Echte liefde: meer dan aantrekkingskracht en verliefdheid

Is trouwen ouderwets? Iets voor romantische zielen waar ze naar een paar jaar vanzelf wel van terugkomen? Voor die 'mooiste dag van je leven'? Waarom trouwen mensen? We willen immers vrij zijn, dat is ons hoogste gebod. Om iemand bij de hand te hebben om leuke dingen mee te doen. Je hoeft je nooit eenzaam te voelen en het leven is bovendien goedkoper. "Ik wil kinderen, maar ik wil ze niet in mijn eentje hoeven op te voeden..."

Ouderwets

Volgens menigeen is het huwelijk achterhaald. Ieder kan tegenwoordig zijn eigen boontjes doppen, leidt een autonoom, onafhankelijk leven en wisselt gemakkelijker van partner dan van baan. Wie bindt zich nog voor eeuwig? Je geeft je vrijheid op en je kunt nooit weten of je de geliefde van vandaag over vijf of tien jaar nog steeds even graag ziet. Dikke kans dat je tegen die tijd op elkaar uitgekeken bent. ‘Een leven lang trouw’ en ‘die ene grote liefde’ zijn veel te hoog gegrepen, idealistisch en zelfs absoluut onrealistisch.

Sleur

Een bekende Nederlandse filosoof meent dat dit de kern is van elk huwelijk: dat je samen ongegeneerd onderuitgezakt op de bank kunt hangen zonder een woord te hoeven wisselen. Dat je niet met interessante gespreksstof hoeft te komen, maar dat je helemaal jezelf kunt zijn. Dat je mag snurken in bed en je teennagels mag knippen in het bijzijn van de ander, al voegde hij dat laatst er niet aan toe. Wel noemde hij ‘sleur’ als het kenmerk van het huwelijk. Als we zo weinig verwachtingen hebben en eisen stellen aan ons huwelijk heeft het inderdaad geen reden van bestaan, zelfs geen schijn van overlevingskans. Gelukkig is een goed huwelijk veel meer dan dat.

Beste deal

Een goed huwelijk vereist juist echtelijke trouw. Daar zijn goede redenen voor. Samen sta je sterker. De standvastige liefde krijgt de gelegenheid te groeien, zich te ontwikkelen, net als de individuen afzonderlijk! Bij het geven van de huwelijksbelofte lever je jezelf in en daar krijg je veel voor terug, meer dan je ooit voor mogelijk had kunnen houden. Het is een goede deal, de beste die je in je leven kunt sluiten. Vooropgesteld dat je trouwen als een werkwoord ziet, trouw blijven, waar beide partijen zich belangeloos voor inzetten. Dat is verre van idealistisch, dat is juist heel realistisch. Het huwelijk kan zo nooit een sleur worden.

Verliefdheid

De verwarring over het huwelijk, het nut ervan en zijn slagingskansen wordt veroorzaakt doordat liefde en verliefdheid met elkaar verward worden. En niet alleen dat. Liefde is misschien wel het meest misbruikte woord, en verliefdheid het meest overschatte begrip. Verliefdheid is een gevoel. Gevoelens zijn onbetrouwbaar want, aan wisselende stemmingen onderhevig. En liefde is, hoeveel mensen beseffen dat werkelijk?, een daad van de wil.

De verschillende niveaus van echtelijke liefde

Zeker na de eerste 5 á 7 jaar van het huwelijk is het zinvol te beseffen dat het echtelijk leven verschillende niveaus of lagen van liefhebben kent. In die tijd wordt de ander steeds meer ‘ontdekt’ en ook ervaart men dat echte liefde veeleisend is.

Niveau 1: Lichamelijke aantrekkingskracht

De eerste aanzet tot wederzijdse liefde is in de meeste gevallen een wederzijdse lichamelijke aantrekkingskracht. Sommige echtgenoten blijven op dit eerste niveau steken. Hun onvermogen om boven deze impuls uit te stijgen, leidt onherroepelijk tot het – voor de liefde - fatale gevolg dat de ander als een object wordt gezien dat tot nut van de een waar mogelijk naar believen wordt aangewend.
Het resultaat daarvan laat zich raden: als mijn partner bij mij geen zinnelijke bekoring meer opwekt, moet ik op zoek gaan naar een ander. Dit primaire niveau is op zichzelf niet slecht. Maar het is een grote vergissing te denken dat het essentieel is en het hierbij te laten. Liefde begint pas als je boven dit eerste niveau uitstijgt. Fysieke verleiding is noch het eindpunt noch het doel van een relatie, van de liefde. Het is een niveau dat overstegen moet worden – niet: verlaten worden. Het moet verrijkt worden en opgenomen worden in het volgende niveau, dat aan de liefde het bestaansrecht verleent en haar naar een hoger plan tilt; het vermenselijkt.

Niveau 2: Verliefdheid

Het volgende niveau kenmerkt zich door verliefdheid. Wat iemand ervaart, gaat verder dan lichamelijke aantrekkingskracht. Het is die gesteldheid die maakt dat je zegt: “Wat is het fijn om bij jou te zijn!” Het eerste niveau wordt binnen dit hogere niveau erkend en omvat. Men leert de partner waarderen en ontdekt zijn morele kwaliteiten, zijn manier van zijn. Sommige mensen willen in dit prettige gevoel, in deze roes blijven vertoeven. Maar juist in deze houding schuilt ook haar beperking: je bent meer gericht op de beleving van het-verliefd-zijn, dan op de geliefde zelf. En net als bij het vorige stadium geldt dat, als dit gevoel verdwijnt, je concludeert dat de liefde over is. Je gaat op zoek naar een ander bij wie je dat gevoel weer kunt ervaren. Verliefdheid is goed, en moet gedurende het huwelijksleven zelfs worden bevorderd, maar het is niet het einddoel van de weg die uiteindelijk voert naar wat liefde in essentie is.

Niveau 3: Bewust kiezen voor de beminde

De hoogste graad van liefde op menselijk niveau bestaat uit de vrije keuze, gemaakt door het verstand en de wil, om de ander te beminnen en gelukkig te maken. Dit gaat verder dan de liefde die je ervaart door gevoelens die de partner bij je oproept. Het is de vastberaden houding waarmee de wil het hart met kracht aanpakt en naar de beminde persoon stuurt, altijd en overal. Een wil die bevestigt: ik bemin en ik wil steeds meer beminnen. Zoals een klassieke schrijver het formuleerde: “Ik ben niet alleen met jou getrouwd omdat ik van je hield, maar om elke dag meer van je te houden”. De gehuwden bouwen elke dag aan de toekomst van hun huwelijk.

Voor altijd

Het huwelijk is niet alleen een contract, maar een belofte om elkaar altijd lief te hebben. Een zwakke en contractuele vorm van liefde komt tegenwoordig veel voor, ze houdt de optie open dat de keuze niet voor altijd is; men vreest daarmee de vrijheid op te geven. Deze manier van beleven vertaalt zich in het niet in staat zijn tot het doen van beloftes: men weigert zijn toekomstige keuzes vast te leggen. “Hoe kan ik weten hoe ik me over een paar jaar voel?” Daarom denkt men met een overeenkomst voor ‘zekerheid’ te kiezen, en verwacht men dat dit iets oplevert.

Lees verder

• Zuiverheid in het huwelijk; koester de liefde voor elkaar