De wetenschap achter de politiek en de media

De wisselwerking tussen de media en politiek is een van de onderwerpen waar communicatiewetenschappers zich in verdiepen. De macht van de media is groot, en deze wordt misschien wel steeds groter. Ook voor politici is dit van groot belang. Zij zullen steeds meer rekening moeten houden met hoe journalisten ze zullen neerzetten. Er is sprake van een toeschouwersdemocratie. De politiek is in zo'n democratie meer in de publiciteit en personalisering van politici is belangrijker geworden.

De media: van informeren naar amuseren?

De laatste tijd valt op dat de media steeds meer wil amuseren in plaats van informeren. Het valt moeilijk vast te stellen wat nou informatie en wat amusement is, maar zeker is dat de inhoud van het nieuws verandert. Wat wel vastgesteld is is dat het aandeel van het nieuws omtrent de politiek relatief afneemt. De media zou onder druk zijn van de kijk- en verkoopcijfers. Om de kijk- en verkoopcijfers in stand te houden wordt vaak amusement ingezet, omdat dit meer publiek trekt.

Toeschouwersdemocratie

In de 19e eeuw was er nog de heerschappij van de aanzienlijkste burgers in de parlementaire democratie en in de 20e eeuw was er sprake van heerschappij van de partijbureaucraten in de partijdemocratie. Nu, de 21ste eeuw, kunnen we spreken van heerschappij van campagnevoerders in een toeschouwersdemocratie. De kenmerken van de toeschouwersdemocratie zijn:

1. Personalisering: emoties en identificeren van personen is steeds belangrijker in de politiek. Politici moeten eigenlijk steeds minder statisch worden gezien, om meer sympathie te krijgen bij de burgers.
2. De relatie tussen de kiezer en de gekozene is veel losser geworden vergeleken met de andere eeuwen.
3. Groei van de publiciteit rondom de politiek, en ook meer differentiatie in die publiciteit.
4. Politici zijn nu meer verplicht als het ware een permanente campagne te voeren, ze zijn constant bezig kiezers voor zich te winnen/ te behouden.

Het is steeds opvallender dat de connectie tussen media en politiek groter wordt. Zo hebben politieke partijen of partijleiders nu eigen websites. Politici krijgen mediatraining om zo goed mogelijk over te komen in de media, en er worden voorlichters aangenomen om de media in te lichten over verschillende kwesties die zich afspelen in de politiek. Zo'n voorlichter wordt een 'spindoctor' genoemd. Door het toenemende contact tussen media en politiek spreken sommige wetenschappers ook wel van een 'communicatie-oorlog' in de politiek.

Soms wordt er expres gedaan aan het lekken van politieke documenten (zoals de miljoenennota). Lekken mag natuurlijk niet, maar het wordt nog regelmatig gedaan. Dit kan gedaan worden om positieve aandacht te krijgen voor het plan, hierdoor komt het plan in een goed voetlicht. Daarmee kan het ook zorgen voor negatieve aandacht voor de politieke tegenstander. Het kan ook worden gedaan om een beleidsvoornemen publiek te maken, waardoor het moeilijk wordt om het voornemen weer terug te draaien. Met het 'lekken' van documenten wordt eigenlijk dus ook strategisch gecommuniceerd.

Politiek-publicitair complex

Het politiek-publicitair complex houdt in dat zowel de media belang heeft bij een relatie met de politiek, maar ook de politiek belang heeft bij een relatie met de media. Je kunt dus spreken van parallelle belangen. Politici willen graag aandacht krijgen van de media om kiezers te boeien. De media heeft daarbij behoefte aan een belangrijk nieuwsverhaal, en wil graag zappende kijkers boeien.