Blinden en slechtzienden en hun "bijzondere" activiteiten

Slecht of blind zijn klinkt voor velen niet zo prettig in de oren. Ook voor blinden en slechtzienden zelf is dit niet altijd gemakkelijk. Toch slagen zij er soms in om bepaalde activiteiten uit te voeren die voor de buitenwereld "bijzonder" lijken. Dit omdat ze bijna of helemaal het niveau van de ziende persoon halen en zij dit niet verwachten omdat hiervoor juist de ogen nodig zijn. Voor een aantal blinden en slechtzienden vragen deze activiteiten een grote inspanning, terwijl dit voor anderen de natuurlijke biotoop lijkt te zijn. Vaak maken blinden en slechtzienden hiervoor gebruik van tal van (hulp)middelen, aanpassingen, begeleidingsvormen en tips, en dit dan in combinatie met eigen wilskracht en energie.

• Redenen van uitoefening gelijkaardige activiteiten
• Autorijden door blinde en slechtziende mensen
• Klussen in en rond het huis
• Ouderschap door blinde en slechtziende moeders en vaders
• Sporten door visueel gehandicapte personen
• Tewerkstelling
• Vrije tijd door blinden en slechtzienden
• Website

Redenen van uitoefening gelijkaardige activiteiten

Waarom voeren blinden en slechtzienden precies bepaalde activiteiten uit, waarvan ziende personen vermoeden dat zij dit niet kunnen of (aan)durven? Hiervoor zijn diverse redenen denkbaar.

Sommige blinde en slechtziende mensen vinden het heel normaal om hun werk, hobby of sport uit te oefenen en denken hier verder niet over na, ook al lijkt of is dit voor andere personen vaak wel bijzonder. Voor nog anderen is of was dit de ultieme droom, nog voordat de handicap is opgetreden, ondanks de handicap of juist omwille van de handicap. Een aantal mensen met een visuele handicap wil zich daarnaast "bewijzen" voor de maatschappij, en tonen dat blind of slechtziend zijn niet noodzakelijk een grote belemmering hoeft te zijn om zich toch volop te integreren in de maatschappij. Verder zien sommige mensen de activiteiten net hoog genoeg om te kunnen grijpen waardoor ze zich gelukkiger voelen en op deze manier werken aan hun levensproces. Tot slot verwerken blinden en slechtzienden soms beter hun handicap of beperking wanneer ze dezelfde activiteiten als ziende personen mogen en kunnen doen.

Autorijden door blinde en slechtziende mensen

Blinden

Autorijden door volledig blinden is niet mogelijk. Af en toe bieden bepaalde blindenorganisaties - vaak in samenwerking met een autorijschool - een snelcursus autorijden voor blinden aan. Bij deze cursus, die louter voor het plezier bedoeld is, krijgen blinden theoretische uitleg over het autorijden en gaan ze daarna aan de slag. Ze zitten dan achter het stuur waarbij een begeleider uiteraard duidelijke instructies geeft en soms ook helpt. Deze taferelen spelen zich af op veilig terrein, dus zeker niet op de openbare weg.

Slechtzienden

Slechtziend zijn betekent niet automatisch dat autorijden niet meer mogelijk is. Onder bepaalde medische omstandigheden mag iemand die slechtziend is, toch met een wagen rijden, ook al is een oogprobleem gedetecteerd door de oogarts. Wanneer de oogarts echter een doorverwijzing geeft naar het revalidatiecentrum voor blinden en slechtzienden "Koninklijke Visio" (http://www.visio.org), mag hij daar na een intakegesprek deelnemen aan het speciale revalidatieprogramma "AutO-Mobiliteit". Slechtzienden werken dan met een bril waarop een soort minitelescoop gemonteerd is. Dit vraagt enige gewenning en training, en daarom is een intensief en individueel aangepast revalidatietraject noodzakelijk. Het revalidatieprogramma is enkel mogelijk voor het leren rijden met een auto, en niet met een bus, motor of vrachtwagen omdat de wetgeving hierbij nog meer eisen stelt aan het gezichtsvermogen.

