Wat is een syllogisme?

Een syllogisme is een lastig woord, maar de definitie is eigenlijk heel simpel. Syllogismen zijn onderdeel van het vak filosofie. Een uitgebreide uitleg over de definitie en werking van syllogismen wordt hier beschreven.

Wat is een syllogisme?

Een syllogisme is een redenatievorm die bestaat uit drie onderdelen: een majorpremisse, minorpremisse en een conclusie. Men kan door middel van de geldigheid van de premissen te controleren een conclusie trekken of bekijken of de genomen conclusie wel of niet waar is. Waarschijnlijk zal dit nog erg verwarrend zijn, maar na het lezen van dit artikel zal alles duidelijk worden.
Opbouw van een syllogisme

• Majorpremisse
• Minorpremisse
• Conclusie

Majorpremisse

Hier wordt een (dwingende) uitspraak gedaan, dit kan van alles zijn. Een majorpremisse is het meest overtuigend in een dwingende vorm, met dwingend wordt bedoelt dat er een uitspraak wordt gedaan over het geheel. Signaalwoorden van een dwingende uitspraak kunnen zijn: alles, nooit, iedere, elke. Hier wordt duidelijk een hele groep aangegeven.
Voorbeeld: alle Nederlanders zijn sterfelijk

Minorpremisse

Hier wordt een uitspraak gedaan op basis van de Majorpremisse. De zin die hierbij pas (waardoor het wat makkelijker te begrijpen is): Als dat waar is (de majorpremisse), dan moet dit (de minorpremisse) ook waar zijn. Men zoekt een gelijkenis tussen de twee uitspraken (premissen) en zet dit in verband, dat wordt ook wel een syllogisme genoemd als daar een conclusie uit wordt getrokken.
Voorbeeld: ik ben een Nederlander

Conclusie

Hier wordt een conclusie getrokken op basis van de twee premissen. De premissen kunnen geldig zijn, en/of waar. Tussen waarheid en geldigheid is een heel groot verschil, dit is ook direct de moeilijkheid van een syllogisme.
Voorbeeld: ik ben sterfelijk

Geldigheid versus waarheid

Er is een verschil tussen geldigheid en waarheid.

• Geldigheid zegt iets over het verband tussen twee premissen, klopt dit verband of klopt dit verband niet?
• Waarheid zegt iets over de waarheid van de premissen, zijn deze uitspraken waar of niet waar?

Een syllogisme kan dus wel geldig zijn, maar is dan niet automatisch waar. Geldigheid zegt namelijk niets over het verband tussen beweringen en werkelijkheid. En waarheid doet dit juist wel, als men een syllogisme op waarheid controleert wordt er gekeken of de uitspraken wel of niet waar zijn.

Voorbeelden

Hier een aantal voorbeelden van syllogismen

• Majorpremisse: alle dieren zijn onsterfelijk
• Minorpremisse: ik ben een dier
• Conclusie: ik ben onsterfelijk

1. Geldige redenering? Ja
2. Ware premissen? Nee
3. Ware conclusie? Nee

• Majorpremisse: iedereen die dit leest heet Piet
• Minorpremisse: ik heet Piet
• Conclusie: ik lees dit

1. Geldige redenering? Nee
2. Ware premissen? Nee
3. Ware conclusie? Nee

• Majorpremisse: iedereen die dit leest leeft
• Minorpremisse: ik lees dit
• Conclusie: ik leef

1. Geldige redenering? Ja
2. Ware premissen? Ja
3. Ware conclusie? Ja

Samenvatting

• Als de redenering geldig is en alle premissen zijn waar dan is de een goed geformuleerde conclusie niet aanvechtbaar. In alle andere gevallen wel.
• Waarheid is iets anders dan geldigheid.
• Een geldige redenering plus ware premissen leidt tot een ware conclusie.
• Een geldige redenatie kan bestaan uit onware premissen en een onware conclusie.
• Een ware conclusie kan verkregen worden uit onware premissen.