Gastouders: de problematiek rondom de nieuwe regelgeving

Vanaf 1 januari 2010 gaan er nieuwe regels gelden voor gastouderopvang. Deze regels zijn in het leven geroepen om fraude bij gastouderbureau’s te bestrijden, maar de nieuwe regelgeving is erg ingrijpend en nog erg onduidelijk. Zoals het er nu naar uitziet, zullen veel gastouders gaan stoppen met ingang van het nieuwe jaar en dit is funest voor de kinderopvang in veel gezinnen.

De huidige regelgeving rondom gastouderschap

Momenteel dient een gastouder ingeschreven te zijn bij een gastouderbureau. Dit bureau bemiddelt bij vraag en aanbod in kleinschalige kinderopvang bij gastouders thuis of in het huis van gezinnen die kinderopvang nodig hebben. Ook deze gezinnen, ook wel vraagouders genoemd, moeten ingeschreven staan bij dit gastouderbureau. De vraagouders betalen een tarief per uur via het gastouderbureau aan de gastouders die de oppasdienst leveren, maar betalen maandelijks ook een bedrag aan het gastouderbureau voor hun hulp bij de bemiddeling.

Subsidie en fraude

Gezinnen die kinderopvang nodig hebben, krijgen hiervoor subsidie van de overheid. Deze subsidie is inkomensafhankelijk¸ en voorziet deze gezinnen in de mogelijkheid van kleinschalige opvang. Duidelijk is dat de gezinnen die deze subsidie ontvangen, deze voor een groot deel besteden bij het gastouderbureau dat immer een vergoeding per maand vraagt voor hun bemiddeling. Deze vergoeding varieert per bureau per stad of streek, maar kan oplopen tot over de € 100,= per maand. Door deze lucratieve regeling zijn de afgelopen jaren veel gastouderbureau in het gat in de markt gesprongen, wat kinderopvang heet. Puur voor de bemiddeling ontvangen zij maandelijks veel geld, terwijl ze daar verder geen werkzaamheden voor hoeven te verrichten. Bij een aantal gastouderbureau’s is daarom de werkwijze op z’n minst bedenkelijk zo niet frauduleus te noemen. De overheid wil deze manier van fraude nu aanpakken met nieuwe regelgeving.

Grootouders

Ook veel grootouders, die voorheen gratis op hun kleinkinderen pasten, schreven zich in als gastouder bij een gastouderbureau. De ouders schreven zich in als vraagouders en ontvangen op deze manier vele euro’s aan subsidie. Verder worden de grootouders betaald via het gastouderbureau en pikken op die manier ook hun graantje mee.

De nieuwe regelgeving

Vanaf 1 januari 2010 moet elke gastouder beschikken over een MBO-diploma Helpende Zorg en Welzijn of een certificaat Goed Gastouderschap. Er zijn een aantal andere diploma’s waarvan de overheid vindt dat ook deze voldoende zijn om het gastouderschap uit te oefenen, zoals bijvoorbeeld het diploma Sociaal Pedagogisch Werk (SPW) op MBO-niveau.
Om de vereiste diploma’s te verkrijgen dienen alle gastouders die nog niet in het bezit hiervan zijn, dus een MBO-diploma Helpende Zorg en Welzijn te halen of een certificaat Goed Gastouderschap te bemachtigen. Het laatste verkrijgt een gastouder door een “Erkenning van competenties” procedure op te starten. In deze procedure moet een gastouder aantonen dat hij over voldoende kennis en ervaring beschikt om het beroep van gastouder uit te mogen oefenen.
Per 1 januari 2011 moeten alle gastouders ingeschreven staan in het Landelijk Register Kinderopvang.

Wat is nu het probleem?

Een eis voordat men als gastouder ingeschreven kan worden in het register, is dat de GGD de locatie waar het gastouderschap wordt uitgeoefend, geïnspecteerd moet hebben. Deze inspectie moet dus plaatsgevonden hebben voor 1 januari 2011. De GGD moet zoveel plaatsen inspecteren dat ze hier naar verwachting enkele maanden nodig hebben om dit voor elkaar te krijgen. Dat betekent dat een gastouder het vereiste diploma of certificaat Goed Gastouderschap voor de zomer gehaald moet hebben (in verband met de sluiting onderwijsinstituten in de zomerperiode). Omdat een MBO-diploma niet binnen een half jaar gehaald kan worden en het op dit moment nog niet duidelijk is hoe het traject voor het verkrijgen van het certificaat Goed Gastouderschap gaat verlopen en waaraan de procedure moet voldoen, wordt het voor veel gastouders een onhaalbare kaart om aan deze eisen te gaan voldoen. Met als resultaat dat veel gastouders er mee zullen gaan stoppen per 1 januari 2010.

Landelijk Register Kinderopvang

Het is namelijk zo dat als aan het einde van 2011 blijkt dat een gastouder niet aan zijn verplichtingen heeft voldaan en dus niet ingeschreven van worden in het Landelijk Register Kinderopvang, dat de vraagouders geen recht hebben op subsidie. Zij zullen dus het volledig ontvangen bedrag aan kinderopvangsubsidie over 2010 terug moeten betalen, omdat zij gebruik hebben gemaakt van een gastouder die niet aan de eisen voldoet volgens de overheid. Dit gaat over duizenden euro’s.
Omdat het nu nog vinden van een plaats op een kinderdagverblijf ronduit lastig wordt met de huidige wachtlijsten voor kinderopvang, zijn er veel moeders die gedwongen worden om te stoppen met werken. Immers, kinderopvang bij een niet-gecertificeerde gastouder kost handenvol geld en plaats op een kinderdagverblijf is er niet. Uiteraard zullen de grootouders, die altijd al oppasten, dit blijven doen ook al worden zij er niet voor betaald. Maar deze nieuwe regelgeving betekent wellicht ook het einde van een aantal zeer bekwame gastouders.

Nog maar een locatie

Een ander probleem is dat bij de nieuwe regelgeving het slechts nog toegestaan is om op een locatie gastouderschap uit te oefenen. Dat betekent dat gastouders die bij de vraagouders thuis oppassen en meerdere gezinnen in de week hebben, zullen moeten gaan kiezen bij welk gezin ze blijven oppassen.

Tenslotte

Vanwege de onduidelijkheid over de invoering van deze nieuwe regelgeving, het nog niet bekend zijn van de te volgen procedure voor het behalen van het Gastouder-certificaat en de kosten hiervan, is er veel onrust ontstaan onder de ouders die gebruik maken van gastouders. De kwestie heeft inmiddels geleid tot Kamervragen en de VVD is in de discussie gedoken met de oprichting van een website www.behoudgastouders.nl. Tot op heden is er echter nog steeds geen duidelijkheid over wat er zal gaan gebeuren.