Is een time-out schadelijk voor het kind?

In allerlei opvoedprogramma’s op televisie wordt het gebracht als dé opvoedingsstrategie: een time-out. Bij ongewenst gedrag zet je je kind even apart, één minuut per levensjaar, daarna mogen ze weer meedoen in het gezin. Maar de laatste tijd hoor ik geluiden dat de time-out niet zo onschuldig is als het lijkt, dat het zelfs schadelijk is. Hoe zit dat nu precies?

Wat is een time-out?

Bij een time-out wordt een kind voor straf een poosje afgeschermd van alle prikkels die zijn ongewenste gedrag veroorzaken of in stand houden, ook van de (negatieve) aandacht van de ouders dus. Hij wordt weggehaald van de plek waar het ongewenste gedrag plaatsvindt. Het kind moet blijven zitten of staan waar het neergezet is en zich stil houden. Nanny Jo in het RTL 4 programma EHBO (Eerste Hulp Bij Opvoeden) noemt deze strafplek de ‘naughty chair’. Het kind moet net zoveel minuten als hij oud is rustig op de plaats blijven staan of zitten. Komt het kind in de time-out tijd van zijn plek dan zet de opvoeder het kind weer terug en start te tijd opnieuw. Hetzelfde geldt wanneer het kind begint te schreeuwen of te huilen. Pas wanneer het kind de volle afgesproken tijd rustig en op de afgesproken plaats heeft volgemaakt, wordt de time-out beëindigd en mag het kind weer meedoen. Mits hij zich weet te gedragen natuurlijk. De bedoeling is om ongewenst gedrag te stoppen en het kind te leren zichzelf te kalmeren. Zelfcontrole is het achterliggende doel: niet de ouders proberen het kind te sussen, het kind moet leren dat zelf te doen.

Wat zeggen de voorstanders van een time-out?

Voorstanders zien de time-out niet als straf maar als een emotioneel neutrale opvoedmaatregel. Zij wijzen erop dat de methode één van de meest onderzochte opvoedmaatregelen is die er bestaat. Geen van de onderzoeken levert enige aanwijzing dat de een time-out schadelijke effecten heeft. Tenminste: niet als de time-out wordt gebruikt in een, wat die onderzoekers noemen, ondersteunend opvoedklimaat. Een time-out heeft weinig zin als het kind totaal niet gemotiveerd is om terug te komen in de gezinssituatie (omdat die bijvoorbeeld erg ongezellig of repressief). Ook helpt een time-out niet bij kinderen die zo vaak gestraft worden dat ze immuun voor straffen zijn geworden. Een time-out zal op die kinderen nauwelijks indruk maken. Het is dus belangrijk dat opvoeders de time-out op de juiste manier gebruiken:

• Gebruik de time-out niet wanneer een kind bang of verdrietig zijn
• De time-out plek moet een neutrale plek: geen plek dat het kind angst aanjaagt maar ook geen plek dat het kind erg gezellig vindt
• Wanneer een lichtere maatregel (bijvoorbeeld een verbale correctie of een zogenaamd ‘quiet time’ waarbij het kind in dezelfde ruimte even apart wordt gezet) volstaat, verdient die altijd de voorkeur.
• Blijf zelf kalm blijven en laat je emoties niet laten escaleren
• Wanneer je een time-out geeft, geef dan ook een (korte) uitleg waarom het kind een time-out krijgt en hoe lang die gaat duren
• Praat met een rustige stem en zeg geen kleinerende of kwetsende dingen tegen het kind
• Houd de regie! Niet het kind maar jij bepaalt wanneer de time-out klaar is
• Als het kind de time-out plek voortijdig verlaat, is meteen terug brengen de beste optie
• Als het kind blijft schreeuwen, gaat de tijd pas in als hij gekalmeerd is
• Geef niet toe als het kind protesteert en tegen de deur schopt want anders leert het kind dat kabaal maken iets oplevert. De escalatie valkuil wordt dat wel genoemd
• Dreig vooraf niet met een time-out. Het kind moet ook leren gewoon instructies op te volgen
• Help het kind na afloop van de time-out op gang door hem een activiteit te bieden en hem positieve aandacht te geven zodra de gelegenheid zich voordoet
• Praat met het kind over zijn emoties. De bedoeling is niet om zijn emoties te onderdrukken of te negeren maar om ze op een passende manier te uiten

Wanneer een time-out gebruikt wordt als onderdeel in een positieve opvoeding, zullen de meeste kinderen maar zelden een time-out nodig hebben.

Wat zeggen tegenstanders van de time-out?

Tegenstanders van de time-out wijzen ons erop dat kinderen de time-out wel degelijk als een straf ervaren. Zij zeggen dat het voor kinderen voelt alsof hun liefde wordt onthouden en dat niets meer beangstigend voor ze is dan dat. Het veroorzaakt onzekerheid, angst, verwarring, woede, wrok en een lage eigenwaarde. Een time-out kan ook verlegenheid en vernedering opwekken, vooral als een time-out in aanwezigheid van andere kinderen wordt gegeven. Het helpt niet voldoende om het kind te vertellen dat hij wel degelijk je liefde nog heeft. Bij kinderen onder de zeven jaar maken concrete ervaringen en waarnemingen van de werkelijkheid een veel diepere impact dan taal.

• De time-out is een autoritaire benadering die kinderen leert de macht en autoriteit van volwassenen te accepteren
• Het leert kinderen dat liefde een machtsmiddel is dat je kunt uitdelen of onthouden om je zin te krijgen en dat je een conflict oplost door iemand je liefde te onthouden
• Je geeft je kinderen mee dat je ze niet om je heen wilt hebben als ze boos of van streek zijn. Ze raken ervan overtuigd dat je toch niet naar ze zult luisteren en zullen al snel niet meer bij je aankloppen met hun problemen.
• Je leert kinderen hun gevoelens te onderdrukken door ze te dwingen stil te zijn. Huilen en razen zijn gezonde manieren om spanningen kwijt te raken die we onze kinderen niet moeten ontzeggen
• Een time-out doet niets aan het onderliggende probleem, het is alleen symptoombestrijding. Het leert het kind ongewenst gedrag af maar doet niets aan de gevoelens die tot dat gedrag hebben geleid. Een kind dat jaloers is op zijn broertje zal geen ruzie meer met hem maken waar zijn ouders bij zijn maar blijft jaloers.

Verder verklaren tegenstanders het argument dat kinderen tijdens hun time-out hun daden zullen overdenken en hun zelfbeheersing zullen proberen terug te vinden als onzin. Kinderen zitten op het moment dat ze een time-out krijgen zo vol opgekropte gevoelens dat ze eenvoudig niet in staat zijn helder na te denken. Tegenstanders van een time-out pleiten ervoor met het kind te praten. Aandachtig naar het kind luisteren en zorgen dat hij zijn gevoelens op een eerlijke manier uit, is de beste manier op te voorkomen dat hij nog een keer in ongewenst gedrag vervalt.

Conclusie

Ik ben ervan overtuigd dat wanneer je de time-out op de juiste manier gebruikt, je het heel weinig nodig zult hebben. In sommige situaties is een time-out in mijn ogen gewoon de beste oplossing. Als een kind zichzelf steeds verder overstuur maakt of ondanks herhaalde waarschuwingen dingen blijft doen die absoluut niet mogen, zie ik weinig andere mogelijkheden. De alternatieven die tegenstanders van de time-out aanreiken (aandacht luisteren) heb je dan al geprobeerd en zijn soms gewoonweg niet voldoende. Wie iets beters weet, mag het zeggen.