Eetproblemen en eetstoornissen bij kinderen

Sommige kinderen zijn moeilijke eters, andere juist gemakkelijke eters. Nieuwe voedingsmiddelen en zelfs groenten worden zonder problemen aanvaard. Er kunnen echter - net als bij volwassenen - eetproblemen en eetstoornissen optreden. Dit beperkt zich niet tot bepaalde voedingsmiddelen niet willen eten, er zijn nog veel meer mogelijke eetstoornissen bij kinderen zoals de ruminatiestoornis, Pica, de voedselstoornis, obesitas, anorexia en boulimia nervosa.

Eetstoornissen bij kinderen

Eetproblemen bij kinderen komen vaak voor: circa 25 tot 45 procent van de kinderen die zich op andere vlakken normaal ontwikkelen, heeft lichte tot matige problemen met bijvoorbeeld het eetgedrag. Bij kinderen met chronische ziekten en algemene ontwikkelingsachterstanden komt het nog veel vaker voor. Daarnaast blijkt dat een grote hoeveelheid kinderen in Nederland de dagelijks geadviseerde hoeveelheid groenten en fruit niet halen. Bij sommige kinderen blijken de eetproblemen echter zodanig groot, dat er gesproken kan worden van een eetstoornis.

Eetstoornissen bij kinderen worden onderverdeeld in verschillende categorieën:

• Ruminatiestoornis
• Pica
• Voedselstoornis
• Obesitas
• Anorexia nervosa
• Boulimia nervosa

Ruminatiestoornis

De ruminatiestoornis is een aandoening waarbij een kind - zonder aanwijsbare lichamelijke oorzaak - net ingenomen voedsel weer opgeeft. Het kind doet het hoofd naar achter en maakt kauw- en slikbewegingen tot het voedsel weer in de mond is. Voor omstanders is dit vaak erg naar om te zien. Het kind zelf vertoont echter weinig tekenen van stress. In tegendeel, sommige kinderen lijken plezier en voldoening te halen uit het opgeven van voedsel. Wanneer ruminatie vaak voorkomt kunnen er serieuze medische complicaties ontstaan.

Wat is normaal?

Ruminatie is normaal tijdens het eerste jaar van het kind. Het kind experimenteert dan namelijk met het lichaam en de mogelijkheden hiervan. Ook is het een vorm van zelfstimulatie. Ruminatie lijkt meer voor te komen bij jongens en bij kinderen met een lager intelligentieniveau. Ruminatie wordt meestal behandeld door de ouders handvatten te bieden om een responsieve omgeving te creëren voor het kind. De nadruk leggen op het gewenste gedrag en dit belonen in plaats van het kind straffen werkt stimulerend voor het kind.

Pica

De term ‘Pica’ komt uit het Latijn. Pica betekent ‘ekster’. De aandoening is vernoemd naar de ekster vanwege de grote verscheidenheid aan materiaal en voedsel wat de ekster eet. Pica wordt gekenmerkt door het eten van substanties en voorwerpen welke daar niet voor bedoeld zijn, zoals modder, verf en zeep. De meeste kinderen doen dit gedurende hun eerste levensjaar bij wijze van experiment. In het tweede jaar leren zij echter onderscheid te maken tussen eetbaar en niet eetbaar materiaal. De diagnose Pica wordt daarom ook pas ná het tweede levensjaar gesteld. Pica lijkt veel voor te komen bij kinderen met ontwikkelingsachterstand. De mogelijke oorzaken van Pica lopen uiteen: een gebrek aan aandacht van de ouders, gebrek aan supervisie en gebrek aan adequate stimulans. Pica kan ernstige gevolgen hebben zoals vergiftiging en overdraagbare infecties.

Voedselstoornis

De essentie van de voedselstoornis is een aanhoudend falen adequaat te eten waardoor het kind niet voldoende in lichaamsgewicht aankomt of zelfs gewicht verliest. Dit probleem is vaak een onderdeel van ‘failure to thrive'; een dusdanig gewichtsverlies of gebrek aan aankomen in gewicht dat het levensbedreigend wordt.

Obesitas

Obesitas is een andere benaming voor overgewicht. Of er sprake is van obesitas of niet wordt bepaald aan de hand van de BMI; de Body Mass Index. De BMI wordt berekend door het gewicht in kilo’s te delen door de lichaamslengte in meters in het kwadraat. Een BMI op of boven het 95% percentiel van de leeftijd en het geslacht wordt als overgewicht bestempeld. Obesitas is een veelvoorkomend probleem dat ernstige gevolgen voor de gezondheid van het kind kan hebben. Geschat wordt dat 17% van de kinderen tussen de 2 en 17 jaar obese is. Al vanaf jonge leeftijd blijken kinderen met overgewicht minder sociale contacten te hebben omdat veel kinderen een negatief beeld van overgewicht hebben. Negatieve houdingen tegenover obese kinderen zijn al aantoonbaar wanneer de kinderen slechts 3 jaar oud zijn.

Oorzaken van obesitas

Er speelt voor een deel een biologische factor bij het ontstaan en in stand blijven van obesitas. Hieronder vallen onder meer genetische invloeden en de metabolische effecten van diëten en beweging. Tevens speelt het sociale aspect van eten een rol. Eten kan gezien worden als een gezellige bezigheid of juist als een uitlaatklep. Vaak is een drastische verandering van het eetpatroon en de houding tegenover eten noodzakelijk.

Anorexia en Boulimia Nervosa

Anorexia Nervosa en Boulimia Nervosa zijn eetstoornissen die te maken hebben met inadequate pogingen controle te hebben over het lichaamsgewicht en significante verstoringen in het eetpatroon veroorzaken. Ook is er sprake van een abnormale houding ten opzichte van het lichaam.

Anorexia en Boulimia hebben diverse onderscheidende kenmerken:

• Men kan een te licht, normaal of te zwaar gewicht hebben
• Men kan een ‘binge’ eter zijn of niet: wel of geen extreme porties voedsel tot zich nemen zonder controle te hebben over het eten
• De manieren waarop men het gewicht wil beheersen (beperken van de voedselinname of het uitbraken van het ingenomen voedsel)

Boulimia Nervosa wordt vaker gediagnosticeerd dan Anorexia Nervosa. Veel zorgen maken over het figuur en lichaam op basisschoolleeftijd en Pica op jonge leeftijd blijken risicofactoren te zijn voor het ontwikkelen van een eetstoornis op latere leeftijd. Ook blijkt er een verhoogde kans op het ontwikkelen van een eetstoornis als gevolg van seksueel misbruik op de kinderleeftijd. De eetstoornis komt vaker bij meisjes dan bij jongens voor. Ook bij jongens kan er echter sprake zijn van anorexia of boulimia.

Anorexia

Kinderen van wie het lichaamsgewicht ver beneden een gezond gewicht ligt hebben mogelijk anorexia. Een verlangen naar een extreem dun lichaam en angst om aan te komen zijn kenmerken van deze stoornis. Het criterium voor een diagnose ligt rond de 85% van een gezond lichaamsgewicht.

Boulimia

In tegenstelling tot mensen met anorexia ligt het gewicht van mensen met boulimia niet onder een gezond gewicht. Boulimia wordt voornamelijk gekenmerkt door terugkerend binge eten. Men heeft echter ook een volhardende overbezorgdheid over de lichaamsvorm en het gewicht. Mensen met boulimia compenseren hun overmatige eetgedrag. Dit doen zij meestal door het voedsel uit te braken of laxeermiddelen te gebruiken.