Designated survivor – aangewezen overlevende in Amerika

Het is een begrip dat mooier is dan de vertaling: ‘Designated survivor’ en als je het dan wilt vertalen dan is het een ‘aangewezen overlevende’ of 'verstopte plaatsvervanger'. Je hoort er nooit zoveel over maar als er een president van de Verenigde Staten van Amerika wordt geïnaugureerd, dan is de ‘designated survivor’ opeens belangrijk. Voor het geval dát, mocht er iets gebeuren met de president en de vicepresident en de andere protocollaire opvolgers, dan zit er ergens iemand die is aangewezen als de persoon die het roer in handen moet nemen, opdat het land niet stuurloos achterblijft. Op het Capitool blijft bij het inzweren van de nieuwe Amerikaanse president altijd één stoeltje leeg, net als bij het uitspreken van de State of the Union. In 2019 wijst Nederland voor het eerst een aangewezen overlever aan die op Prinsjesdag niet in het land zal zijn.

Verstopte plaatsvervanger van de president van Amerika

• Aangewezen overlevende in Amerika
• Koude Oorlog en football
• President Barack Obama
• President Donald Trump
• Helikopter met nachtkijkers
• Wie wordt designated survivor?
• Wat doet de designated survivor?
• TV-serie Designated Survivor
• Aangewezen overlever in Nederland

Aangewezen overlevende in Amerika

Ze komen eigenlijk nooit in het nieuws en als de wereld al kennisneemt van de designated survivor dan is het doorgaans achteraf. De aangewezen overlever treedt niet voor het voetlicht. Hij of zij wordt veilig ondergebracht op een niet bekend gemaakte locatie. De designated survivor staat heel dicht bij de president, maar is nooit bij hem en kabinetsleden in de buurt. Hij of zij komt pas naar voren als er zich een tragedie heeft afgespeeld en de zittende regeringsleider en de regeringsleden bij een aanslag, natuurgeweld of nucleaire aanval zijn omgekomen of zó gewond zijn dat ze niet in staat zijn het land te regeren. Als de zittende president omkomt zijn er zeventien directe opvolgers, regeringsleden, te beginnen bij de vicepresident. Als die allemaal tegelijk met de president omkomen, dán stapt de verstopte plaatsvervanger naar voren. Zonder verkiezingen heeft het land dan toch een leider, die uit zijn schuilverblijf wordt gehaald.

Protocol

Het protocol treedt alleen in werking als de president samen met de vicepresident en andere leden van het kabinet bijeenkomen. Dat is tijdens de:

• inauguratie van de nieuwe president,
• State of the Union.

Koude Oorlog en football

Het begon tijdens de Koude Oorlog, toen er angst was voor een nucleaire aanval. Bij een dergelijke aanval moest een vervanger van de president terug kunnen slaan. Het koffertje met codes voor nucleaire aanvallen staat daarom altijd paraat. Dat koffertje wordt de nuclear football of atomic football genoemd of kortweg the football. Tijdens de State of the Union - de jaarlijkse toespraak van de president van Amerika over de staat van het land - en tijdens ceremonies zoals de inauguratie, wordt er één iemand apart gehouden.

11 september 2001

Kort na de aanslagen van 11 september 2001 was vice-president Dick Cheney de grote afwezige bij de toespraak die president Bush hield voor het Congres. Bij hoge uitzondering was het een bekende die designated survivor was.

President Barack Obama

Net als zijn voorgangers had Barack Obama verschillende keren een designated survivor. In zijn geval was dat Jeh Johnson (minister van Binnenlandse Veiligheid) bij de State of the Union 2016. De overlever van Obama bij de inauguratie was aangewezen door diens voorganger George W. Bush en was Gale Norton (minister van Binnenlandse Zaken). Obama wees op zijn beurt de designated survivor van zijn opvolger Donald Trump aan.

Eerdere aangewezenen waren onder meer: Orrin Hatch (Republikeins senator), Robert Gates (minister van Defensie), Anthony Foxx (minister van Verkeer) en Ernest Moniz (minister van Energie).