Zelfrijdende auto

Een zelfrijdende auto is voor blinden en slechtzienden in theorie wel een goede oplossing, maar de Nederlandse wetgeving laat dit anno 2020 niet toe omdat een blinde of slechtziende persoon nog wel altijd moet kunnen ingrijpen bij problemen.

Klussen in en rond het huis

Frieten bakken, het gras afrijden, de (moes)tuin onderhouden of de ramen lappen. Deze zaken lijken onmogelijk voor blinden en slechtzienden maar sommigen voeren dit wel degelijk zelfstandig uit, al dan niet met een ziende begeleider in de buurt. Bij deze klussen in en rond het huis speelt het aspect "veiligheid" uiteraard een zeer belangrijke rol. Niet elke friteuse, grasmachine of elk raamladdertje is voldoende veilig. Tevens is het belangrijk dat de gebruikte apparaten of materialen voldoende aanpasbaar of aangepast zijn voor de doelgroep blinden en slechtzienden. Een friteuse die niet dichtgeklapt kan worden tijdens het bakken, die enkel digitaal te bedienen valt of die moeilijk te reinigen valt, is voor mensen met een afwezig of beperkt zicht vaak geen goede optie. Een aantal soorten van de Airfryer of soortgelijke toestellen, bestempelen veel blinden wel als uiterst blindvriendelijk en veilig. Het gras maaien met een robotgrasmaaier is voor sommige blinden of slechtzienden een optie, anderen verkiezen om te onthouden waar ze ongeveer gebleven zijn met de grasmaaier. Ramen lappen, de moestuin of tuin onderhouden en poetsen in het algemeen zijn tot slot andere voorbeelden van klusjes waarbij een niet-ziende of slechtziende persoon goed het hoofd moet gebruiken om te onthouden wat hij al dan niet al gedaan heeft. Uiteraard zijn bij deze activiteiten ook andere zintuigen inzetbaar.

Ouderschap door blinde en slechtziende moeders en vaders

Ook ouders die toevallig niet (goed) zien, hebben mogelijk kinderen. De Vlaamse Monique Van den Abbeel, een alleenstaande blinde moeder, heeft hierover het boek "Graag Zien! Blinde mama, Sterke vrouw" geschreven. Hierin staan tips over het ouderschap. Enkele blindennazorgwerken geven ook nog praktische tips aan blinde of slechtziende ouders over het ouderschap. Blinde en slechtziende ouders hebben de neiging om meer te praten, meer fysiek contact te leggen, meer te werken met andere zintuigen en andere hulpmiddeltjes te gebruiken. Voorbeelden daarvan zijn bijvoorbeeld gedetailleerd alles op een vaste plek klaarleggen voor het verschonen van een baby, speelgoed met belletjes of geluid in, een draagzak in plaats van een wandelwagen, ...

Sporten door visueel gehandicapte personen

Blindensporten

Een heel aantal sporten zijn bedoeld voor blinden en slechtzienden, al zijn ook ziende personen welkom, al dan niet geblinddoekt, afhankelijk van de gekozen sporttak. Enkele voorbeelden hiervan zijn goalball, tandemrijden (wielrennen), torbal of blindenvoetbal.

Aangepaste sporten

Ook zijn een aantal sporten goed doenbaar voor blinden en slechtzienden mits wat aanpassingen, hulp(middelen) of begeleiding. Volgende sporten zijn dan ook gangbaar bij mensen met een visuele handicap: atletiek, fitness, bridge, darten, skiën, langlaufen, kajakken, roeien, paardrijden, schaken, surfen, touwtrekken, vechtsport, waterskiën, zeilen en zwemmen.

Atypische sporten

Maar ook minder frequente sporten zijn beoefenbaar voor blinden en slechtzienden, zoals bijvoorbeeld boogschieten, schieten, snowboarden, discuswerpen, duiken, golfen en skaten. Deze beoefent een visueel gehandicapte persoon vaak in gewoon clubverband.

