Abnormale ontwikkeling kind: enuresis en encopresis

Enuresis en encopresis zijn voorbeelden van een abnormale ontwikkeling van het kind wat betreft de zindelijkheid. Beide stoornissen hebben te maken met de zindelijkheid van het kind. Enuresis is een andere benaming voor bedplassen. Encopresis is het smeren van de ontlasting op ongeschikte plaatsen of het spelen met de ontlasting. Enuresis en encopresis hebben verschillende oorzaken en er zijn diverse manieren om het te behandelen.

Normale ontwikkeling

Zindelijk worden gaat niet van de een op andere dag en gaat gepaard met vallen en opstaan. Het is volkomen normaal dat kinderen moeite hebben met het leren van wenselijk gedrag rondom zindelijkheid. Zowel de vaardigheden van het kind om nieuw gedrag aan te leren als de vaardigheid van de ouders om deze zaken aan te leren spelen een grote rol in het zindelijkheidsproces.

In dit artikel worden drie onderwerpen besproken:

• Zindelijkheid
• Bedplassen of enuresis
• Encopresis

Zindelijkheid

Zindelijkheid is een vaardigheid die grote zorgen veroorzaakt bij ouders van jonge kinderen. Ouders zien zindelijkheid namelijk soms als dé mijlpaal in de ontwikkeling van hun kind. Voor het kind zelf is het vaak een teken dat het niet langer een baby is, bovendien verwerft het de trots van de ouders wanneer het kind zindelijk is.

De stappen bij het zindelijk worden

De ontwikkeling van zindelijkheid verloopt in een aantal fasen. Eerst verwerft het kind controle over de darmen in de nacht, vervolgens over de dag. Daarna leert het kind eerst s’nachts en daarna ook overdag te controle te hebben over de blaas. Dit proces vindt meestal plaats tussen de 18 en 36 maanden. De meningen ten aanzien van de geschikte leeftijd voor zindelijkheidstraining verschilt onder meer door de cultuur en druk van buitenaf op de ouders (bijvoorbeeld het kinderdagverblijf).

Er zijn diverse factoren die bijdragen aan een succesvolle zindelijkheidstraining:

• Het kind moet er lichamelijk en geestelijk klaar voor zijn en begrijpen wat er van hem of haar verwacht wordt
• Kleding welke gemakkelijk verwisseld kan worden bij ongelukjes
• Een geschikte maat pot voor het kind
• Complimenten wanneer het kind op tijd naar de pot gegaan is
• Op een ontspannen manier met de zindelijkheidstraining omgaan

Bedplassen of enuresis

De officiële benaming voor bedplassen is enuresis. Dit woord is afkomstig uit het Grieks en betekent “ik maak water”. Dit verwijst naar de herhaalde drang urine te laten lopen tijdens de dag of nacht wanneer dit niet veroorzaakt wordt door een fysieke stoornis. Een gebrek aan controle over de blaas wordt over het algemeen niet gediagnosticeerd als enuresis voordat het kind de leeftijd van 5 jaar bereikt heeft.

Oorzaken van enuresis

Er is geen definitieve oorzaak aan te wijzen voor het bedplassen, waarschijnlijk is het een samenspel van diverse factoren. In sommige gevallen is het bed plassen te wijten aan een emotionele ontregeling en is het bedplassen een teken dat het kind zich gestresst voelt. De meeste psychische klachten die tegelijkertijd met het bedplassen ervaren worden zijn echter eerder gevolg dan oorzaak van het bedplassen. Sommige kinderen met enuresis zijn erg diepe slapers en merken daarom niet dat hun blaas te vol is. Er is echter gebleken dat kinderen tijdens verschillende fasen van de slaap in bed plassen en niet enkel tijdens de diepe slaap. Een biologische verklaring is dat kinderen met enuresis mogelijk te weinig van het antidiuretisch hormoon (ADH) hebben, wat tot een hogere urineproductie kan leiden.

Behandeling van enuresis

Voordat men met een behandeling start dient het kind door een arts onderzocht te worden om uit te sluiten dat het probleem een fysieke basis heeft. Er is een grote verscheidenheid aan medicatie die wordt gebruikt om bedplassen te behandelen. Vroeger werd vooral veel gebruik gemaakt van het antidepressivum Tofranil. Tegenwoordig is DDAVP (Desmopressin acetate) het meest voorgeschreven medicijn tegen bedplassen. Het urine alarm systeem is een gedragsmatige behandeling van enuresis. Het apparaat geeft een signaal wanneer het laken van het apparaat nat wordt waardoor het kind wakker gemaakt wordt.

Encopresis

Encopresis is het smeren van de ontlasting op de kleren of andere ongeschikte plaatsen wanneer dit niet het gevolg is van een fysieke stoornis. Je kan het als het ware zien als spelen met de ontlasting. Er zijn twee subtypen encopresis: met en zonder obstipatie (verstopping).

Oorzaak

Er is een variëteit aan mogelijke oorzaken van encopresis. De anus kan pijnlijk geworden zijn door verstopping en als gevolg hiervan kan het kind de pijn duidelijk proberen te maken door de uitwerpselen op van alles te smeren. Encopresis lijkt meer voor te komen bij kinderen met ontwikkelingsbeperkingen in de structuur en het functioneren van de fysieke en anatomische mechanismen welke nodig zijn een goede darmcontrole.

Behandeling

De meeste behandelvormen van encopresis combineren medische en gedragsmatige behandeling. In de eerste plaats worden het kind en de ouders geïnformeerd over encopresis zodat zij weten wat het is en wat zij er aan kunnen doen. Vervolgens wordt er voor gezorgd dat het kind geen last (meer) heeft van verstoppingen. Tenslotte leren de ouders een vast schema van toiletbezoekjes te implementeren.