Pesten op de werkvloer
Waar veel mensen samenkomen, zoals op een werkvloer, ontstaan conflicten, dat is normaal en menselijk. Maar wat als zo'n conflict escaleert en een aantal mensen samendrommen en zich keren tegen hun collega? Pesten op de werkvloer is een issue, dat steeds meer mensen overkomt en nog steeds een taboe is.
Waarom
Er zijn verschillende redenen voor pesten, zoals frustratie, verveling, druk, afgunst, intolerantie, angst om je baan te verliezen, etc. Wanneer er in een bedrijf gepest wordt, is er iets niet in orde met het bedrijfsklimaat. Het kan zijn dat er grote concurrentie heerst in zo'n bedrijf, waardoor mensen bang zijn om zich collegiaal te gedragen. Of de baas verzuimt zich bezig te houden met de belangen en problemen van zijn werknemers en doet aan struisvogelpolitiek. Als werknemer kun je dan behoorlijk alleen staan.
Gedragspatroon van de pester
Typische gedragingen van pesters op het werk zijn:
- Afbraak doen aan de werkinzet, manipulatie van gedaan werk, niet krijgen van werkrelevante informatie of opzettelijk de verkeerde informatie krijgen, achterhouden van informatie over besprekingen en afspraken, wegwerken van gedane arbeid (bijv. het verwijderen van bepaalde data), afschuiven van verantwoordelijkheid.
- Onwaarheden verspreiden over slecht gedrag, uitdelen van willekeurige waarschuwingen, slechte verdeling van werk, opzeggen van werk, roddelen over bijvoorbeeld strafbare feiten die niet gepleegd zijn.
- Afbraak doen aan de sociale integratie, gesprekken achter iemands rug voeren (zoals het verspreiden van geruchten), als lucht behandeld worden, demonstratief iemand uit de weg gaan, niet in één ruimte willen zijn met een bepaalde persoon, negeren van vragen of verzoeken om hulp, met opzet kwaadspreken, beledigen en belachelijk maken in het bijzijn van anderen, belachelijk maken door bepaalde gebaren, met opzet iemand anders en negatief behandelen, verzinnen van klachten door derden.
- Destructieve kritiek, zoals: je doet alles verkeerd, kleinerende kritiek, bepaalde voorvallen of fouten verzinnen, iemand stelselmatig ontmoedigen ('dat lukt je toch nooit').
- Aanvallen van het gevoel van eigenwaarde door bijvoorbeeld beschuldigen van boze opzet, domheid, onervarenheid, publiekelijk bekendmaken van persoonlijke zwaktes, vernederen, omlaag halen, belachelijk maken, zeggen dat de persoon niets waard is, beledigen, slecht praten, iemand kwetsen, schreeuwen.
- Aanvallen van de privésfeer door iemand bijvoorbeeld prompt terug te laten komen van vakantie, bellen of bezoeken ter controle, vakanties niet honoreren of op slechte tijden toestaan, willekeurig intrekken van vrije dagen, duidelijk tegen iemands persoonlijke voorliefde, politieke voorkeur of geloof zijn.
- Aanvallen van de lichamelijke integriteit en gezondheid, door bijvoorbeeld seksuele intimidatie, geweld, toewijzen van werk dat de gezondheid schaadt, beschermde middelen laten verdwijnen, met opzet iemands gezondheid schaden door bijvoorbeeld het gebruik van stinkbommen, spuitbussen, tabaksrook, lawaai.
Gevolgen
Door pesten komen veel slachtoffers in een neerwaartse spiraal terecht. Door het pesten wordt de kwaliteit van het werk minder, de motivatie verdwijnt en men kan zich niet meer (voldoende) concentreren. Doordat het slachtoffer minder goed werk levert, krijgt hij te maken met nieuwe druk en angsten. Bij veel mensen leidt dit dan tot lichamelijke en psychische ongemakken, wat in het ergste geval uitmondt in arbeidsongeschiktheid en soms zelfs tot zelfmoord.
Wat te doen tegen pesten
Als men gepest wordt, moet men niet in de slachtofferrol kruipen. Wie zichzelf als slachtoffer ziet, blijft dat ook. Sommige mensen proberen de gemeenheden te negeren, maar dat leidt meestal tot een verergering van de situatie. Het gedrag van de pester wordt bevestigd en hij zal misschien nog ergere dingen gaan doen. Het slachtoffer zal zich ook alleen maar slechter en hulpelozer gaan voelen. Ook overdreven vriendelijkheid, in de hoop dat de pester ophoudt, is de verkeerde reactie en biedt meestal geen oplossing.
Het is beter om zelf in de 'aanval' te gaan. Vraag de pester om een gesprek onder vier ogen. Hou het gesprek zakelijk en doe geen persoonlijke aanvallen. Eventuele afgunst of jaloezie wordt dan misschien minder en de tegenpartij krijgt de kans zonder gezichtsverlies in te binden. Vraag in het gesprek meteen waarom je bijvoorbeeld niet meer gegroet wordt en waarom gesprekken stilvallen zodra je dezelfde ruimte betreedt. Hoe moeilijk dit ook lijkt, vaak geven pesters op als ze direct op hun gedrag worden aangesproken. Als ze merken dat je je niet als slachtoffer gedraagt, is de lol er snel vanaf.
Als zo'n gesprek met de pester tot niets leidt, kan men het beste hulp in de omgeving zoeken. Het is belangrijk dat men dit niet alleen probeert op te lossen. Juist nu heeft men een goede gesprekspartner nodig. Praat daarom met familie, vrienden, bekenden of je partner. Zij kunnen misschien helpen op de juiste manier met de situatie om te gaan.
Vraag collega's om hulp tegen het pesten. Wend je echter alleen tot degenen, die je vertrouwt. Als teveel mensen er lucht van krijgen, is er het gevaar dat je het gesprek van de dag wordt. Bovendien durft lang niet iedereen tegen de pester op te staan. Slechts 16% blijkt het op te nemen voor het slachtoffer, terwijl het de rest toch meestal ook niet lekker zit. Toch zal de moed om te pesten sneller verdwijnen als de groep die je helpt, groter wordt. Als men denkt dat het aan de bedrijfscultuur ligt, kan men dit ook aan de kaak stellen in de eerstvolgende vergadering/teamoverleg. Of men kan zich wenden tot de OR, vakbond, de bedrijfsarts of een medewerker van P en O. Ook kan men een klacht indienen bij de directie. Alleen kan men weinig veranderen, maar samen met collega's kan misschien overlegd worden wat er tegen te doen is en zoeken naar nieuwe omgangsvormen.