Genderneutraal denken, genderqueer en non-binair

Sinds 2017 mogen we in Nederland niet meer in hokjes denken. Mensen zijn niet meer alleen man of vrouw, maar soms ook genderfluïde. Zij bevinden zich dus qua identiteit in het schemergebied tussen man en vrouw. Sinds 2017 doet iedereen aan het genderneutraal denken mee. Op het station worden reizigers niet meer aangesproken met 'dames en heren', maar met het neutrale 'reiziger'. In de kledingwinkels verdwijnen de jongens- en meisjesafdelingen en wordt dit de kinderkledingafdeling.

Queer

'Queer' betekent 'vreemd' of 'zonderling' en is een Engelse term. Het werd vaak gebruikt als alternatief scheldwoord voor homo, flikker of nicht. Toch is deze term omarmt door mensen die zich afzetten tegen de verdeling in homo, bi en hetero, man en vrouw. Mensen die zich afzetten tegen de hokjesgeest noemen zich anno 2017 graag queer. De grondlegster van de queer-theorie is Judith Butler. Judith Butler is een Amerikaanse filosoof. Ze heeft twee boeken geschreven over hoe de mens door voortdurende inprenting door deze maatschappij in het genderhokje wordt geduwd. Er wordt ook wel gesproken van genderqueer.

Genderneutraal opvoeden

Zweden is anno 2017 de koploper wat betreft het genderneutraal denken. In Zweden worden steeds meer kinderen genderneutraal opgevoed. Dat wil zeggen dat ze een genderneutrale voornaam krijgen, aseksueel gekleed worden en zowel met poppen als met autootjes spelen. Hierdoor zouden deze kinderen beter in staat zijn om later zelf keuzes te maken en zou dit zorgen voor gelijke kansen voor jongens en meisjes. Sinds 2014 is er zelfs een genderneutrale aanspreektitel waarmee je iemand kan aanspreken en dit is 'hen'. In het Zweeds wordt ‘hon’ gebruikt voor zij en ‘han’ voor hij en daar is nu dus ‘hen’ voor genderneutraal bijgekomen. Natuurlijk worden rolbevestigende cliché-uitspraken zo veel mogelijk vermeden. Er worden dus ook geen boekjes voorgelezen over schattige meisjes en stoere jongens.

De vraag die bij veel mensen bij deze denkomslag rijst is of je de schattige meisjes en de stoere jongens niet tekort doet, wanneer de aandacht zo op het genderneutraal ligt. Zij vragen zich af of we met zijn allen niet te ver zijn doorgeslagen.

Genderbevestigend taalgebruik

In het kader van genderneutraal denken staat ook het genderbevestigend taalgebruik ter discussie. Zo worden mannen vaker beschreven op grond van karakterkenmerken en vrouwen op grond van uiterlijkheden. Ook dit is rolbevestigend. Bedrijven hebben geen vrouwvriendelijk beleid wanneer ze kinderopvang aanbieden, maar in plaats daarvan hoort dit minder genderbevestigend een oudervriendelijk beleid genoemd te worden. Dit zijn maar enkele voorbeelden van gendergeladen taalgebruik, die in kaart zijn gebracht door Agnes Verbiest. Agnes Verbiest is auteur en hoogleraar genderlinguïstiek en neerlandistiek. In haar boeken en cursussen laat ze zien wat woorden doen en hoe deze onbewust rolpatroonbevestigend zijn.

Non-binair

Meestal wordt het woord genderneutraal gebruikt, maar een andere term voor genderneutraal is non-binair. Een non-binair persoon voelt zich niet thuis in de binaire gendercategorieën man en vrouw. Zij begeven zich buiten deze hokjes en omdat hun genderidentiteit tussen man en vrouw in zit, noemen ze zichzelf non-binair. Non-binair, genderqueer en genderneutraal zijn dus eigenlijk drie woorden die dezelfde lading dekken. Het is dan dus alleen de vraag bij welk woord je je het beste thuis voelt.

Genderexpressie

Genderexpressie (de manier waarop mensen hun genderbeleving naar buiten brengen) is rolbevestigend en alom aanwezig. Vrouwen uiten dit door het dragen van vrouwelijke kleding, make-up, haarstijl en mannen lopen in pak en laten snorren of baarden staan. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van genderexpressie. Voor mensen die genderneutraal zijn, is dit lastig. Genderexpressie is alom aanwezig en ieder mens zoekt een rolmodel. De kans dat dit rolmodel zich op een manier uit, kleedt of gedraagt die uiting geeft aan diens genderexpressie en dus rolbevestigend is, is heel groot.