Bedelen niet altijd verboden maar wel ongewenst

Bedelarij hoorde ooit gewoon tot de samenleving. Maar landloperij (waar bedelen vaak deel van uitmaakte) werd in het begin van de negentiende eeuw strafbaar gesteld. Omdat het betreffende artikel inmiddels in Nederland uit het Wetboek van Strafrecht is verdwenen is bedelen in principe niet meer strafbaar. Een gemeente mag overigens wel een verbod op bedelarij instellen wat ook door sommige gemeenten gebeurt waardoor landelijk verschillen zijn ontstaan. Maar bedelen komt in Nederland betrekkelijk weinig voor in vergelijking met sommige andere landen.

Eerste levensbehoeften door bedelen

Bedelen is iemand smeken om bijvoorbeeld geld, eten of kleren te geven. In de Westerse wereld zijn er talrijke voorzieningen waardoor de meeste armen zich niet meer met bedelarij hoeven bezig te houden maar dat geldt helaas niet voor iedereen. Een bedelaar heeft meestal geen inkomen of uitkering en is vaak dakloos waardoor hij op straat leeft. Door te bedelen komt een bedelaar toch aan de eerste levensbehoeften. Maar bedelgedrag wordt door zeer velen als hinderlijk ervaren vooral bijvoorbeeld bij vakantie vieren in landen waar bedelen nog veel voorkomt.

Landloperij en bedelarij in Nederland en België

In 2000 is het artikel dat landloperij en bedelarij strafbaar stelde in Nederland uit het Wetboek van Strafrecht geschrapt. Overigens waren landlopers vooral in de middeleeuwen een normaal verschijnsel op het platteland. Zij zwierven straatarm rond op zoek naar eten en onderdak. In de zomermaanden vonden zij dikwijls een werkplek bij een boer. Vanaf de negentiende eeuw werd hun manier van leven niet meer getolereerd. Landloperij werd in 1809 strafbaar gesteld in het Wetboek van Strafrecht. In de twintigste eeuw nam het aantal veroordelingen echter sterk af. In België konden landlopers worden opgesloten door een wet van 27 november 1891. Deze maatregel werd in 1993 opgeheven. Tot die tijd konden bedelaars in speciale open gevangenissen worden opgesloten zoals bijvoorbeeld in Merksplas of Wortel.

Tolerantie ondanks verbod

Hoewel bedelen in veel landen verboden is wordt het vaak oogluikend getolereerd. Het is ook moeilijk om er effectief tegen op te treden omdat eventuele boetes niet inbaar zijn en vrijheidstraffen de bedelaars niet van het bedelen zullen weerhouden. En bij wegzenden duiken ze elders toch weer op.

Ongewenst bedelaarsgedrag

Zeker als op een bepaalde plaats er teveel bedelaars bijeen zijn of als ze zich opdringerig gedragen wordt bedelen als zeer ongewenst ervaren. Er bestaan talrijke voorbeelden van ongewenst gedrag. Sommigen zijn zeer creatief in het vinden van handelingen of uitingen om voorbijgangers te imponeren zoals bijvoorbeeld:

• Handen door een geopend autoportier.
• Bedelen in uitgaansgelegenheden.
• Naast een geldautomaat.
• Bij een kerkingang.
• In de avond of nacht.
• Onverwacht benaderen.
• Luidruchtig om geld schreeuwen.
• Agressiviteit door schelden en bedreigen.
• Lichamelijk contact.
• Blijven achtervolgen.
• Na een gift om nog meer vragen.

Noodzaak om te bedelen

Een bedelaar zal altijd proberen om medelijden op te wekken. Hij zal proberen op allerlei mogelijke manieren op het gevoel in te spelen en probeert die mensen te benaderen waarbij iets te halen valt zoals toeristen. Niet in alle landen zijn de voorzieningen voor iedereen goed of bestaat grote werkloosheid. Een gift kan dan voor een bedelaar veel betekenen.

Toeristen

In arme landen worden vooral toeristen benaderd voor een gift. De bedelaars speculeren er op dat rijke Westerlingen zich generen en verlegen zijn om hun rijkdom ten opzichte van arme sloebers.

Sociaal stelsel

Veel landen kennen weliswaar een goed sociaal stelsel waardoor bedelen niet nodig is maar er zijn ook landen waar dat minder het geval is. Wie er niet werkt heeft niets. Zo ontstaat er een permanente klasse van bedelaars.

Werken

Bij de meeste Westerlingen zal de gedachte opkomen: “Ga toch werken.” Daar staat tegenover dat toeristen dikwijls in tweestrijd verkeren juist op het moment dat ze veel voor zichzelf uitgeven.

Gift

Wie geeft houdt het systeem in stand en wie niet geeft maakt zich er wel makkelijk van af. En met een gift, die een rijke Westerlingen nauwelijks zal missen, kan iemand in een arm land al gauw een week eten.

Kleine kinderen inzetten wekt medelijden op

Waar velen ook gevoelig voor zijn is het inzetten van kleine kinderen. Kinderen leven soms in erbarmelijke omstandigheden maar achter bedelende kinderen zit soms een georganiseerde bende. Bij het geven aan een kind is de kans dat het geld in verkeerde zakken terecht komt erg groot. In Marokko komt het voor dat kinderen van arme gezinnen worden gehuurd en vervolgens doorverhuurd aan bedelaars omdat een kind naast een bedelaar meer opbrengt. Ook worden expres gehandicapte kinderen ingezet voor een hogere opbrengst. Een onfris uitziend kind in lompen doet het ook beter.

Trucs van bedelaars

Naast het inzetten van kinderen kennen bedelaars ook andere trucs zoals een leeg medicijndoosje laten zien met de bedoeling geld te vangen omdat ze dringend nieuwe medicijnen nodig hebben of insmeren met paardenmest waardoor het lijkt alsof ze geelzucht hebben. In twijfelgevallen is het daarom beter om niets te geven en bij thuiskomst van een dure reis een bedrag over te maken aan een hulporganisatie.

Lees verder

• Armenzorg in vroeger eeuwen
• Armoedebeweging in de middeleeuwen