Moeilijk opvoedbare kinderen

Sommige kinderen reageren niet op de normale opvoedmethodes. Ze luisteren niet, zijn moeilijk te benaderen en je lijkt ze totaal niet te kunnen bereiken. Vaak escaleert de situatie thuis ook in deze situatie. Makkelijk om hier de ouders de schuld van te geven, maar onderzoek heeft al lang uitgewezen dat het kind meer invloed heeft op de opvoedmethode, dan het opvoeden op het kind.

Wat is opvoeden eigenlijk?

Opvoeden is de invloed die men bewust uitoefent op de ontwikkeling van een kind. Opvoeden doe je dus nooit alleen, ook opa en oma, de sportcoach, meester of juf proberen een kind bij te sturen naar het juiste gedrag. Maar iedere ouder weet dat deze bewuste opvoeders niet altijd veel effect hebben op het gedrag van een kind. In vele gevallen zal een kind toch zijn eigen weg kiezen, of dit nu tegen de zin van de opvoeders is of niet. Er zijn dus nog meer factoren die invloed hebben op de ontwikkeling van een kind en dat zijn leeftijdgenoten en de aanleg, temperament en het karakter van het kind. Deze laatste factoren zijn van doorslaggevend belang. Natuurlijk heeft opvoeden zin, maar er gebeurt een hoop in en rondom je kind waar je geen invloed op hebt. Als ouder probeer je steeds een balans te zoeken, met als basis je kind. Zo zal je je opvoedmethode steeds aanpassen aan wat jij denkt dat je kind nodig heeft. Een temperamentvol kind zal jou steeds opnieuw uitdagen en steeds weer conflicten uitlokken. Als ouder moet je dan bijzonder sterk in je schoenen staan om je dan nooit te laten verleiden tot een ordinaire schreeuw en scheldpartij.

Hoe voed je je kind op?

De basisvaardigheden zijn simpel en die worden door de meeste ouders wel goed toegepast. Je probeert te communiceren met je kind, ook als het een tiener is die alleen maar met rust gelaten wil worden. Je probeert negatief gedrag zoveel mogelijk te negeren en alleen af te straffen wanneer je geen andere mogelijkheid ziet. Positief gedrag probeer je te stimuleren door een kind te complimenteren en aan te moedigen. In een opvoeding zijn regels nodig om de structuur aan te geven. Zorg voor een bepaalde gezinsroutine, iedere dag samen eten bijvoorbeeld en bij kleine kinderen een bedritueel. Verder heb je als ouder een voorbeeldfunctie. Wees dus niet grof in de mond, wanneer je dit niet van je kinderen accepteert. Wanneer je rookt en drinkt, geef je hiermee ook een signaal af aan je kinderen.

Maar veel ouders kennen deze regels wel en houden zich hier wel aan en toch gaat het fout, omdat de opvoeding nu eenmaal niet van doorslaggevend belang is.

Puber en opvoeding

Een puber kan je eigenlijk niet meer opvoeden. Een puber probeer je te coachen. Je geeft hem steeds meer vrijheid en laat hem hierbij merken dat je hem vertrouwd, zodat zijn zelfvertrouwen groeit. Je laat hem weten dat je er voor hem bent als hij je nodig heeft, je probeert hem te laten nadenken over zijn leven door open vragen te stellen. Help je puber met plannen, want daar zal hij problemen mee hebben. Onderneem samen geregeld dingen, zodat hij geprikkeld wordt door nieuwe uitdagingen en zo ook zijn talenten kan ontdekken.

Alleen hoe doe je dit bij moeilijk opvoedbare kinderen? Deze willen helemaal niets met jou doen. Ze hebben vaak een negatief zelfbeeld doordat ze best doorhebben dat hun omgeving negatief op ze reageert en dit demotiveert. Hierdoor worden ze steeds passiever en gaan ze andere dingen zoeken om zich op te richten. Vaak zijn dat verkeerde vrienden, klieren in de klas, spijbelen, roken, blowen, drinken enz. Hierdoor komt het kind in een neerwaartse spiraal en wordt het voor de ouders steeds moeilijker om iets te vinden wat positief is en waarin ze hun kind kunnen stimuleren. Bovendien heeft de tiener echt wel door dat het gedrag wat hij vertoont geen compliment waard is. Wanneer jij hem dan wel een compliment geeft, zal hij dit niet waarderen. Hij heeft eerder het idee dat je hem in de maling neemt en hij zal het beetje respect wat hij nog voor je heeft verliezen.

Je kan er voor kiezen om positief gedrag te belonen, iets koken wat je kind lekker vindt bij goed gedrag, een beloning voor een goed cijfer, een bioscoopbezoekje. Dit is altijd goed, helaas zijn moeilijk opvoedbare kinderen hier vaak weinig gevoelig voor. Dit komt omdat ze geen intrinsieke motivatie (motivatie van binnenuit) hebben.

Wat moet je wel doen?

Ga geen confrontatie aan met je moeilijk opvoedbaar kind. Probeer je emoties buiten een gesprek te houden. Zeg vriendelijk tegen je kind wat de regels zijn waaraan hij zich moet houden en dat hij een regel heeft overtreden. Hierop volgt natuurlijk een sanctie. Leg deze sanctie ook op. Wanneer de sanctie het mobieltje inleveren is, dan kies je hiervoor een kort termijn. Een straf van twee dagen is even effectief als een straf van twee weken en voor jou makkelijker om je eraan te houden.

Probeer met je kind in gesprek te blijven en geef geen waardeoordeel. Het belangrijkste is dat je kind tegen je praat. Wanneer je niet blij bent met wat hij of zij je vertelt, kan je hier beter niet boos om worden of zeggen dat je dit stom vindt. Praat vanuit je zelf, zeg dat je hier verdrietig van wordt omdat je bepaalde consequenties ziet. Benoem deze consequenties ook. Het is aan het kind zelf wat hij hiermee doet. Wanneer je even niet weet hoe je moet reageren, reageer dan niet. Knik of hum om aan te geven dat je het gehoord hebt, je kan er eventueel later op terug komen, wanneer je alles voor jezelf op een rijtje hebt gezet.

Zoek hulp wanneer je er zelf niet uitkomt met je kind. Verder kan het geen kwaad om het boek “Het explosieve kind” van Ross W. Greene eens te lezen. Maar vooral, maak jezelf geen verwijten. Laat je geen schuldgevoel aanpraten. Opvoeding is NIET doorslaggevend.