Leiders en leiderschap

Iedere leider heeft een eigen leiderschapsstijl. Deze stijl van leiderschap heeft een grote invloed op de motivatie van de werknemers. Leiders hebben ook verschillende stijlen van beslissingen nemen. Een belangrijke taak van een leider is motiveren. Wanneer men het lastig vindt om de werkmotivatie van werknemers hoog te houden, is een cursus leidinggeven en motiveren een aanrader.

Leiderschap

Leiderschap is het uitoefenen van invloed, door een leden van een groep of organisatie te helpen organisatorische doelen te bereiken. Een leider is een individu dat in staat in de groep te beïnvloeden om de groep te helpen of om organisatorische doelen te bereiken

Soorten leiders

Er zijn twee soorten leiders, formele leiders en informele leiders. Een formele leiders is een lid van een organisatie dat autoriteit gegeven is door de organisatie om andere leden te beïnvloeden om organisatorische doelen te bereiken. Een informele leider is een organisatorisch lid zonder formele autoriteit om andere leden te beïnvloeden, die toch in staat is anderen te beïnvloeden vanwege speciale vaardigheden of talenten.

Eigenschappen leider

Een goede leider beschikt over een aantal eigenschappen. Deze eigenschappen bestaan of zijn doorgaans afgeleid van onderstaande competenties:

• Intelligentie: vermogen tot het oplossen van problemen
• Taakrelevante kennis
• Dominantie
• Zelfvertrouwen: men helpt de leden door te zetten bij tegenslagen
• Hoog energie/activiteit niveau
• Tolerantie voor stress
• Integriteit en eerlijkheid
• Emotionele rijping: niet teveel op zichzelf gericht, kan emoties controleren en feedback ontvangen

Gedrag leider

Een leider kan de groep of leden van de groep op verschillende manieren beïnvloeden:

• Overdenkend: gedrag dat indiceert dat een leider vertrouwen heeft in de ideeën van de andere leden, deze respecteert en een goede relatie met de andere leden belangrijk vindt
• Initiatief nemen: gedrag dat een leider vertoont om ervoor te zorgen dat het werk gedaan wordt en dat men het werk goed uitvoert
• Belonen: positieve reïnforcement op gewenst gedrag
• Straffen: negatieve reactie op ongewenst gedrag

Fiedler’s toevalligheids theorie

Fiedler ontwikkelde een theorie over leiderschap. Hij stelt dat leiderschapseffectiviteit zowel van de persoonlijke karakteristieken als van de situatie waarin de leider zich bevindt afhankelijk is. Daarnaast blijkt dat personen met gelijke kwaliteiten toch verschillend kunnen functioneren. Tot slot kan een persoon in de ene situatie effectief zijn en in de andere situatie niet. Hoe kan dit?

Leiderschapsstijl

Leiders hebben allen een eigen leiderschapsstijl. Het praktisch leidinggeven beïnvloedt het contact met de werknemers:

• Relatie georiënteerd: goede band met ondergeschikten is eerste prioriteit; dit is redelijk wenselijk
• Taak georiënteerd: performance op hoog niveau en taken afmaken is eerste prioriteit; dit kan extreem wenselijk of juist onwenselijk zijn, afhankelijk van het doel

Situationele karakteristieken

• Leider-lid relatie: de relatie tussen leider en zijn volgers
• Taakstructuur: de mate waarin hoe het werk uit te voeren helder omschreven is
• Positie kracht: de hoeveelheid of formele autoriteit die een leider heeft

Fiedler heeft een schema gemaakt waarin alle combinaties opgenomen zijn, dit is de zogenaamde 'path goal' theorie. Elk leiderschapstype wordt een octant genoemd.

Path-goal theorie

Deze theorie beschrijft hoe leiders hun volgers kunnen motiveren om groeps- en organisatorische doelen te bereiken, en de soorten gedrag die leiders hiervoor kunnen inzetten. Hieruit is een model ontstaan. Centraal in dit model staat:

1. Definieer welke resultaten ondergeschikten proberen te bereiken
2. Beloon ondergeschikten voor een hoog niveau van performance en het bereiken van hun doelen door het de gewenste resultaten te geven
3. Zorg ervoor dat ondergeschikten ervan overtuigd zijn dat ze hun doelen kunnen bereiken en een hoog niveau van performance kunnen halen

Er zijn vier typen gedrag om ondergeschikten te motiveren:

1. Directief gedrag: laat ondergeschikten weten wat er van hen verwacht wordt
2. Ondersteunend gedrag: laat ondergeschikten weten dat de leider zich bekommert om hun welbevinden
3. Participerend gedrag: laat ondergeschikten deelnemen aan beslissingen
4. Doel georiënteerd gedrag: dwingt ondergeschikten hun best te doen (moeilijke doelen stellen, hoge performance verwachten en vertrouwen in hun capaciteiten uiten)

Het Vroom en Yetton model is een model dat de verschillende mogelijkheden waarop leiders beslissingen kunnen nemen beschrijft en een richtlijn vormt voor de mate waarin ondergeschikten mee zouden moeten doen in beslissingmaken.

Er zijn zowel voor- als nadelen aan het betrekken van ondergeschikten bij het nemen van een beslissing.
De voordelen zijn onder andere dat ondergeschikten de beslissing makkelijker accepteren, ze informatie kunnen hebben waar de leider niet over beschikt en het bij kan dragen aan de groei en ontwikkeling ondergeschikten.
Nadelen zijn onder andere de langere tijdsduur en tijd die voor gewone werk verloren gaat en dat er discussies kunnen ontstaan over de juiste werkwijze.

Stijlen om beslissingen te nemen

Er zijn vier stijlen om beslissingen te nemen:

1. Autocratisch: leider neemt de beslissing zonder inbreng van ondergeschikten
2. Consultatief: ondergeschikten hebben invloed, maar de leider neemt de beslissing
3. Groep: de groep neemt de beslissing, de leider is een van de groepsleden
4. Delegeren: de leider geeft de exclusieve verantwoordelijkheid aan ondergeschikten

Vrouwen zijn geneigd op een democratische manier te leiden, mannen op een autocratische manier.

Transformational leadership

Onderzoeker Bass heeft een theorie ontwikkelt die hij transformational leadership noemt: men inspireert volgers de leider te vertrouwen, gedrag te vertonen dat bijdraagt aan het bereiken van doelen en op hoog niveau van performance hebben. Uitgangspunten zijn:

• Vergroot het bewustzijn van het belang van de taak volger
• Maak de volger bewust van noodzaak van groei, ontwikkeling en afronden
• Motiveer volgers om voor de organisatie te werken, in plaats van alleen voor zichzelf

Motiveren met leiderschap

Als leider kan men volgers op verschillende manieren motiveren. Een charismatische leider bijvoorbeeld is een enthousiaste leider met zelfvertrouwen die in staat in het respect en de ondersteuning van de ondergeschikten te winnen voor zijn visie van hoe het goed moet. Men moet volgers ondersteunen en hen de ruimte geven zichzelf te ontwikkelen. Je kan volgers echter ook motiveren door het uitkeren van beloningen voor hoge performance en hen op het matje roepen bij slechte prestaties.

Het humeur van een leider heeft een grote invloed op de werkmotivatie. Zo werken werknemers liever voor een opgewekte leider dan voor een bedroefde leider.

Wanneer je moeite hebt om je werknemers te motiveren, is een cursus leidinggeven en motiveren mogelijk een goed idee. Hierbij krijg je een workshop leidinggeven waarbij aandacht is voor zowel het leiden als het motiveren van je werknemers.