Tips en hulp bij het stemmen

In de aanloop naar verkiezingen vragen veel mensen zich af op welke partij of op wie zij moeten gaan stemmen. Voor een aantal mensen is het ook de vraag of zij überhaupt een stem willen uitbrengen. Er is vaak weinig tijd om goed uit te zoeken welke partij het beste bij je past. Daarnaast zijn de standpunten van de diverse partijen niet allemaal even duidelijk omschreven. Mocht je stemgerechtigd zijn en je wil gaan stemmen maar je weet nog niet goed waarop dan kun je wel wat hulp en tips gebruiken. Om te bepalen of en waarop je moet gaan stemmen is het handig om eerst te weten waarom je zou gaan stemmen. Daarna kun je kijken naar hoe je informatie vindt om je stem te bepalen. Dit kan op een uitgebreide manier en een snelle manier.

• Waarom zou je gaan stemmen?
• Tips en hulp bij het stemmen: uitgebreid informatie opzoeken
• Tips en hulp bij het bepalen van je stem: de snelle methode

Waarom zou je gaan stemmen?

Het kiesrecht is in het leven geroepen om burgers inspraak te geven bij het besturen van het land. Het is onderdeel van democratie. In veel gevallen worden inwoners van een land of staat zonder (serieus) kiesrecht geregeerd door machthebbers die dan wel alleen of slechts met een paar mensen de volledige macht hebben. Dit soort systemen bestaan nog altijd en worden omschreven als dictatoriaal. Een dictatoriaal regime hoeft niet altijd te betekenen dat het de burgers heel slecht af gaat. De ervaring met deze regimes leert ons echter wel dat in verreweg de meeste gevallen misbruik wordt gemaakt van de macht en de burgers worden onderdrukt. Beslissingen worden gemaakt zonder dat er enige inspraak is, wat desastreuze gevolgen kan hebben.

Scheiding van machten: Trias Politica

Om te voorkomen dat er machtsmisbruik plaatsvindt in Nederland is de macht over het land opgeknipt. Dit wordt de Trias Politica genoemd. Er zijn uitvoerende machthebbers, rechtsprekende machthebbers en wetgevende machthebbers die voortdurend elkaars functioneren in de gaten houden en corrigeren. De uitvoerende macht is het dagelijks bestuur. De bekendste vormen hiervan zijn de colleges van burgemeester en wethouders en de regering. De wetgevende macht is het college van B&W samen met de gemeenteraad en de regering samen met het parlement (de Eerste en Tweede Kamer).

Als je gaat stemmen, dan stem je in de meeste gevallen indirect voor de uitvoerende macht (de regering) en deels direct voor de wetgevende macht (bijvoorbeeld de Tweede Kamer). De rechtsprekende macht staat los van jouw stem. Dit zijn de rechters en zij dienen om de wet goed te kunnen toetsen volledig onafhankelijk te zijn. Het idee van stemmen en de scheiding van machten is bedoeld om onderdrukking van de bevolking zoveel mogelijk te voorkomen en burgers inspraak te geven bij beslissingen die worden genomen voor het besturen van het land.

Het kiesrecht

Sinds 1919 is het algemeen kiesrecht ingevoerd. Dit kiesrecht regelt wie er allemaal invloed mogen uitoefenen op de wetgevende en uitvoerende macht. In Nederland zijn dit alle volwassen staatsburgers. Bij de invoering van het algemeen kiesrecht moest je nog 25 jaar oud zijn voor je mocht stemmen. Door de jaren heen is die leeftijd verlaagd naar 18 jaar. Deze laatste leeftijdsgrens is ingevoerd in 1972. Ook zijn er allerlei varianten geweest van het kiesrecht. Zo is er een periode geweest waarbij je alleen mocht stemmen als je extra belasting betaalde. Ook is er een periode geweest dat alleen mannen mochten stemmen. Vrouwen hebben sinds 1919 hetzelfde actieve kiesrecht als mannen.

Heeft mijn stem wel nut?

Vaak vragen mensen zich af waarom ze zouden gaan stemmen omdat het weinig nut zou hebben. Het is inderdaad zo dat één stem voor één partij of persoon niet altijd even duidelijk wordt gehoord. In Nederland vormen partijen bijvoorbeeld coalities waarin sommige standpunten (deels) verloren kunnen gaan omdat partijen anders niet kunnen samenwerken. Dit wordt een compromis genoemd. Het idee hiervan is dat regeren met een compromis altijd beter is dan niet regeren. Het kan zo zijn dat door het compromis nu precies het standpunt sneuvelt dat voor jou de doorslag gaf om voor een partij te kiezen. Hoe teleurstellend dit ook kan zijn, het is wel zo dat je met je stem een bepaalde richting geeft en je geluid kan laten horen. Vervolgens is het wel aan de partijen om hier iets mee te doen. Een eerste tip bij het stemmen is om in de gaten te houden welke partijen zich het meeste aan het verkiezingsprogramma houden. Dan verklein je de kans dat je teleurgesteld wordt.

