XTC-gebruik: wat zijn de effecten?

Ecstasy wordt afgekort tot XTC, maar soms ook MDMA (3,4-methyleendioxy-metafetamine) genoemd. Het valt onder de synthetische drugs en wordt vooral tijdens het uitgaan gebruikt. Het is dus een drug die het meest gebruikt wordt door jongeren. XTC is illegaal en het is niet de bedoeling dat we het gebruik hiervan normaal gaan vinden. Wat zijn de positieve en negatieve effecten van deze drug? Wat kan je doen wanneer het misgaat?

De liefdesdrug

De gewenste effecten

Van alle adolescenten heeft zeven procent ooit XTC gebruikt (in 2016) (5). Gebruikers van XTC voelen zich energiek, met iedereen verbonden en hebben valse gevoelens van genegenheid voor de mensen om zich heen. De zintuiglijke waarneming is vervormd en ze hebben meer plezier. Dit zijn de gewenste effecten van XTC. Na het innemen van de pil duurt het 20 tot 90 minuten voordat je het effect voelt en dit effect houdt ongeveer 3 tot 6 uur aan. Naast de genoemde effecten heb je onder invloed van de pil een verhoogd libido omdat je iedereen lief en aardig vindt. Dit kan nog weleens leiden tot risicovol seksueel gedrag. Gedrag waar je later spijt van hebt. Wanneer je onder invloed bent van XTC is dit ook uiterlijk zichtbaar, doordat je pupillen zijn vergroot.

Come-down

Twee dagen na gebruik beland je meestal in een dip. Dit komt door de werking van de XTC-pil. Wanneer je deze gebruikt, verhoog je de activiteit van drie neurotransmitters, namelijk serotonine, dopamine, norepinefrine. De verhoogde serotonine-afgifte heeft de meeste invloed op je geest. Hierdoor vind je iedereen lief en aardig, heb je een gevoel van verbondenheid, neemt je libido toe en raak je in een betere stemming. Door de verhoogde dopamine-afgifte ontstaat een euforisch gevoel en krijg je meer energie en de verhoogde norepinefrine-afgifte verhoogt de hartslag en de bloeddruk.

Twee dagen later kom je in een dip. De verhoogde afgifte is uitgewerkt en je lichaam is van slag door de verhoogde activiteit van deze neurotransmitters veroorzaakt door een invloed van buitenaf (de XTC). Omdat deze piek niet de bedoeling is, maakt het lichaam deze neurotransmitters even niet meer aan. Op het moment dat het niveau van deze stoffen in je lichaam het laagst is krijg je de dip. Bij de één is deze dip erger dan bij de ander. Veel mensen zijn dan wat prikkelbaar, soms zelfs agressief, hebben slaapproblemen, geen zin in eten en voelen zich futloos. Daarnaast hebben ze tijdelijke geheugen- en concentratieproblemen. Na de dip geeft het lichaam weer serotonine af, maar het lichaam blijft voorzichtig. Pas na ongeveer 20 weken is het evenwicht weer hersteld en maakt het lichaam weer normale hoeveelheden serotonine aan.

Wanneer kan je beter geen XTC gebruiken

Wanneer je XTC wilt gebruiken moet je lichamelijk en geestelijk in een goede conditie zijn. Anders kan je het beter niet gebruiken. Sowieso valt gebruik natuurlijk te allen tijde af te raden.

Psychische klachten

Het gebruik wordt zeer zeker afgeraden wanneer je een psychische kwetsbaarheid hebt, wanneer er psychische ziekten in de familie voorkomen en wanneer je bekend bent met epileptische aanvallen. De reden hiervoor is dat XTC bij deze mensen ernstige psychische klachten kan uitlokken zoals een psychose, een ernstige depressie, paranoia en depersonalisatie (een beangstigende toestand waarin de patiënt het gevoel heeft zichzelf niet te zijn, buiten de werkelijkheid te staan en het leven als onecht ervaart). Van te voren is meestal niet bekend of je een psychische kwetsbaarheid hebt.

Lichamelijke klachten

Wanneer je hartklachten, diabetes of longklachten hebt is het gevaarlijk om XTC te gebruiken, maar ook tijdens een flinke verkoudheid, bij griepklachten of medicijngebruik is dit niet slim. Tijdens het gebruik neemt de hartslagen de bloeddruk toe en loopt de lichaamstemperatuur flink op, waardoor je een ontzettende dorst krijgt. Dit maakt de kans groot op uitdroging, uitputting en overbelasting van het lichaam. Soms leidt dit tot hartfalen, leverbeschadiging of nierproblemen en in een enkel geval tot de dood. Wanneer je last krijgt van enorme spierkrampen en spanningen (kaakklem) is het ook verstandig om geen XTC meer te gebruiken. Combineer XTC nooit met alcohol of andere drugs.

Wanneer je te veel gebruikt

Eigenlijk moet je helemaal geen XTC gebruiken, maar wanneer je vaker dan 1 keer per 2-3 maanden XTC gebruikt neemt de kans op problemen en zelfs blijvende problemen toe. Bekende problemen bij overmatig gebruik zijn stemmingswisselingen, verwardheid, desoriëntatie, aanhoudende geheugen- en concentratieproblemen, agressie, toenemende impulsiviteit, voortdurende slapeloosheid, aanhoudend wazig zien, angsten, paranoia, verminderde motorische controle en slechtere fijne motoriek. Vrouwen hebben vaker en sneller geheugenproblemen bij gebruik.

Uit Nederlands onderzoek blijkt dat 50 pillen over een periode van twee en een half jaar bij een adolescent (leeftijd tussen de 10 en 25 jaar) leidt tot flinke hersenschade (4). Het één en ander wordt bevestigd door onderzoek uit 2008 'Sustained effects of ecstasy on the human brain: a prospective neuroimaging study in novel users' (6). Vermoedelijk ontstaat deze hersenschade door de afbraakproducten van XTC. Deze hersenbeschadigingen zijn een jaar na gebruik nog steeds zichtbaar. Er is dan sprake van een kleinere hippocampus en verminderde grijze massa in de hersenen. De gevolgen zijn problemen in het verwerken van informatie, het vertonen van sociaal onaangepast gedrag en een grotere kans op depressies. Bovendien zorgt dit voor geheugenproblemen en problemen met ruimtelijke oriëntatie.

Het is niet bekend of deze hersenbeschadigingen ook ontstaan bij volwassenen. Tijdens de adolescentie zijn de hersenen nog in ontwikkeling en zal de invloed van drugs op de hersenen waarschijnlijk het grootst zijn. XTC is verder niet lichamelijk verslavend. Er kan alleen sprake zijn van een geestelijke afhankelijkheid.

Pil werkt niet

Bij mensen die heel vaak en veel XTC gebruiken kan het gebeuren dat de pil niet werkt. Meer pillen slikken heeft dan geen zin. Dit geeft alleen meer kans op vervelende en gevaarlijke bijwerkingen. De pil heeft geen effect omdat de serotonine-voorraad is uitgeput. Het lichaam heeft tijd nodig om een nieuwe voorraad aan te maken.

Wat kan je doen bij een verkeerd gevallen pil

Wanneer iemand angstig of onrustig wordt van een verkeerd gevallen pil of erg warm en rood ziet met een te snelle hartslag, kan je door middel van suikerwater, ranja of dextrosetabletten proberen de klachten te verminderen. Bij oververhitting kan het ook helpen iemand nat te spuiten. Helpt dit allemaal niet of is er sprake van oververhitting met een bleek gelaat of van bewusteloosheid, bel dan zo snel mogelijk 112.