Zwarte pedagogie, autoritaire opvoeding

Zwarte pedagogie is de term, die gebruikt wordt door pedagogen en psychologen om de autoritaire manier van opvoeden uit de 19e eeuw 20e eeuw en de gevolgen ervan, onder woorden te brengen. Het is een begrip, een manier van opvoeden, gebaseerd op handeling en vorm van communicatie met een manipulatieve en vaak geweldadige aard. Slaan werd als normaal beschouwd. Een kind had niets in te brengen, de wil moest gebroken worden.

Historische achtergrond

In de 18e eeuw was men er ten volle van overtuigd, dat er niets goeds in het kind zat, hij was zondig geboren en moest afgericht worden het kwade te laten en het goede te doen. Een citaat uit 1748 van J. Sultzer: In de eerste levensjaren is er veel dwang en lichamelijke straf nodig. Gelukkig vergeten kinderen alles wat er in de eerste levensjaren is gebeurd. Als ze maar onthouden, wat ze niet mogen doen. Rond het jaar 2000 wordt in diverse Europese landen het slaan van kinderen verboden.

Kinderboeken en sprookjes

In veel oudere kinderboeken wordt het kind beschreven als volwassenen in notendop, die meestal het slechte kiezen en vaak met harde hand de goede richting ingeduwd moeten worden. In sommige sprookjes zelfs met dodelijke afloop. Voorbeelden zijn te vinden in de klassiekers van de Gebroeders Grimm: Het koppige kind. En het bekende Duitse kinderboek van Heinrich Hofmann: Struwwelpeter. Dit boek bestaat uit tien verhalen voor kinderen, waaruit ze op een overdreven manier zullen leren, hoe rampzalig de gevolgen van slecht gedrag en ongehoorzaamheid zijn.

Psychologisch achtergrond

Het is belangrijk te zien, dat deze methode van opvoeden erg manipulatief is en mishandelend. Het persoonlijke en de emoties van het kind zijn hier niet van belang en zijn ondergeschikt gemaakt aan de wil van de opvoeder. Er zullen dus sterke negatieve emoties ontstaan, zoals woede en haat, want het kind kan niet op tegen de volwassene. De psychotherapeute Alice Miller heeft veel onderzoek gedaan naar de gevolgen van opvoeding in de kindertijd. Ook haar eigen kindertijd heeft ze onderzocht, om zo beter te kunnen inschatten hoe haar cliënten er onder leden. Deze autoritaire en manipulatieve manier van opvoeden, waarin men denkt het kwade uit het kind te kunnen slaan, is een probleem, die van generatie op generatie, doorgaat. De Franse filosoof Michel Foucault spreekt in zijn boeken diverse keren over het aannemen van normen als dresseren van het volk.

Discussie en kritiek

De meeste ideeën van de zwarte pedagogie zijn grotendeels omstreden, vooral het monddood maken en het mishandelen van kinderen. In veel landen is het slaan van kinderen verboden, maar er is ook het emotioneel, psychisch en geestelijk mishandelen. Vaak niet echt zichtbaar voor omstanders.De meeste discussies over de autoritaire opvoeding monden uit in de vraag, of men dan ook geen pedagogische tik mag geven. Voor de psychotherapeute Alice Miller is elke vorm van manipulatie, dwang en lichamelijk geweld te classificeren als zwarte pedagogie. Het vernedert een kind ten diepste, niet alleen een tik, maar ook het onbelangrijk vinden, dat een kind een eigen wil heeft en eigen emoties. En dat men daar rekening mee dient te houden.