Tiener en opvoeding, van 12 tot 18 jaar

Er is weer een mijlpaal bereikt, je kind gaat naar de middelbare school. Na jaren van stabiliteit staat er weer een spannende periode te wachten. De ontwikkeling neemt in deze periode enorme sprongen en hormonen gaan hoogtij vieren. Je kind is een tiener geworden. Overdag breekt een iets rustiger tijd aan want je kind gaat steeds meer zijn eigen gang. Je hoeft hem niet meer overal naartoe te brengen, hij gaat zelf naar school en sport. Aan de andere kant breekt nu de pubertijd aan wat weer heel intens kan zijn. Al met al een enerverende tijd voor alle partijen want je moet je kind nu echt los gaan laten, je rol als opvoeder gaat langzaamaan over in de rol van vriend.
Dit artikel is grotendeels gebaseerd op eigen ervaringen, na het krijgen van 3 dochters in 4 jaar zijn dat er aardig wat. Niet alleen lijken de meiden uiterlijk niet zo heel veel op elkaar, innerlijk zijn ze ook enorm verschillend. We hebben ze alle 3 op een andere manier moeten benaderen maar het resultaat is bij alle 3 hetzelfde: openhartige, levenslustige tieners die zonder problemen de adolescentiefase in gaan.

Tieners en opvoeding

• Ontwikkeling
• Puberteit
• Verkering
• De tiener
• School
• Aandacht
• Uitgaan
• Onzekerheid
• Conclusie

Ontwikkeling

Puberteit

Je kind gaat nu echt veranderen, geestelijk en vooral lichamelijk. Voor je het weet heb je opeens een hormonenbak in huis. Deze beruchte periode word vaak met angst en beven tegemoet gezien. Je geduld wordt inderdaad zo af en toe behoorlijk op de proef gesteld maar wanneer je rekening houdt met het alle veranderingen die je kind moet ondergaan en je af en toe probeert te herinneren hoe je zelf in die lastige periode was, kom je er vast wel uit. Als het goed is, heb je je kind in de voorgaande jaren heel duidelijk gemaakt dat je niet gediend bent van een grote mond. Dat is nu niet anders natuurlijk. Je zal dit in deze periode toch nog een paar keer moeten uitleggen. Iedere puber verwerkt die gierende hormonen op een andere manier, je kunt van alles verwachten. Ze kunnen in zichzelf gekeerd zijn, huilbuien krijgen en soms heb je mazzel en gebeurt er weinig. Maar ze gaan zich allemaal in meer of mindere mate tegen je afzetten. Degene die je probeert wijs te maken dat dat niet zo is, heeft of een heel oppervlakkige band en is weinig betrokken met zijn kind, of is zo blind voor alle negatieve kanten van zijn kind dat die er meester in geworden is om zijn ouder in de maling te nemen, of is gewoon niet eerlijk tegen je. Het is namelijk heel normaal. Je kind gaat nu definitief zijn persoonlijkheid vormen en al deze veranderingen maken hem onzeker. Wees er gewoon voor hem, probeer alles bespreekbaar te houden en zorg dat ze weten dat ze met alles bij je terecht kunnen (niet dat ze dat ook gaan doen, maar het is goed dat ze weten dat het kan). Het is een interessante periode en het is leuk om te zien hoe je kind de eerste stappen naar zijn volwassenheid zet.

Met 3 meisjes moest ik me vooral voorbereiden op de komende menstruaties. Naarmate het moment naderde, legde ik maandverband in alle soorten en maten in hun kast zodat ze, als het zover was, in ieder geval een voorraadje hadden. Ze moesten zelf maar uitzoeken welk soort ze het beste beviel. Natuurlijk vertelde ik ze ook over tampons en de voordelen daarvan maar ik liet aan hen zelf over of ze dat wilden gebruiken. Het hoe en waarom over tampons is prettiger te bespreken met een vriendin of je zus dan met je moeder. Wat niet wegneemt dat ik ze wel moet kopen want zelf naar de drogist of supermarkt gaan voor tampons…nee, dat is mamading. Je merkt vanzelf wel wat ze op een gegeven moment gaan gebruiken, zorg maar gewoon dat ze er zijn.

Verkering

De één is er heel vlot mee, de ander heeft geen haast en wacht nog even, maar vroeg of laat komt je kind met zijn verkering thuis. Sommige ouders hebben er vooral de eerste keer behoorlijk wat problemen mee. Er is opeens iemand anders belangrijk geworden in het leven van hun kind. Natuurlijk is er altijd wel wat op iemand aan te merken en je bent misschien niet zo blij met de keuze van je kind maar vaak is dit toch niet de definitieve keuze dus maak je niet druk, je jaagt er alleen maar je kind bij je vandaan. Respecteer zijn keus, hoe moeilijk dat soms ook is, laat zijn verkering zich welkom voelen en bedenk dat je zelf ook ooit in zijn schoenen hebt gestaan. Maak je zoon erop attent dat hij netjes met zijn meisje om moet gaan en haar geen dingen moet laten doen waar ze nog niet aan toe is. Maak met je dochter een afspraak bij de dokter voor de pil, ook als ze nog niet seksueel actief is. Beter voorkomen dan genezen want ineens is het zover en daar ben jij niet bij. Druk ze wel op het hart een condoom te gebruiken, zelfs al is ze aan de pil, het verhaal over soa’s hebben ze naar alle waarschijnlijkheid al op school gehad maar het kan geen kwaad om dat nog even ter sprake te brengen. Rond hun 15e jaar is het heel normaal dat ze seksueel actief gaan worden. Eerder is niet echt wat je zou willen maar als je kind er echt zo vroeg bij is, kun je dat niet voorkomen, ze doen het toch wel. Je kunt proberen erover te praten en ze duidelijk te maken dat het beter is nog even te wachten, maar maak er geen issue van, je bereikt daar niets mee. Hooguit het tegenovergestelde.