President Donald Trump

Donald Trump heeft ook zo’n plaatsvervanger, die om te beginnen niets anders hoeft te doen dan te overleven, in leven en bij zinnen te blijven. Mocht het noodlot toeslaan en Trump en al zijn politieke collega’s iets overkomen, dan moet hij/zij aantreden als de 45ste president van de Verenigde Staten van Amerika. Daarom zit de designated survivor ver weg van de kabinetsleden.

Nog nooit nodig geweest

Het is nog nooit nodig gebleken. Nog nooit klonk ‘The Eagle is gone!”, de president is niet meer. Voor het geval dát is in de leiding van het land voorzien. Bij geen van de 44 presidenten is er een ongeluk of aanslag gebeurd, waarbij het nodig was dat de designated survivor naar voren trad. Wel werden er presidenten vermoord, maar dan nam de vicepresident het stokje over. Zo werd na de moord op president Kennedy in 1963 vicepresident Johnsen beëdigd, als eerste in lijn van opvolging.

Helikopter met nachtkijkers

De designated survivor gaat in het donker van de vroege ochtend van de dag van de ceremonie in een helikopter naar een zwaar beveiligde geheime plek, bijvoorbeeld een militaire basis. Ver weg van Washington. De helikopter vliegt zonder licht en de piloot navigeert met nachtkijkers. Niemand mag te weten komen waar de designated survivor naartoe is gebracht. De beveiliging van deze persoon is net zo zwaar als die van de president zelf. Sinds 2016 worden er twee designated survivors per keer benoemd. Als het nodig is houdt de een zich met de wetgevende en de ander met de uitvoerende macht bezig.

Wie wordt designated survivor?

Degene die wordt aangewezen is meestal een minister die niet of nauwelijks bekend is bij de Amerikanen. De naam wordt net van tevoren of tijdens het evenement bekendgemaakt. De zittende president wijst hem of haar aan en maakt de keuze via de stafchef van het Witte Huis. De aangewezene wordt weken vooraf geïnformeerd zodat die zich op de missie kan voorbereiden. Er volgt een wekenlange training over het runnen van het land in noodsituaties en hij of zij krijgt informatie over zaken rond de nationale veiligheid. De verstopte plaatsvervanger moet

• ouder zijn dan 35 jaar,
• in Amerika zijn geboren,
• minstens 14 jaar in het land wonen.

Wat doet de designated survivor?

Als de designated survivor eenmaal op de basis is volgt een saaie dag. Via de tv is de inauguratie of State of the Union te volgen. Er wordt wat tv gekeken, wat gegeten (steak, is min of meer de traditie) en na een paar uur wordt de aangewezene weer naar zijn of haar eigen huis gebracht.

Aangewezen overlever in Nederland

In 2019 besluit de regering onder Kabinet Rutte dat er ook in Nederland een designated survivor moet worden aan gewezen voor de ceremonie van Prinsjesdag. Hij is niet aanwezig in de Ridderzaal als op de derde dinsdag in september de Troonrede door de Koning wordt uitgesproken. In de wandelgangen circuleert de naam van minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok, maar dit wordt voorafgaand aan Prinsjesdag niet officieel bevestigd. Anders dan in Amerika is van minister Blok bekend waar hij die dag dan wel is. Hij reist af naar Brussel voor een vergadering van minister van Buitenlandse Zaken van de Europese Unie.

Angst regeert

Of het wenselijk of nodig is dat Nederland een aangewezen overlever aanwijst wordt door sommigen als 'flauwekul' weggezet. Nederland laat met deze stap de angst regeren en de angst heeft nooit reces. Ook wordt de aangewezen overlever onderdeel van de coalitieonderhandelingen. Immers als de aangewezen overlever ingezet moet worden, na die vreselijke calamiteit die de regering wegvaagde, dan heeft hij of zij de almacht.

Lees verder

• Decreet of Executive Order van de president van Amerika