaas nog steeds even groot.

Betrek de burger bij de politiek.

Maar er schijnt licht aan de horizon. De campagne die de overheid al sinds 2009 voert om de lokale politici meer bij de burger te betrekken begint langzaam vruchten af te werpen. Er komen steeds meer initiatieven om dicht bij de burger maatwerkoplossingen te vinden voor maatschappelijke problemen. Initiatieven om de burger mee te laten praten met de politiek en die stem ook gewicht in de schaal te laten leggen, denk aan bijvoorbeeld het burgerpanel, stadsgesprekken, kwaliteitspanel (waarbij een willekeurige groep burgers periodiek een oordeel geeft over de kwaliteit van het gemeentelijke beleid). Door burgers echt te betrekken bij de besluitvorming over hun woonomgeving zullen zij meer vertrouwen krijgen in politiek en bestuur is de achterliggende gedachte. Maar is de burger wel zo gemotiveerd om zich te verdiepen in de politieke issues die spelen in hun directe omgeving? Of is de kloof tussen de burger en de politiek echt te groot geworden? De huidige kloof moet gedicht worden, immers democratie komt in gevaar als de burger niet meer politiek geïnteresseerd is, daarom is het van harte te hopen dat het betrekken van de burger bij de lokale politiek uitgebreid en gecontinueerd zal worden en uiteindelijk zijn vruchten af zal werpen.