De tiener

School

De tienertijd begint met de middelbare schoolperiode. Van lagere-school-knurftje worden ze brugpieper. Het afscheid van de lagere school gaat soms gepaard met tranen maar ze vinden het allemaal spannend om naar de “grote” school te gaan en kijken daar vaak naar uit.

Om het begin van deze grote-meisjes-periode te vieren, trok ik bij elke dochter een speciale dag uit. Deze dag gebruikten we om te winkelen (schoolspullen kopen), ik liet ze mijn middelbare school zien, de manege waar ik had leren paardrijden en later gewerkt had en tenslotte gingen we samen uit eten in een chic restaurant. Na het eten mochten ze kiezen, naar huis, de kroeg in of wat anders. Alle drie kozen ze voor een bezoekje aan opa. De dag was iedere keer weer een succes, niet alleen vonden ze het heel fijn om hun moeder een keer niet te hoeven delen, een kijkje in het verleden vonden ze ook prachtig en het samen uit eten gaan in een chic restaurant gaf een daar absoluut een aparte dimensie aan.

Aandacht

De meeste moeders die gestopt waren met werken toen de kinderen klein waren, zijn nu alweer druk aan het werk. Sommigen zijn hard bezig met hun carrière en vaak is dat niet alleen uit luxe maar pure noodzaak. Helaas komen hierdoor een hoop tieners veel te veel aandacht tekort. Vanaf zijn geboorte heeft je kind begeleiding nodig. Deze begeleiding begint voornamelijk lichamelijk maar begeeft zich meer en meer op het geestelijke vlak naarmate je kind ouder wordt. De geestelijke begeleiding die je tiener nodig heeft, liegt er niet om en zou heel intensief moeten zijn. Ook al gaat je kind zich steeds meer van je losmaken en lijkt het alsof hij je steeds minder nodig heeft, in deze periode moet je welhaast telepathisch begaafd zijn om je kind te begeleiden. Communicatie is vreselijk belangrijk, ook al lijkt het alsof je kind niets met je te bespreken heeft. Het is daarom zaak om heel erg alert te zijn, bedenk nog maar eens wat er zelf allemaal door je heen ging toen je die leeftijd had. Oppervlakkig gezien lijkt het misschien allemaal makkelijker te worden, toegegeven, je krijgt meer vrijheid naarmate ze ouder worden, maar deze periode is heel intensief en vergt heel veel tijd en aandacht van je. Zeker wanneer je weer een drukke baan hebt, is dit een fase die vooral in geestelijk opzicht veel van de opvoeder vergt.

Uitgaan

Je kind gaat het uitgaansleven verkennen. Ben je zelf niet zo’n stapper, probeer dan toch begrip voor je kind op te brengen (ik had zelf zeer strenge ouders en mocht echt helemaal niets op dit gebied maar ik kan je verzekeren dat ik niets gemist heb!). Het verbieden van uitgaan, drank en sigaretten heeft echt geen zin. Hoe strakker je je kind houdt op dit gebied, des te groter de excessen meestal zijn. Hou alles bespreekbaar, zo kun je ze veel beter de gevaren en risico’s van één en ander bijbrengen. Maak redelijke afspraken die voor beide partijen aanvaardbaar zijn en je zult zien dat je kind je vertrouwen niet zo snel zal beschamen. Gaat het toch een keer mis, dan wil dat niet zeggen dat je hele opvoeding de mist in is gegaan, dat kan gebeuren. Maar bespreek dit wel heel duidelijk met ze en stel sancties in, bijvoorbeeld huisarrest. Naarmate de adolescentie nadert, houdt het opvoeden een beetje op en word je meer vriendjes met je kind dan opvoeder. Dat neemt niet weg dat ze in jouw huis wonen en daarom ook jouw regels moeten volgen. Voorkom in ieder geval te allen tijde dat ze dingen stiekem achter je rug om doen.

