Het utilisme van John Stuart Mill

John Stuart Mill was een Engelsman die leefde van 1806 tot 1873. Mill was een liberaal die het utilisme nastreefde. Utilisme betekent in het kort dat je jouw beslissingen baseert op de rekensom genot min pijn. Als iets voor zoveel mogelijk mensen genot oplevert, is het een moreel goede beslissing. Mill bouwde voort op deze filosofische stroming van David Hume door te kijken naar de kritiek die hierop werd geuit. De belangrijkste toevoeging aan het utilisme is vrijheid. Mill vond dit een hele belangrijke pijler. De peetvader van Mill was Jeremy Bentham. Ook deze man heeft aanpassingen gedaan aan het utilisme van David Hume.

Grondlegger utilisme: David Hume

David Hume is in de achttiende eeuw de grondlegger van het utilisme. Hij baseert dit op principes van de oudgrieken. Hume stelt dat iemand een goede handeling verricht als deze bijdraagt aan het algemeen nut. Dat betekent het geluk en welzijn van alle mensen. Het doel is dat het grootst mogelijk geluk voor het grootst aantal mensen wordt bereikt. Het is de bedoeling dat de wereld hiermee een betere plek wordt. Doordat het niet gaat om goede bedoelingen, maar om het resultaat (het grootste geluk), is het een eenvoudig toepasbare regel. Hierdoor hoeft men nooit meer te twijfelen wanneer zich een moreel dilemma voordoet.

Kritiek

Op het utilisme werd veel kritiek geuit. Het is lastig om te bepalen hoeveel geluk iets oplevert. Dit is voor iedereen namelijk anders, waardoor je de stelregels ook naar jouw eigen hand kunt zetten. Daarnaast zorgt het meeste geluk voor de meeste mensen niet voor individuen. Extreme acties, zoals bijvoorbeeld slavernij, zouden dan volgens het utilisme moraal goed zijn. Het levert immers geluk op voor meer mensen dan dat het ongeluk oplevert voor de slaven.

De grootst mogelijke vrijheid

In het utilisme staat centraal dat een keuze goed is als deze het groots mogelijke geluk oplevert. Een handeling is goed als de gevolgen ervan zorgen voor meer geluk in de wereld. Mill koos ervoor om hier vrijheid aan toe te voegen. Hij ziet een verschil tussen sociaal moraal en persoonlijk moraal. Het onderdeel vrijheid zag Mill als voorwaarde van geluk. Hij stelde dat jouw vrijheid slechts één grens kent. Deze mag namelijk de vrijheid van een ander niet schaden of belemmeren. Zo zorgde hij ervoor dat een deel van de kritiek op het utilisme verholpen werd. Zijn filosofie wordt ook wel gevolgenethiek genoemd. Daarnaast nuanceerde hij de uitspraak dat geluk te berekenen is. Hij geeft aan dat er verschillende vormen van geluk zijn en dat zij verschillende dingen kunnen opleveren. Hierbij gaf hij aan dat verstandige mensen met veel levenservaring hiervan een betere inschatting kunnen maken.

Criteria geluk

Om precies te bepalen wat het grootste geluk oplevert zijn er korte regels opgesteld. Er zijn namelijke verschillende soorten van genot. Door naar de criteria te kijken, kun je een betere beslissing maken. Hierbij denkt Mill dat vooral mensen met veel levenservaring hierover een goede inschatting kunnen maken.

• Het utilisme stelt dat geluk een som is van genot min pijn
• Geluk op lange termijn is beter dan geluk op korte termijn
• Geestelijk geluk is beter dan lichamelijk geluk

Behandel de ander, zoals je zelf behandeld wilt worden

Mill stelt dat goede dingen vanzelf ontstaan als een mens daar de ruimte voor krijgt. Dat maakt ook dat hij vrijheid zo belangrijk vindt. Hij vindt het belangrijk dat mensen anderen behandelen, zoals ze zelf behandeld willen worden. Op deze manier wordt de wereld een betere plek. Dit verkondigt hij ook in zijn boek 'On Liberty'. Hierin beschrijft hij zijn ideale wereld.

Opvoeding en Mill

Mill had in zijn filosofie ook een unieke kijk op kinderen. Hij wil ze vrijlaten en kennis laten maken met de verschillende vormen van genot. Hij stelt dat slechts één soort genot (bijvoorbeeld emotioneel of intellectueel) niet leidt tot geluk. Door verschillende vormen aan te bieden, hoopt hij dat kinderen de mogelijkheid krijgen om hun eigen passie en talent te volgen. Ze moeten hierin zelf keuzes kunnen maken. Dit leidt volgens hem tot zelfontplooiing. Dit wil hij stimuleren, omdat iemand zo echt zichzelf kan ontwikkelen. Hierdoor zullen elementen als traditie en gewoonten geen gevaar meer vormen voor het kind. Hij stelt dat deze tradities ervoor zorgen dat kinderen niet kiezen wat bij hen past en dat ze daardoor ongelukkig worden. Hierdoor zullen ze ook weinig aan de maatschappij kunnen bijdragen.