Seneca: frustraties en woede beheersen

Seneca: frustraties en woede beheersen Seneca (Cordoba, 1 na Christus) was in zijn tijd een populair filosoof, met zo'n 20 boeken op zijn palmares vol advies over het alledaagse leven. Kwam naar Rome, waar hij grootste deel van zijn leven doorbracht en zich in de politiek bewoog, zodat hij senator werd. Rome was politiek heel instabiel in die tijd, met dictatioriale heersers en een politiek vol verrassingen en wreedheden zoals gewelddadige executies. Omdat de gevolgen van frustratie en woede zo groot waren, wilde Seneca deze gevoelens doorgronden.

Inhoudsopgave


Frustratie en woede

Volgens Seneca is woede niet zo irrationeel als ze lijkt. Je kan leren om woede te beheersen. Woede is dan ook een filosofisch probleem. Mensen hebben een bepaalde wereldvisie en leiden daar een rationele gang van zaken uit af. Maar die inschatting is te optimistisch, want het denkkader en de wereldvisie van elk individu apart verschillen soms heel sterk van elkaar. Dat 'irrationeel' gedrag volgens je eigen wereldvisie (maar wel rationeel volgens dat van de ander) leidt tot onbegrip, frustratie en uiteindelijk woede.

Wanneer mensen gefrustreerd en boos worden door het gedrag van anderen, zijn ze daar eigenlijk niet door verrast. Elke dag gebeuren zo'n dingen, en je weet dat je niet het gedrag van alle anderen kan beïnvloeden. Mensen worden volgens Seneca boos niet omdat die dingen gebeuren, maar wel omdat de persoon die er gefrustreerd door geraakt de verkeerde verwachtingen heeft van de wereld, en het gedrag van anderen daar in.

Pessimistische wereldvisie

Wanneer we beseffen dat we niets kunnen doen aan de oorzaak van die frustraties, dan zullen we ons niet zo druk maken wanneer we ze weer meemaken.

We worden als mens soms zo boos omdat we verwachten dat alles zal verlopen zoals wij dat verwachten, dat onze wensen en dromen ingelost zullen worden. Maar dat is helemaal niet het geval. We zijn vaak niet vrij om dingen te veranderen naar onze wensen, dus om gelukkiger en minder gefrustreerd te zijn, moeten we ons hier bewust van zijn en er niet zo druk in maken. We hebben we wat vrijheid, we kunnen de dingen die rondom ons gebeuren wel een beetje bijsturen, maar uiteindelijk zitten we vooral vast in een grote maalstroom, waarvan we de richting en snelheid amper of niet kunnen beïnvloeden. We kunnen binnen die stroom wel een beetje bewegen, maar de bewegingsvrijheid is erg beperkt, veel beperkter dan we zouden willen. Daarom raken we gefrustreerd en woedend op anderen. Wanneer mensen beseffen dat ze de wereld niet zo fundamenteel kunnen veranderen, zullen ze minder frustraties en woede ervaren.

We kunnen die maalstroom van irrationeel gedrag van anderen en onverwachte gebeurtenissen niet veranderen, maar wel onze houding ertegenover.

Rijkdom, woede en verwachting

Seneca leefde in de welgestelde, elitaire toplaag van Rome. Daar merkte hij dat rijkdom mensen woedender maakt, niet kalmer. “Prosperity fosters bad tempers.” Dit is te merken bij de duurste banketten van rijke mensen. Wanneer alles tot in de puntjes perfect is, kunnen mensen zo woedend worden dat ze zelfs een werknemer zouden ontslaan voor het laten vallen van enkele glazen. Dat is omdat die mensen in een wereld leven met een wereldvisie waarin glazen niet breken. Hun verwachting van de wereld rondom hen is zo overdreven hoog, dat hun woede evenredig groot is, en buitensporig volgens de wereldvisie van de werknemer die vaak glazen draagt en weet dat die vaak breken.

Hoe rijker je bent, hoe hoger je verwachtingen worden. Hoe hoger je verwachtingen, hoe groter de frustratie en woede wanneer die niet ingelost worden. De rijken geloven dat geld hen zal helpen om zich te beschermen tegen deze ongerijmdheid tussen verwachtingen en realiteit. Dat is misschien de grootste, maar meest foute verwachting van allemaal die onmogelijk ingelost kan worden en dus enkel tot veel frustratie en woede kan leiden.

Omgaan met kleine ergernissen

Maar dit verschijnsel doet zich niet enkel voor in de hoogste lagen van de samenleving. Iedereen creëert te hoge verwachtingen voor zichzelf, en iedereen loopt dus vroeg of laat aan tegen de discrepantie tussen verwachtingen en realiteit.

Mensen maken zich zo druk om de kleinste dingen: het neuspeuteren van degene in de auto naast je, het onverwachte en irritante lawaai van een gsm die afgaat, de stress van je job of lastige kinderen, lange saaie vergaderingen, …

Het beste dat je kan dus is er dus bijvoorbeeld niet van uit gaan dat het een korte, productieve vergadering zal zijn, maar wel dat het een lange, saaie en zelfs zinloze ontmoeting van tijdverlies zal zijn. Zo zal je niet verrast zijn wanneer dat zo is, en heb je jezelf er op voorbereid waardoor je minder frustratie zal opbouwen.

We hebben de neiging om elkaar te zeggen dat 'alles wel in orde zal komen'. Volgens Seneca is zo'n advies dus eerder wreed, want als alles niet in orde komt, is de frustratie en woede die eruit voortvloeit enkel groter omdat we niet voorbereid waren op de tegenslag.
Het beste dat we dus doen is elke ochtend even op voorhand te reflecteren of te mediteren over wat er allemaal fout kan of zal lopen die dag. Daarbij besef je welke frustratie-oorzaken je kan beïnvloeden, en in de welke je je niet druk kan maken omdat je er toch niets aan kan veranderen. Op die manier zou je meer ontspannen je dag kunnen doorbrengen, omdat je pessimistisch of net realistisch aan je dag begint.

Lees verder

© 2013 - 2024 Swah, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Hoe ga ik om met agressie?Hoe ga ik om met agressie?Agressie is iets waar we allemaal mee geconfronteerd worden. Vaak op tv, maar soms ook in het dagelijks leven. Hoe ga je…
Werk omgaan met tegenslagWerk omgaan met tegenslagHoe ga jij om met de tegenslag op het werk? Zie jij de tegenslag als een leermoment? Raak je van de tegenslag in de stre…
Wat is een 'narcistische woede'?mijn kijk opWat is een 'narcistische woede'?Sommige mensen ontploffen over dingen waar een 'normale persoon' nooit zo boos over zou zijn. Niet het boos worden op zi…
Codependentie en woedeCodependentie en woedeWanneer iemand voor zijn eigenwaarde afhankelijk is van de bevestiging van andere mensen, is er een grote kans dat de be…

Grote veranderingen dichtbijGrote veranderingen dichtbijOf het nu het tijdperk Aquarius is, de natuur die een stevig weerwoord heeft tegen ons destructieve gedrag en/of we hebb…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Abode Of Chaos, Flickr (CC BY-2.0)
  • Philosophy: a guide to happiness (with Alain De Botton) - part 3: Seneca on anger (BBC, 2000)
Swah (82 artikelen)
Laatste update: 04-07-2015
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Filosofie
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.