Tips en hulp bij het stemmen: uitgebreid informatie opzoeken

Als je wil gaan stemmen kun je op meerdere manieren je stem bepalen. Het is handig om voor jezelf een beeld te hebben welke partijen goed bij je passen. Als je geen idee hebt welke partijen dit zijn kun je de onderstaande stappen voor alle partijen uitvoeren. Mocht je wel een idee hebben kun je vooraf een selectie maken van partijen die de meeste kans hebben om jouw stem te krijgen. Op diverse websites kun je alle deelnemende partijen vinden. Welke partijen deelnemen aan de betreffende verkiezing wordt van tevoren bekendgemaakt. Bij de kiesraad is informatie te vinden over de deadlines van inschrijven voor partijen voor de Tweede Kamerverkiezing. Deze informatie staat op www.kiesraad.nl.

Verkiezingsprogramma's

De eerste en meest voor de hand liggende stap is om het verkiezingsprogramma's op te zoeken van de partijen die jou het meeste liggen (of alle partijen). Deze zijn te vinden op de websites van de betreffende partijen. In deze programma's tref je vaak een samenvatting aan van de standpunten van de betreffende partij. Het vergelijken van deze samenvattingen is al een goede eerste stap om je stem te bepalen. Mocht je nog meer gedetailleerde informatie nodig hebben kun je uiteraard de rest van het programma erop naslaan.

Verder zoeken: meerdere bronnen

Als je daarnaast nog meer over de partij wil weten kun je nieuwsberichten opzoeken. Ook kun je via bijvoorbeeld Google opzoeken hoe een partij door de jaren heen heeft gestemd. Er zijn diverse websites die deze informatie verzamelen, zoals de website van de Eerste en Tweede Kamer, Partijgedrag.nl, Stemmentracker.nl en diverse dataverzamelingswebsites. Als je dit vergelijkt met het verkiezingsprogramma van voor die tijd kun je ook een inschatting maken hoe trouw een partij aan zijn standpunten blijft.

Een tip hierbij is om meerdere bronnen te raadplegen. Het kan voorkomen dat een bepaalde website door iemand in het leven is geroepen om een bepaalde partij goed voor de dag te laten komen. Als je via nieuwsberichten zoekt, geldt hetzelfde: een aantal nieuwsmedia, zoals kranten, zijn bepaalde partijen goedgezind. Voor een compleet beeld is het dus aan te raden zoveel mogelijk verschillende bronnen te kiezen om informatie te verzamelen.

Tips en hulp bij het bepalen van je stem: de snelle methode

Een inmiddels veelgebruikte methode om je te helpen met stemmen is de digitale stemhulp. Er zijn tal van dergelijke stemhulpen op internet te vinden. Het idee van deze stemhulpen is dat je een beperkt aantal stellingen krijgt voorgelegd en op basis van een paar antwoordopties aangeeft in hoeverre je het eens of oneens bent met de betreffende stelling. Uit de stellingen gezamenlijk komt een stemadvies. Dit is een zeer efficiënte en snelle methode om je stem te bepalen. Er kleven ook nadelen aan.

Bekende stemhulpen

De bekendste stemhulpen, die ook met vrijwel alle verkiezingen (en referenda) mee doen, zijn stemwijzer.nl en kieskompas.nl. Bij stemwijzer krijg je een stemadvies nadat je een aantal stellingen en vragen hebt beantwoord en hebt aangegeven welke kwesties je het meest belangrijk vindt. Het advies bestaat uit een top-zoveel van partijen die zoveel mogelijk dezelfde antwoorden hebben gegeven. Je kan ook je antwoorden vergelijken met alle partijen die je daarvoor selecteert. Bij kieskompas.nl wordt min of meer op dezelfde manier gewerkt. Daarnaast wordt nog inzichtelijk, op basis van jouw antwoorden, wat jouw positie is vergeleken met de deelnemende partijen in een schema. In dit schema is ook de mate van de veelgebruikte begrippen 'conservatief' en 'progressief' en 'links' en 'rechts' in jouw antwoorden aangegeven. Kieskompas heeft ook een papieren versie van deze methodiek beschikbaar.

Nadelen van digitale stemhulp

Het gebruiken van een digitale stemhulp mag dan snel zijn, er kleven ook nadelen aan deze manier van het bepalen van je stem. Net als bij het nazoeken van nieuwsberichten of andere media geldt dat het gebruiken van meerdere digitale stemhulpen (bronnen) aan is te raden. De stemhulp kan in het leven geroepen zijn door een persoon of organisatie die bepaalde (groep van) partijen gunstig gezind zijn. De stellingen en vragen kunnen vervolgens zo aan je worden gepresenteerd dat je antwoord wordt beïnvloed. Het kan daardoor zijn dat je een ander stemadvies krijgt dan welke eigenlijk het beste bij je zou passen. Naar het fenomeen van beïnvloeding door digitale stemhulpen door bovenstaande punten zijn diverse onderzoeken gaande, zoals van de Nederlandse Organisatie van Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Een ander nadeel van de digitale stemhulp of de stemhulp op basis van stellingen is dat de antwoorden vaak bestaan uit 'eens' of 'oneens' en nog wat variaties hierop. Dit is erg zwart-wit. Soms is een kwestie iets ingewikkelder dan dat je in een paar antwoordopties kan verwerken. Ook al is er een mogelijkheid voor een tussenoptie zoals 'gedeeltelijk eens' kan het zijn dat je er genuanceerder over denkt.