In mijn omgeving heb ik meerdere keren opgemerkt dat kinderen die te strak worden gehouden, juist datgene doen waar hun ouders zo op tegen zijn. Maar ook ouders die hun kind te los laten, meestal wegens tijdgebrek, desinteresse of omdat zij voornamelijk alleen maar met zichzelf bezig zijn, worden vierkant voor de gek gehouden en hebben vaak geen idee dat hun dochter zich tot een ware seksmachine heeft ontpopt of hun zoon de helft van zijn zakgeld aan drugs uitgeeft. Blind als zij altijd al zijn geweest voor de tekortkomingen van hun kinderen blijven zij zich stug vasthouden aan de stelling “zoiets doet mijn kind niet” vooral moeders zijn hier erg goed in. Met name de ouders die zelf de wilde-uitgaansperiode in hun jeugd hebben overgeslagen, hebben zelf vaak geen idee wat er zoal speelt.

Onzekerheid

Iedere puber is onzeker. Dat is heel normaal en het hoort bij de ontwikkeling. Onzekerheid is echter een vervelende eigenschap en is vaak de oorzaak van irritant gedrag. Kijk maar eens naar een volwassene in je nabije omgeving (iedereen kent wel iemand) die heel erg onzeker is. Uitingen kunnen overdreven zijn, tekortkomingen worden vaak overgecompenseerd en niet zelden zijn onzekere mensen al niet eerlijk tegen zichzelf, laat staan tegen de rest van de wereld. Gelukkig is dat bij pubers meestal nog niet zo erg maar het is wel zaak dat ze als zelfverzekerde, stabiele, jonge mensen de adolescentie ingaan. Ook hier is communicatie weer van grootste belang. Verdiep je in hun gevoelens en maak ze complimentjes over hun uiterlijk. Wees hierin wel eerlijk want al snel geloven ze je niet meer omdat ze heel goed weten dat iedere moeder haar kind mooi vind. Wees niet blind, je weet best wanneer je kind met bepaalde uiterlijke kenmerken achterin de rij heeft gestaan maar iedereen heeft wel iets moois en je kunt je kind niet alleen hierop wijzen maar ook leren die mooie dingen te benadrukken.

Zo gaat het ook met de talenten van je kind. Er zijn ongetwijfeld een heleboel dingen die hij niet kan, nooit zal kunnen of nooit goed in zal zijn. Maar ieder mens heeft wel één of meer talenten, zo ook je kind. Accepteer die talenten (ook al had je van te voren niet bedacht dat je zoon balletdanser zou worden) en stimuleer ze. Juich initiatieven toe en zorg dat ze altijd bij je terecht kunnen voor advies. Het is belangrijk voor ze te weten dat ze je respect hebben gewonnen voor iets waar ze goed in zijn, zeker wanneer je je altijd kritisch hebt opgesteld. Een moeder die haar kind altijd de hemel in heeft geprezen, no matter what, heeft hiermee uiteindelijk haar kind geen dienst bewezen.

Vanaf hun 14e moeten ze bij mij minimaal 1x in de maand koken. Ook boodschappen doen hoort erbij (één van mijn dochters heeft voor een gerecht wel eens drie keer terug naar de winkel moeten gaan, dat zal haar niet nog eens gebeuren). Mijn bedoeling is ze bewust te maken van voeding maar ook wil ik dat, wanneer ze op zichzelf gaan, ze in ieder geval kunnen koken. Niet opwarmen, geen junkfood, maar een bewuste gezonde maaltijd maken. Het resultaat eten we altijd op, we hebben dus wel eens maaltijden gegeten die werkelijk niet meer dan alleen maar maagvulling waren, vooral onze oudste heeft weinig interesse in het fornuis. Toch heeft ze na een paar mislukkingen toch uiteindelijk iets lekkers op tafel weten te krijgen waar ze zelf net zo van genoot als de rest van het gezin. Toch plagen we haar vaak met haar onvermogen, cq desinteresse in de keuken, te meer omdat ze wel een grote eter is. Deze plagerijtjes maken haar niet onzeker, ze ziet er zelf ook de humor van in en we laten zeker niet na haar prestaties in andere dingen te prijzen.

Conclusie

Tieners gaan hun laatste opvoedperiode in. Niet alleen lichamelijk maar ook geestelijk maken ze een enorme ontwikkeling door. Tegelijkertijd krijgen ze het zowel op school als ook daarbuiten veel drukker en ze krijgen steeds meer verantwoordelijkheden. Kortom een periode die best zwaar kan zijn en ze hebben je echt nodig. Na de geboorte van mijn kinderen ben ik altijd blijven werken. Toevallig kwam ik in de gelukkige omstandigheid dat ik, nadat de jongste de tienerperiode inging, thuis kon werken en zodoende altijd voor hen beschikbaar was. Ook al had ik altijd gedacht dat deze periode me meer vrijheid zou verschaffen en ik mijn carrière weer op zou pikken, uiteindelijk heb ik de conclusie moeten trekken dat het feit dat ik thuis ben wel een heel positief voordeel is voor een moeder van drie tieners. Niet iedereen is in deze prettige omstandigheid en ik prijs me dan ook zeer gelukkig in deze positie. De pubertijd is me alles meegevallen, de band die we met onze dochters hadden is alleen maar sterker geworden en het is prachtig om te zien hoe ze opgroeien tot mooie, jonge vrouwen.