Kinderrechten, opvoeden zonder geweld

In het Burgerlijk Wetboek zijn de rechten en plichten vastgelegd, die gehanteerd moeten worden bij het verzorgen en opvoeden van kinderen. Ouders hebben het recht en de plicht om hun kind te verzorgen en op te voeden. Zij moeten ervoor zorgen dat de persoonlijkheid van een kind zich kan ontwikkelen. Zij hebben de verantwoordelijkheid voor de zowel psychische als lichamelijke ontwikkeling van hun kind en voor hun veiligheid. Er bestaat zoiets als Kinderrechten.

Kinderrechten

Als er een kinderwens is, is het niet zo normaal dat meteen gedacht wordt aan de rechten die kinderen in Nederland hebben, en aan de plichten die ouders moeten nakomen. Gelukkig zijn die rechten en plichten er. In de meeste gezinnen in Nederland wordt liefdevol met de kinderen omgegaan en zullen ze merken dat er van hen gehouden wordt.

Jeugdzorg

Maar de hoeveelheid jeugdinstanties die er in Nederland zijn, geeft aan dat dit zeker niet in alle gezinnen het geval is. Zowel artsen, buren, scholen en familie en bekenden kunnen in ons land aangifte doen van een gezin waarin de kinderen verwaarloosd, te zwaar gestraft, vernederd of mishandeld worden, geestelijk of lichamelijk.

Verzorging en opvoeding

Ouders en verzorgers mogen kinderen naar eigen goeddunken opvoeden, maar er zijn grenzen gesteld aan opvoedingsmiddelen zoals lijfstraffen en mishandeling (zowel geestelijk als lichamelijk). In de verzorging en opvoeding van het kind passen de ouders, de opvoeders of de verzorgers geen geestelijk of lichamelijk geweld of enige andere vernederende behandeling toe. Doel is de bescherming van kinderen, geweld als opvoedingsmiddel wordt niet toegestaan.

Lichamelijk en geestelijk geweld zijn niet toegestaan

Opvoedingsmiddelen die worden gebruikt om een kind lichamelijk of geestelijk pijn te doen, zijn niet toegestaan.

• Lichamelijk geweld is slaan met de hand of met een voorwerp, schoppen, door elkaar schudden, trekken of knijpen en duwen.
• Geestelijk geweld is kleineren, uitschelden, treiteren, vernederen, opsluiten en terugkerend negeren.

Internationale mensenrechten en kinderrechten

Universele Verklaring van de Rechten van de Mens

Mensen hebben recht op respect en mogen niet expres pijn worden gedaan. Ook mogen ze niet vernederd worden. Dit staat in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

Internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind

Bijna alle landen hebben nu ook het Internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind, de IVKR, ondertekend. De overheid belooft hiermee de ouders te steunen. Zij zijn de eerstverantwoordelijken voor de opvoeding en de ontwikkeling van het kind.

Gedrag van een te zwaar gestraft kind

Veel straffen heeft niet het effect dat men beoogt:

• Door agressief gedrag van de ouder leert een kind dat dit een einde maakt aan een bepaald soort gedrag. Het zal zelf ook agressief gedrag gaan vertonen.
• Kinderen leren door zware straf welke consequenties hun gedrag heeft voor henzelf, maar niet wat het voor anderen betekent.
• Kinderen die veel straf krijgen leren te zorgen voor zichzelf: ze zorgen dat ze geen straf krijgen. Deze kinderen maken zich de normale regels niet eigen.
• Steeds vaker zal zo'n kind ongehoorzaam zijn aan zijn ouders, want hij vertrouwt hen steeds minder.

Gevolgen van geweld in de opvoeding

Het is duidelijk gemaakt door meerdere onderzoeken dat een gewelddadige opvoeding zeer schadelijk kan zijn voor een kind.
Het kind kan zowel fysiek als psychisch beschadigd worden. De gevolgen voor het moment en ook voor het verdere leven kunnen
langdurig zijn.

Letsel en gedrag

• Door lichamelijk letsel kan een kind pijn hebben, gewond zijn en zelfs gehandicapt raken.
• Door psychisch letsel kan een kind angsten oplopen, een minderwaardigheidsgevoel krijgen en/of depressief worden.
• Het kind vertrouwt de ouder niet meer en/of wijst de ouder af.
• Het kind kan anti-sociaal gedrag gaan vertonen, anderen gaan pesten, liegen naar de ouders en anderen, of agressief worden.
• A-sociaal en agressief gedrag kan zich voortzetten in het volwassen leven.
• Volwassenen kunnen het zelfde gedrag gaan vertonen: mishandeling van partner of eigen kind.
• Verslaving en depressiviteit.

Goede regels in de opvoeding

Grenzen overschrijden

Het is kinderen eigen om regels naar hun hand te zetten, grenzen te overschrijden. Ouders worden daardoor uitgedaagd om duidelijke regels te hanteren en duidelijk te zijn naar het kind toe in redenen waarom iets gewenst wordt. Die regels dienen dan ook consequent gehandhaafd te worden.

Scholte en Sontag

Uit onderzoek van Scholte en Sontag (1992) blijkt dat met duidelijke regels opgevoede kinderen zelfstandig zijn en in staat zijn tot het dragen van verantwoordelijkheid. Hun zelfbeeld is positief en ze zijn sociaal en cognitief vaardig.

Tips voor het aanleren van gewenst gedrag op korte en langere termijn

• Ouders kunnen zelf model staan voor het gewenste gedrag van hun kind. Als een kind ziet hoe het gedrag van de ouder iets positiefs oplevert, zal het dit gedrag nadoen.
• Vertellen aan kinderen waarom een bepaald gedrag gewenst wordt en uitleg daarover geven. Ook geeft de ouder uitleg over de reden van een grens, een regel.
• Luisteren naar een kind en hun groei naar onafhankelijkheid stimuleren.
• Complimenteren van goed gedrag. Dit leidt bij een kind tot zelfwaardering en geeft de ouder het gevoel dat er meer positieve kanten aan een kind zijn.
• In enkele gevallen van negatief gedrag kan negeren een optie zijn. Echt niet reageren. Als een kind anderen met zijn gedrag lastigvalt, is dit geen optie.
• Een Time-out kan gegeven worden. Het kind wordt even afgezonderd na ongewenst gedrag en mag na afkoelen weer terugkomen.

Straf kan positief zijn

Als niets helpt, kan gestraft worden. Straf moet gegeven worden als het negatief gedrag vertoond wordt, niet lang daarna. De straf moet in verhouding zijn met wat misdaan is en het kind moet weten waarom de straf gegeven wordt en hoe lang die duurt. Een kind kan dan bijvoorbeeld uitgesloten worden van iets leuks of het moet iets doen wat hij/zij niet leuk vindt.

Als een ouder vermoeid is of ruzie heeft met de partner, stress heeft op het werk, zal een kind dat aanvoelen. Het kan dan reageren door druk te zijn of slecht te luisteren. Ouders kunnen dan negatief reageren. Spijt tonen voor het verliezen van geduld zal een kind leren dat je boos mag zijn en dat daarna weer goed kunt maken.