Ontvangstbevestiging en benoemen bij hechtingsproblemen

Kinderen met hechtingsproblemen hebben vaak problemen met het hebben van zelfvertrouwen. Veel van deze kinderen zijn er niet van overtuigd dat ze er mogen ‘zijn’. Met behulp van het geven van een ontvangstbevestiging en het benoemen kunnen deze kinderen vaak weer vertrouwen terugwinnen. Deze techniek kan door ouders zelf worden toegepast en werkt zelfs bij oudere kinderen.

Hechtingsproblemen

Elk kind heeft veiligheid nodig om te groeien. Een baby heeft volwassenen nodig om te kunnen eten en drinken. Maar deze dingen zijn niet voldoende. Een kind heeft ook liefde en genegenheid nodig om te kunnen groeien. Wanneer een kind een volwassene om zich heen heeft die voor zijn basisbehoeften zorgt en van hem houdt, kan een kind een goede hechtingsrelatie opbouwen. Het kind heeft dan basisvertrouwen gekregen: er zijn mensen, volwassenen die voor hem zorgen en die onvoorwaardelijk van hem houden.

Wanneer een kind echter geen volwassenen om zich heen heeft gehad waar hij de benodigde zorg en liefde van heeft gekregen, heeft het kind ook geen basisvertrouwen kunnen ontwikkelen. We kunnen dan zeggen dat het kind onveilig gehecht is, of dat het kind hechtingsproblemen heeft. Er zijn verschillende gradaties in hechtingsproblemen. Er zijn namelijk kinderen met een hechtingsprobleem of met een hechtingsstoornis.

Gesprekstechniek: ontvangstbevestiging en benoemen

Om een kind met hechtingsproblemen te helpen moet er voor gezorgd worden dat het kind basisvertrouwen krijgt. Het kind moet overtuigd worden dat het er mag ‘zijn’. Het kind kan (onder andere) geholpen worden met behulp van een redelijk eenvoudige gesprekstechniek, de techniek van het geven van ontvangstbevestiging en benoemen.

Het grote voordeel van deze techniek is dat ouders zelf deze techniek kunnen toepassen. De techniek kan dagelijks in het gewone leven en in de gewone gesprekken worden gebruik. De techniek zorgt ervoor dat het kind emoties en gevoelens leert voelen en op den duur ook leert vertolken. De techniek is geschikt voor kinderen van alle leeftijden. Niet alleen peuters, kleuters en jonge kinderen kunnen hiermee hun gevoelens, die zij hebben ontbeerd, inhalen, maar ook pubers en jong volwassenen hebben baat bij de techniek.

De ontvangstbevestiging

Het geven van een ontvangstbevestiging zorgt ervoor dat een kind zich gehoord voelt. Het kind vertelt iets, of vraagt iets en krijgt met behulp van de ontvangstbevestiging mee dat de volwassene waar hij tegen praat naar hem luistert en dat hij hem begrepen heeft. Een ontvangstbevestiging in deze techniek is dus meer dan alleen maar ‘ja’ zeggen of hummen.

Belangrijk is dat de ontvangstbevestiging stellend wordt gezegd. De ontvangstbevestiging is géén vraag, het is een zin met een punt aan het einde, en geen vraagteken. Wanneer namelijk de ontvangstbevestiging een vraag is, zal het kind het gevoel hebben dat de ouder hem niet goed begrepen heeft. Dit klinkt logisch, maar let maar eens op hoe vaak een vraag wordt gesteld! Vaak wordt er bijvoorbeeld tegen een kind gezegd wat aan het kleuren is: ‘Ben je aan het kleuren?’. Dit is voor een kind met een hechtingsprobleem niet prettig omdat het kind al (teveel) aan zichzelf twijfelt.

Bij jonge kinderen

De ontvangstbevestiging bij jonge kinderen komt er op neer dat de zin die het kind heeft gezegd wordt nagepraat door de ouder. De herhaalde zin moet wel een goede Nederlandse zin zijn. Het moet niet zo zijn dat het kromme kindertaaltje na gesproken wordt.

Bij oudere kinderen

Bij oudere kinderen bestaat de ontvangstbevestiging uit een korte samenvatting wat het kind gezegd heeft. Bij deze kinderen hoeft dus niet het hele verhaal herhaald te worden, maar haalt de ouder de essentie uit het verhaal en geeft dit als ontvangstbevestiging terug aan het kind.

Het benoemen

De tweede stap van de techniek, het benoemen, brengt onder woorden wat het kind denkt, voelt, doet of wil. De ouder kijkt naar het kind en benoemt de gevoelens, gedachten of daden van het kind: ‘jij denkt: ik pak het krukje want dan kan ik bij de limonade’, ‘jij bent boos omdat je geen koekje mag’, ‘jij pakt een blauw blokje en zet dat bovenop de toren’. Het is niet erg wanneer de ouder het mis heeft. Kinderen zijn vaak heel eerlijk hierin en corrigeren de ouder hier dan in. Een ezelsbruggetje is om deze tweede stap altijd te laten beginnen met het woordje ‘jij’: jij doet…, jij denkt…, jij wil… etc.

Houd deze stap wel zo klein en concreet mogelijk. Kinderen kunnen vaak niet zoveel met zinnen als: ‘jij bent fijn aan het spelen’. Probeer juist tijdens het spelen concrete stappen te benoemen. Dus: ‘jij pakt de pop op en legt haar in het bedje.’ Door op deze manier te benoemen wordt het kind van alle dwarrelende gedachten in het hoofd afgeleid en zal hij zich leren concentreren op het hier en nu. Door te benoemen geeft de ouder het kind een eigen-ik, een identiteit. Het benoemen zorgt ervoor dat het hele lijf van het kind wordt betrokken. Het kind voelt zich gezien, durft zich te gaan hechten en kan op deze manier basisvertrouwen gaan ontwikkelen.

Leiding geven, structuur bieden aan het kind

Na het geven van een ontvangstbevestiging en benoemen kan de volwassene leiding gaan geven. Het kind is gezien, nu kan de ouder aangeven wat zijn mening of gevoel is of wat er hierna gaat gebeuren. Het is prettig voor het kind wanneer de ouder richting geeft aan hetgeen het kind net heeft gedaan, gevoeld heeft of wil. Hierdoor kan het kind zich verder gaan ontwikkelen. Het kind leert door naar de mening van de ouder te luisteren, ook rekening te houden met de gevoelens van anderen.

Enkele voorbeelden van benoemen, ontvangstbevestiging geven en structuur bieden

• Een kind wil graag een snoepje hebben, maar de moeder wil niet dat er nog gesnoept wordt: ‘Jij wilt graag een snoepje hebben. Ik vind dat je al genoeg gesnoept hebt ’ (Leiding geven)
• Een kind is een toren aan het bouwen van (gekleurde) blokken: ‘Jij hebt een rood blokje gepakt, ik denk dat je dat boven op de toren gaat zetten’ (Positief voorzeggen)
• Een kind dat een tekening laat zien: ‘Jij hebt voor mij een tekening gemaakt, wat ben ik daar blij mee’ (Mening geven)