Tewerkstelling

(Goed) gekend

Wanneer de vraag gesteld wordt aan ziende personen aan welk beroepen mogelijk uitvoerbaar zijn door een blinde of slechtziende persoon, komen vaak dezelfde antwoorden terug: telefonist, mandenvlechter, masseur, kinesist (fysiotherapeut) of vertaler / tolk. Dit zijn inderdaad goed gekende beroepen waarin blinden en slechtzienden tewerkgesteld zijn. Andere gekende beroepen zijn bijvoorbeeld journalist, secretaresse, receptioniste, radiopresentator, informaticus, muzikant, ...

Minder bekend

Minder bekend is dat iemand met een visuele beperking ook in staat is om het beroep van rechter, advocaat, auto- of fietsenmonteur, kippenboer, kok, boer, nieuwsanker, marktkramer, leerkracht of docent, architect, dierenartsassistent, geluidstechnicus, directeur en zelfs kapper, modeontwerpster of dokter uit te voeren. Heel wat voorbeelden hiervan zijn gekend in Nederland en België, terwijl andere beroepen van blinden en slechtzienden enkel gekend zijn in andere landen.

Vrije tijd door blinden en slechtzienden

Fotografie

Fotografie door blinden en slechtzienden is zeker mogelijk. Ook hierbij werken blinde fotografen veel met andere zintuigen. Ook laten ze achteraf vaak een foto omschrijven door een ziende persoon, zodat hij of zij dit kan bewaren met een betekenisvolle omschrijving op de computer. Rond het thema fotografie zijn soms workshops mogelijk die speciaal gericht zijn op blinde en slechtziende personen. Niet alle blinden en slechtzienden werken overigens met een gesofistikeerd toestel. Vaak is een gsm of smartphone al een heel fijne ontdekking voor de niet- of slechtziende medemens.

Uiterlijk

Ziende personen letten vaak op het uiterlijk van anderen. Heel wat blinden en slechtzienden willen zich ook graag netjes opmaken en zeker zijn van de juiste kleurencombinaties en kledingkeuze. De blindenorganisaties Bartiméus (http://www.bartimeus.nl) organiseert zo bij voldoende belangstelling PEP-dagen, wat staat voor "Persoonlijke Effectieve Presentatie".

Schilderen en tekenen

Het lijkt een broodjeaapverhaal dat iemand volledig blind kan schilderen of tekenen. Toch organiseren bepaalde blindenverenigingen af en toe schilder- en tekenworkshops waarbij vooral het gevoel centraal staat, en niet zozeer het visuele aspect. De kennis van het voelbaar kleurensysteem (Taktila-methode®) kan hierbij van extra nut zijn. Dit is een speciale techniek ontwikkeld voor blinden en slechtzienden waarmee de doelgroep leert om de visuele wereld te ontdekken via andere zintuigen. Blinden leren bijvoorbeeld dankzij verschillende soorten stofmaterialen wat kleuren zijn en wat het aspect "dieptezicht" wil zeggen. Sommige blinden en slechtzienden geven zelfs tentoonstellingen van hun werk en reizen hiermee zelfs naar het buitenland.

Website

Een website bouwen als blinde persoon is op zich niet moeilijk. Dit is reeds mogelijk in het computerprogramma "Kladblok". Werken met de computer gebeurt met computeraanpassingen zoals onder andere een schermuitleesprogramma en/of een brailleleesregel. Hiervoor geldt wel dat de blinde of slechtziende persoon goed gekend moet zijn met de codetaal. Een fout maken is tevens snel mogelijk met alle gebruikte codes. Daarom zijn enkele goede, blindvriendelijke mogelijkheden voorhanden om een website te maken. WordPress wordt zo als een prima toegankelijk content management system gezien. Bovendien heeft WordPress enkele toegankelijke thema's aan boord waardoor alle screenreaders standaard goed kunnen werken met de gemaakte toegankelijke website. Wel heeft een blinde of slechtziende persoon soms hulp nodig bij het maken van "visuele" aanpassingen zoals het toevoegen van foto's of het werken met kleuren.