Santiago de Compostella: bedevaart met schelp als symbool

Bedevaarten hebben van oudsher meestal een religieus karakter. Religieuze pelgrims hebben dikwijls als doel om relikwieën te vereren die zich in de bedevaartplaats bevinden. Een ander doel kan boetedoening zijn of een aan God gedane belofte. In de middeleeuwen kwam het voor dat een bedevaart als straf werd opgelegd. Tegenwoordig komt het echter steeds meer voor dat een bedevaart wordt beschouwd als een fysieke uitdaging. Voor velen is een bedevaart ook een tocht van bezinning waarbij ze een tijd uit de dagelijkse beslommeringen zijn. Zo kan een bedevaart naar Santiago de Compostella ook verschillende doelen hebben.

Bedevaart met ontberingen en onzekerheden

Het bedevaartsoord Santiago de Compostella is zeer in trek bij pelgrims. Elk jaar trekken er meer dan 250.000 pelgrims naar toe met als doel eerbetoon aan het graf van apostel Jacobus de Meerdere. In de meeste gevallen maken de pelgrims de tocht te voet maar ook worden de routes per fiets afgelegd.

Ontberingen

De tocht kent meestal veel ontberingen zonder de zekerheden van thuis. Pelgrims naar het bedevaartsoord zijn zeer kwetsbaar. Steeds weer moet opnieuw naar oplossingen worden gezocht voor problemen die zich onderweg voordoen. Belangrijk daarbij is het vinden van een overnachtingsplaats. Oververmoeidheid speelt dikwijls een rol.

Onzekerheden

Ook kennen de pelgrims onzekerheden en zijn steeds opbeuringen nodig om weer verder te kunnen. En dat alles ver weg van huis en de vertrouwde omgeving. Hulp van anderen is daarom onmisbaar maar wordt ook vaak volop geboden.

Verschillende routes

Vanuit diverse Europese landen lopen er verschillende routes richting Spanje die als een soort spinnenweb op de Spaanse hoofdroute uitkomen.

Tocht van vele kilometers

Omdat de pelgrims vanuit divers landen vertrekken is de route voor hen niet allemaal even lang maar lopen de meesten tussen 2000 en 3000 kilometer. De verschillende historische wegen naar Santiago de Compostella zijn in 1993 erkend door de UNESCO vanwege hun waarde voor de Westerse cultuur.

Spaanse hoofdroute

De hoofdroute heet in het Spaans de Camino de Santiago en in Nederlands de Sint Jacobsroute of Jacobsweg. De Camino de Santiago loopt langs de steden Pamplona, Estella, Logroño, Burgos, León, Astorga en Ponferrada. Daarnaast bestaan er enkele secundaire routes die van de Pyreneeën naar Santiago lopen.

Kathedraal van Santiago de Compostella als einddoel

Santiago de Compostella ligt in het noordwesten van Spanje in de regio Galicië en heeft een inwoneraantal van ongeveer 100.000. Aangezien er meer steden de naam Santiago dragen is de toevoeging Compostella wel van belang om de juiste stad aan te duiden. De naam Santiago is afgeleid van Sint Jacobus (Sant-Iago). In Santiago de Compostella zou volgens een legende zich het graf van de apostel Jacobus bevinden. Zijn stoffelijk overschot zou samen met dat van twee discipelen in een boot de kust hebben bereikt waarna het lichaam aan de berg Libredón werd begraven.

Kathedraal over het graf gebouwd

Het graf van Jacobus was echter in de vergetelheid geraakt en weer ontdekt door de kluizenaar Paio in 813. De vindplek groeide daarna uit tot een belangrijke christelijke plaats. Over de graftombe heen werd later een kathedraal gebouwd met een façade in barokstijl. De rechterdeur bevat een beeld van María Salomé en de linkerdeur een afbeelding van de vader van Santiago Zebedeus.

Schelp als symbool en traditie met steen

Het bedevaartsoord trekt pelgrims uit heel Europa. De bedevaartgangers zijn herkenbaar aan een Sint-Jacobsschelp die op de rug wordt gedragen met de sluiting naar boven. De schelp wordt ook gebruikt om wegen en plaatsen aan te duiden. Naast de traditie van het dragen van de schelp kent de weg naar Santiago de Compostella meerdere tradities. Zo wordt bijvoorbeeld in Cruz de Ferro een steen achtergelaten die van huis uit is meegenomen. Door het achterlaten van de steen wordt op symbolische manier de zonden van zich afgelegd. De verlichting door de steen is daarna ook letterlijk.

Nederlands Genootschap van Sint Jacob

Santiago-pelgrims kunnen in bijna elk West-Europees land rekenen op de hulp van een genootschap. Er wordt door de genootschappen ook een pelgrimspas uitgegeven dat als internationaal erkend document wordt erkend. De pas komt ook van pas bij de overnachting in een Spaanse refugio omdat pelgrims op vertoon van de pas korting krijgen. Eenmaal in Santiago de Compostella en met voldoende stempels op de pas krijgt een pelgrim een zogenaamde Compostella dat een officieel bewijsstuk is dat de tocht goed is afgelegd. Ook Nederland kent zo’n genootschap dat te vinden is op www.santiago.nl.

Lees verder

• Bedevaartplaats Hakendover: paardenprocessie en dertienmaal