Huurlingenlegers: De moderne huurling in oorlog

Het beeld dat heerst rondom de militaire huurling is een beeld rondom eenlingen die een leven vol avontuur, geweld en immorele gedragingen leiden. De werkelijkheid rondom de huurling is echter stukken anders, de moderne huurling opereert in een bedrijf en hoeft niet perse in het hoogste geweldsspectrum ingezet te worden. De moderne huurling is simpelweg geen huurling meer maar is onderdeel van een bedrijf; een private militaire onderneming.

Huurling

De huurling stamt nog uit de antieke wereld, waar de eerste rapporten over ingehuurde militaire eenheden geschreven worden. Deze huurlingen worden aan een betalende heerser verhuurd en voorzien op die manier in hun eigen levensonderhoud; het heeft niets te maken met avontuur of spanning, maar met het verdienen van voldoende geld om te kunnen overleven. Door de eeuwen heen zien we veranderingen in de populariteit van de huurling, maar uiteindelijk komt het huurlingenleger weer ontzettend op in de late middeleeuwen, rond de 13e eeuw. In deze tijd huren de Europese vorsten op grote schaal legers in om hun oorlogen te voeren, de defensieorganisaties zoals we die nu kennen bestonden toen nog niet. Zwitsers krijgen een grote bekendheid als huurlingen, maar ook andere nationaliteiten zijn te huur. In de Tachtigjarige Oorlog bijvoorbeeld huurt het toekomstige Nederland niet alleen Zwitsers in, maar ook Schotten, Engelsen en zelfs Spanjaarden om tegen de Spaanse bezetter te vechten.

Opkomst van dienstplicht en verminderd belang huurlingen

Het grote succes van de huurlingen komt uiteindelijk weer ten einde in de 18e eeuw. In deze periode worden wapensystemen simpeler te bedienen en aan te leren, waardoor er minder specialisten nodig zijn voor het voeren van een oorlog. Daarnaast zien we een opkomst in het principe van de dienstplicht en het ontstaan van staande staatslegers; dit zorgt ervoor dat de noodzaak van het inhuren van huurlingen vervalt. Overigens heeft ook Nederland een grote rol gespeeld in deze modernisering van het defensieapparaat; Maurits van Oranje heeft hierin met zijn militaire hervormingen grote faam gemaakt.

Nieuwe opkomst huurlingen

Na het teloorgaan van de grote huurlingenlegers op het Europese vasteland, blijft de huurling een grote rol spelen in de Europese koloniën, waar huurlingen nog relatief geaccepteerd blijven. Uiteindelijk zouden de huurlingenlegers weer een langzame opkomst meemaken in de tweede helft van de 20e eeuw; diverse Afrikaanse conflicten werden mede beslist door gebruikmaking van grote legereenheden die zich in ruil voor olieconcessies of veel geld verhuurden aan diverse landen. De definitieve doorbraak zou echter pas komen rondom het einde van de Koude Oorlog. De enorme hoeveelheden ontslagen militairen en afgedankt militair materiaal zorgen voor een ideaal klimaat voor het oprichten van militaire huurlingenlegers. Daarnaast bleven er in de wereld voldoende brandhaarden ontstaan, ook door de verminderde aandacht van de machtsblokken voor deze brandhaarden (ze hoefden immers niet meer gestuurd te worden richting kapitalisme of communisme) worden dit speelvelden voor huurlingen. Een extra ontwikkeling ontstaat dan nog eens door de steeds specialistischere kennis die nodig is om militaire systemen te bedienen; vaak worden hier nu bedrijven voor ingehuurd door diverse landen.

Private militaire uitvoerders

Moderne ontwikkelingen met betrekking tot de nieuwe huurling bestaan vooral in het steeds bredere gebruik van deze eenheden. Waar in Irak al diverse huurlingen in het nieuws zijn gekomen door diverse incidenten, is het gebruik van huurlingen in Afghanistan dusdanig uitgebreid dat er meer huurlingen actief zijn dan normale militairen. Overigens is dit niet de eerste keer dat er huurlingen worden ingehuurd door overheden; ook om de conflicten in het voormalige Joegoslavië te beëindigen zijn huurlingen gebruikt. Iets wat overigens aan de doelstellingen voldeed en zelfs leidde tot het tekenen van de Dayton-akkoorden. De moderne huurling heeft nu zijn plek verworven in de nieuwe wereld, maar staat nu wel onder andere, meer geaccepteerde namen bekend: private militaire onderneming, private military corporation (pmc), of private militaire uitvoerder. Overigens dekken deze namen de lading tegenwoordig ook beter dan huurling. Een modern huurlingenbedrijf kan namelijk actief zijn in allerlei producten:

• Bescherming en beveiliging personen, mijnen, olieleidingen en velden
• Onderhoud wapensystemen
• Opleiding en training defensiepersoneel
• Optreden tegen drugshandel, drugspreventie en piraterij

De grote vraag nu is natuurlijk in hoeverre de moderne huurling zal uitgroeien tot een serieuze concurrent voor nationale defensieorganisaties, of in hoeverre de moderne huurling dit al is.