Geestelijk leiderschap: christelijke leiders en dienaarschap

Geestelijk leiderschap: christelijke leiders, dienaarschap - Dr. John Oswald Sanders (1902-1992) was actief in de zending en hij heeft meer dan 40 boeken geschreven. Na zijn pensioen werd hij een veelgevraagd spreker op conferenties. Hij heeft veel over leiderschap geschreven, waaronder Spiritual leadership - Principles of excellence for every believer: 'geestelijk leiderschap - beginselen van goed leiderschap voor iedere gelovige'. Hij legt op heldere en eenvoudige wijze deze principes uit. Zo ook het thema christelijke leiders en dienaarschap.

Geestelijk leiderschap

• De navolging van Christus: het dienen van anderen
• Echte leiders zijn zeldzaam
• Dient elkander door de liefde
• De geest van dienaarschap - een basismodel

De navolging van Christus: het dienen van anderen

John Oswald Sanders legt aan de hand van de bijbel en het leven van belangrijke godsmannen, de principes van goed leiderschap uit. Vaak schromen christenen om leider te worden of leiding te geven aan anderen. Doch de ambitie om leider te worden is goed, zolang het in dienst staat van God en we niet uit zijn op eigen eer, roem en status. Zijn je motieven zuiver? Lees de volgende aanmoediging en waarschuwing in de bijbel, het Woord van God:

Het is waar: wie in de gemeente de leiding op zich wil nemen, streeft een uitstekende taak na. (1 Timoteüs 3:1, GNB96)

En zoudt gij voor u grote dingen zoeken? Zoek ze niet! (Jeremia 45:5, NBG51)

Let erop dat de aanmoediging van Paulus in 1 Timoteüs 3:1 om leider te worden, moeten plaatsen tegen de historische achtergrond. Indertijd was het niet ongevaarlijk om christenleider te zijn. Soms werd je in de gevangenis gegooid en weer anderen moesten het met hun leven bekopen.

Ambitie komt van het Latijns en betekent 'eerzucht'. Termen die daarbij horen zijn: belangrijk en groots willen zijn, willen scoren, populariteit, erkenning, sociale status, enz. De discipelen van Jezus leerden echter een andere standaard wat betreft grootsheid en belangrijkheid:

Jezus riep hen bij zich en zei tegen hen: 'Jullie weten dat de volken onderdrukt worden door hun eigen heersers en dat hun leiders hun macht misbruiken. Zo mag het bij jullie niet gaan. Wie van jullie de belangrijkste wil zijn, zal de anderen moeten dienen, en wie van jullie de eerste wil zijn, zal ieders dienaar moeten zijn...' (Marcus 10:42-44)

Dit is een goddelijk principe: echt of waar leiderschap is het dienen van anderen en niet dat anderen jou dienen. Dit in navolging van Jezus, de Messias. We vervolgen Jezus' woorden in vers 45:

"... 'Want ook de Mensenzoon is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losgeld voor velen.' (Marcus 10:45)

Imitatio Christi - de navolging van Christus, dat is waar het in de kern om gaat in het leven van een christen en dus ook bij geestelijk leiderschap.

Echte leiders zijn zeldzaam

John Oswald Sanders schrijft dat wanneer God een persoon vindt die bereid is om leiding te geven, d.w.z. iemand die zich committeert aan volledige discipelschap en verantwoordelijkheid wil nemen over anderen, er intensief van hem gebruik gemaakt wordt. Zulke leiders hebben hun tekortkomingen, desondanks ontwikkelen ze tot geestelijk leiders. Voorbeelden uit de bijbel zijn Mozes, Gideon en David.

Echte leiders zijn zeldzaam - er is een schreeuwend tekort aan leiders die gezag hebben, zichzelf in dienst willen stellen van anderen en een sterke relatie met God hebben - spiritueel zijn. De weg naar geestelijk leiderschap is geen gemakkelijke. Het is volgens J. Oswald Sanders een weg van bloed, zweet, tranen, volharden in gebed, je ogen gericht houden op Jezus en geen grote dingen zoeken voor jezelf - maar leven ten dienste van God en je medemens.

