Praagse Lente (1968)

In 1968 was er in Tsjecho-Slowakije goede hoop dat het de communistische dictatuur achter zich zou laten. Deze Praagse Lente zou uiteindelijk acht maanden duren. Troepen van het Warschaupact grepen hard in om de status quo weer te herstellen.

Achtergrond

Het verdrag van München (1938) pakte slecht uit voor Tsjecho-Slowakije. Het nazi-Duitsland van Adolf Hitler had Sudetenland ingenomen in 1938. Om escalatie te voorkomen besloten de Engelsen en Fransen niet in te grijpen. Hitler moest op zijn beurt beloven dat hij Tsjecho-Slowakije niet verder binnen zou vallen. De Tsjechoslowaken werden buitenspel gezet en voelden zich verraden door de Engelsen en Fransen. Dit was de voedingsbodem voor een communistische beweging die meer en meer op gang kwam binnen Tsjecho-Slowakije.

Na WO II

Tsjecho-Slowakije, dat in de Tweede Wereldoorlog bezet werd door de Duitsers, kwam al snel onder communistische invloedssfeer door toedoen van het Sovjet-Unie van Josef Stalin. In 1948 grepen de communisten de macht, onder toeziend oog van Moskou. In de jaren 50 heerste er in Tsjecho-Slowakije een waar schrikbewind. Politieke tegenstanders werden door de communisten vervolgd. Er verdwenen duizenden mensen, er heerste censuur en mensen mochten niet vrij reizen. En dit terwijl Tsjecho-Slowakije van oudsher het meest liberale land van het Warschaupact was.

Jaren 60

Vanaf de beginjaren 60 werd het dictatoriale bewind wat losgelaten en kon men zich wat meer vrijheden verwerven. Economisch ging het Tsjecho-Slowakije voor de wind en er kwam steeds meer protest tegen het schrikbewind van de jaren 50. Mensen op straat durfden weer openlijk te spreken wat bij hen het idee voedden dat er wellicht meer vrijheden te verwerven zijn.

1968: Alexander Dubcek

Op 5 januari 1968 werd Partijleider Novotny vervangen door Alexander Dubcek, die eerste Partijsecretaris werd. Dubcek had grootse plannen met Tsjecho-Slowakije. Hij wilde verder gaan op de weg die was ingeslagen in de loop van de jaren 60; meer vrijheid, censuur en transparantie. Dubcek ontvouwde zijn plannen op een ambitieuze manier met als achterliggende gedachte om het communisme met een menselijk gezicht in te voeren. Hij verzette zich ook fel tegen de misstanden die in het verleden hadden plaatsgevonden.

20-08-1968: Operatie Donau

De Sovjets keken lijdzaam toe hoe hun invloed in Tsjecho-Slowakije steeds verder afnam. Zij waren van mening dat Dubcek te ver doorschoot in zijn plannen. Hij werd hiervoor meerdere malen op het matje geroepen. Echter, veel veranderde er niet aan de situatie. Dit noopte de Sovjet-Unie tot militair ingrijpen. Onder de naam Operatie Donau werden onder andere 800 vliegtuigen en 6000 tanks vanuit het gehele Oostblok ingezet om de situatie te doen veranderen. Diverse posten werden aangevallen en mensen werden gevangen genomen. De Praagse Lente was ten einde. Er zouden nog jarenlang permanent Sovjet-Unie legers in Tsjecho-Slowakije bivakkeren om de situatie nauwlettend in de gaten te houden.