Sekseverschillen in jaloezie

Onderzoek wijst in de richting dat sekseverschillen in jaloezie bij mensen zijn ontstaan door de verschillende rollen die zij hebben in de voortplanting en de overleving van de genen.

Evolutionaire verklaring voor de sekseverschillen

Bij dieren waarbij de bevruchting inwendig bij de vrouw plaats vindt, kan de man er niet zeker van zijn dat het kind dat door een vrouw gebaard wordt door hem verwekt is. Bij mensen is een relatief groot deel van de zorg voor het kind de verantwoordelijkheid van de man. De vrouw heeft graag dat de man meehelpt met de opvoeding van het kind omdat het voor haar alleen een erg zware taak is. De man wil echter niet investeren in een kind dat niet van hem is en de vrouw wil niet dat de vader van haar kind tijd en moeite gaat steken in een andere vrouw en diens kinderen want dat gaat ten koste van haar en haar kinderen.

Buss, Larsen, Westen en Semmelroth (1992) vermoedden dat mannen meer van streek zouden raken bij de gedachte aan hun vrouw die seks had met een andere man dan bij de gedachte aan hun vrouw die een intieme band vormde met een andere man. Vrouwen zouden erger van streek raken bij de gedachte aan hun man die een intieme band vormde met een andere vrouw dan bij de gedachte aan hun man die seks had met een andere vrouw. Dit verschil tussen de seksen zou ontstaan doordat de eerste situatie evolutionair gezien de man benadeelt en de tweede situatie de vrouw.

Onderzoekers hebben drie experimenten uitgevoerd om hun hypothese te toetsen. Proefpersonen werd gevraagd wat ze erger zouden vinden: seksuele ontrouw van hun partner of emotionele ontrouw. De resultaten van hun studies gaven aan dat er een significant verschil gevonden werd tussen de twee seksen die in de lijn der verwachting lag, voor zowel de subjectieve beleving als de fysiologische reacties.

In een ander onderzoek (Buunk, Angleitner, Oubaid en Buss, 1996) werd de procedure van het onderzoek van Buss et al. herhaald in andere landen. Behalve in de Verenigde Staten bleek ook in Nederland en Duitsland uit de resultaten dat vrouwen heftiger reageren op emotionele ontrouw van hun man en dat mannen heftiger reageren op seksuele ontrouw van hun vrouw. De mate waarin de verschillen werden gevonden was in Nederland en Duitsland minder dan in de Verenigde Staten, wat aangeeft dat er enige sprake moet zijn van culturele invloeden. Deze beide studies ondersteunen echter het idee dat er inderdaad sekseverschillen zijn in jaloezie en verklaren dit verschil vanuit een biologisch standpunt.

Andere mogelijke verklaringen

Er zijn echter ook andere verklaringen voor het gevonden sekseverschil te bedenken. Harris en Christenfeld (1996) stelden dat de gevonden sekseverschillen veroorzaakt werden door de verschillende manieren waarop mannen en vrouwen ontrouw interpreteren. Zij denken dat vrouwen seksuele ontrouw van hun man minder erg vinden omdat zij denken dat mannen ook seks kunnen hebben zonder verliefd te zijn, mannen zouden denken dat vrouwen alleen seks hebben als ze ook verliefd zijn en daardoor het gevoel hebben dubbel verraden te worden als hun vrouw seks heeft met een andere man.

Harris en Christenfield (1996) hebben om hun idee te toetsen de vragen die door Buss et al. (1992) gesteld werden herhaald en daarbij aan beide seksen proefpersonen gevraagd hoeveel zij dachten dat de ene vorm van ontrouw de andere impliceerde, de resultaten van hun studie suggereren dat er inderdaad verschillen zijn in interpretatie. Het lijkt waarschijnlijk dat de sekseverschillen in de interpretatie van ontrouw ook op waarheid berusten, mannen hebben waarschijnlijk vaker seks zonder verliefd te zijn dan vrouwen en het is dus begrijpelijk dat mannen seksuele ontrouw van hun vrouw interpreteren als dubbele ontrouw omdat zij veronderstellen dat de vrouw ook verliefd zal zijn als zij seks heeft. Men zou zich echter af kunnen vragen hoe dat verschil tussen mannen en vrouwen is ontstaan, mogelijkerwijs komt dit door de verschillende rollen die beide hebben in het voortplantings- en opvoedingsproces. De man wil bij voorkeur zo veel mogelijk vrouwtjes bevruchten zodat zijn genen blijven voortbestaan, de vrouw wil dat de vader van haar kind haar helpt bij het opvoeden van het kind.De vrouw zal dus niet zomaar met alle mannen een kind willen verwekken, zij zal pas seks met de man willen hebben als zij verliefd op hem is. Het lijkt een terechte bevinding van Harris en Christenfeld dat de verschillen in ontrouwinterpretatie verklaren waarom mannen het erger vinden dan vrouwen als hun partner seksuele ontrouw pleegt, daarmee wordt echter het idee dat de sekseverschillen een biologische oorsprong hebben alleen maar versterkt, juist omdat die interpretatieverschillen terecht zijn.

Haken en ogen

In een metastudie van Grice en Seely (2000) naar aanleiding van de studie van Buss et al. (1992) waarin aan proefpersonen dezelfde vragen werden gesteld, maar dan door een vrouwelijke proefleidster in plaats van op papier, bleek dat de gevonden resultaten van Buss et al. (1992) niet repliceerbaar waren, wat duidt op een gebrek aan validiteit. Op bepaalde punten vonden Grice en Seely (2000) zelfs tegengestelde resultaten bovendien dragen zij verschillende andere mogelijke verklaringen aan voor de sekseverschillen, hierdoor is het moeilijk te besluiten in hoeverre de gevonden resultaten van Buss et al. (1992) te vertrouwen zijn.

Conclusie

De vraag in hoeverre het sekseverschil in jaloezie biologisch van aard is kan vermoedelijk op basis van deze studies alleen met speculaties beantwoord worden. Te verwachten is dat het verschil een biologische oorsprong heeft, maar niet vrij is van culturele of anderszins menselijke invloeden. Daarover valt echter nu nog niets te zeggen, daarvoor zouden meer studies verricht moeten worden die wel valide en betrouwbaar zijn en die bijvoorbeeld ook kijken naar extreem paternalistische en extreem maternalistische culturen.