Dient elkander door de liefde

Het woord leider komen we niet vaak in de bijbel tegen. Vaak wordt het woord dienaar gebruikt. We lezen dan ook niet over "Mozes, mijn leider", maar over "Mozes, mijn dienaar". Dit is de kern van wat Jezus ons leerde. In het koninkrijk van God dient ieder lid de ander: "dient elkander door de liefde". (Galaten 5:13, NBG51) En ieder lid is gelijkwaardig aan de ander. Paulus maakt een vergelijking met het menselijk lichaam:

Een lichaam is een eenheid die uit vele delen bestaat; ondanks hun veelheid vormen al die delen samen één lichaam. Zo is het ook met het lichaam van Christus. Wij zijn allen gedoopt in één Geest en zijn daardoor één lichaam geworden, wij zijn allen van één Geest doordrenkt, of we nu Joden of Grieken zijn, of we nu slaven of vrije mensen zijn. Immers, een lichaam bestaat niet uit één deel, maar uit vele. Als de voet zou zeggen: ‘Ik ben geen hand, dus ik hoor niet bij het lichaam,’ hoort hij er dan werkelijk niet bij? En als het oor zou zeggen: ‘Ik ben geen oog, dus ik hoor niet bij het lichaam,’ hoort het er dan werkelijk niet bij? Als het hele lichaam oog zou zijn, waarmee zou het dan kunnen horen? Als het hele lichaam oor zou zijn, waarmee zou het dan kunnen ruiken? God heeft nu eenmaal alle lichaamsdelen hun eigen plaats gegeven, precies zoals hij dat wilde. Als ze met elkaar slechts één lichaamsdeel zouden vormen, zou dat dan een lichaam zijn? Het is juist zo dat er een groot aantal delen is en dat die met elkaar één lichaam vormen. Het oog kan niet tegen de hand zeggen: ‘Ik heb je niet nodig,’ en het hoofd kan dat evenmin tegen de voeten zeggen. Integendeel, juist die delen van het lichaam die het zwakst lijken zijn het meest noodzakelijk. De delen van ons lichaam waarvoor we ons schamen en die we liever bedekken, behandelen we zorgvuldiger en met meer respect dan die waarvoor we ons niet schamen. Die hebben dat niet nodig. God heeft ons lichaam zo samengesteld dat de delen die het nodig hebben ook zorgvuldiger behandeld worden, zodat het lichaam niet zijn samenhang verliest, maar alle delen elkaar met dezelfde zorg omringen. Wanneer één lichaamsdeel pijn lijdt, lijden alle andere mee; wanneer één lichaamsdeel met respect behandeld wordt, delen alle andere in die vreugde. Welnu, u bent het lichaam van Christus en ieder van u maakt daar deel van uit. (1 Korintiërs 12:12-27)

Wat een revolutionaire woorden voor die tijd waar bij voorbeeld vrouwen en kinderen niet volwaardig meetelden en tegen religieuze leiders werd opgekeken. En wat doet een geestelijk leider volgens de bijbel? "Wie van jullie de belangrijkste wil zijn, zal de anderen moeten dienen." (Matteüs 20:26) Niet gediend worden, maar dienen. Weer zo'n revolutionair concept! Het druist in tegen onze menselijke strevingen en begeertes. Een leider is niet meer dan de andere leden van het lichaam en hij (of zij!) stelt zich dienend op.


Dienen en lijden zijn in de boodschap en het leven van Jezus gepaard aan elkaar:

Als ik, jullie Heer en jullie meester, je voeten gewassen heb, moet je ook elkaars voeten wassen. Ik heb een voorbeeld gegeven; wat ik voor jullie heb gedaan, moeten jullie ook doen. Waarachtig, ik verzeker jullie: een slaaf is niet meer dan zijn meester, en een afgezant niet meer dan wie hem zendt. Je zult gelukkig zijn als je dit niet alleen begrijpt, maar er ook naar handelt. (Johannes 13:14-17)

Dat is uw roeping; ook Christus heeft geleden, om uwentwil, en u daarmee een voorbeeld gegeven. Treed dus in de voetsporen van hem die geen enkele zonde beging en over wiens lippen geen leugen kwam. (1 Petrus 2:21-22)

De geest van dienaarschap - een basismodel

In Jesaja 42 wordt het beeld geschetst van de houding en drijfveren die de komende Messias, de ideale dienaar van God, zou tentoonspreiden. Waar Israël faalde, zou de Messias slagen. De principes waarnaar de Messias leeft, zijn een voorbeeld voor ons. We geven ze hieronder schematisch weer.


Noten

1. R. Guardini, aangehaald in: Leiderschap in balans - Leiderschap op grond van een christelijke ethiek en passend in onze Nederlandse cultuur, van Paul Donders op http://www.eo.nl
2. Dr. John Oswald Sanders: Spiritual leadership - Principles of excellence for evenry believer; Moody Press Chicago, 1994, p. 23.

Lees verder

• Natuurlijk en geestelijk leiderschap: wat is het verschil?
• Paulus over leiders in de kerk: kwalificaties van een leider
• Apostel Petrus in 1 Petrus 5:1-7: oudsten in de gemeente
• Essentiële leiderschapskwaliteiten ontwikkelen: voorbeelden
• Leiderschapskwaliteiten: geduld, luisteren en inspireren