Eenvoudige belediging, smaad en laster

Een eenvoudige belediging, smaad en laster zijn alle drie vormen van belediging. De overeenkomst tussen de verschillende varianten is dat het slachtoffer opzettelijk in een kwaad daglicht wordt gezet. Wat is het verschil tussen deze vormen van belediging? Is het strafbaar? En zo ja, welke straf kan iemand opgelegd krijgen die zich schuldig maakt aan een van de bovenstaande feiten?

Eenvoudige belediging

Een eenvoudige belediging is volgens het wetboek elke opzettelijke belediging die niet onder smaad of smaadschrift valt. Een eenvoudige belediging is een zogenaamd klachtdelict, wat inhoudt dat de verdachte pas strafrechtelijk vervolgd kan worden, wanneer het slachtoffer dit wenst en hier aangifte van doet, maar dan kan het Openbaar Ministerie alsnog besluiten om niet tot vervolging over te gaan. Het is niet mogelijk dat het Openbaar Ministerie de verdachte vervolgt wanneer het slachtoffer hier niet om gevraagd heeft. Vaak wordt er geen aangifte gedaan van belediging. Bij chantage of afpersing bijvoorbeeld, omdat het slachtoffer in kwestie niet wil dat wat hij geheim houdt naar buiten wordt gebracht. En aangezien in Nederland vaak de vorm openbare rechtspraak gebruikt, kan het zijn dat het slachtoffer van de aanklacht meer nadelen dan voordelen ondervindt.

Uitzonderingen

Er is een uitzondering op de regel dat de verdachte niet kan worden vervolgd wanneer het slachtoffer geen aangifte doet. Dit betreft belediging van ambtenaar in functie ter zake van de rechtmatige uitoefening van of gedurende zijn bediening.

Is eenvoudige belediging strafbaar?

Eenvoudige belediging kan strafbaar zijn. Er moet dan wel aangifte zijn gedaan door het slachtoffer en het Openbaar Ministerie moet hebben besloten de verdachte te vervolgen. De maximale straf die de verdachte door de rechter opgelegd kan krijgen is een geldboete van de tweede categorie (€ 4.050,-, 2015) of een gevangenisstraf van drie maanden. De hoogte van de boete of straf is afhankelijk van de ernst van het delict. Zo zullen agressie in het verkeer, discriminerende beledigingen en beledigingen die samenhangen met sportevenementen zwaarder worden bestraft.

Smaad

Smaad is opzettelijk iemands reputatie schaden en iemands goede naam aantasten door het ten laste leggen van een bepaald feit. Het is het zwartmaken van iemand door hem in het openbaar van feiten te beschuldigen, zonder dat er sprake was van een algemeen vereiste om deze zaken naar buiten te brengen, zonder dat er wordt gehandeld uit noodzakelijke verdediging of zonder dat degene die zich hieraan schuldig maakt zeker weet dat de feiten die hij benoemt op waarheid berusten. Uitingen van smaad hoeven dus niet per definitie waar te zijn en kunnen ook in de vorm van smaadschrift zijn geuit. Smaadschrift is een vorm van smaad in geschrift of in afbeeldingen. Vaak zijn wraak en frustratie motieven om iemand te smaden. Ook van smaad moet, net als bij eenvoudige belediging, aangifte worden gedaan door het slachtoffer, voordat het Openbaar Ministerie over kan gaan tot vervolging van de verdachte.

Uitzonderingen

Ook bij smaad zijn er uitzonderingen op de regel dat er aangifte moet worden gedaan om de verdachte te kunnen vervolgen. Deze regel gaat namelijk niet op bij een ambtenaar in functie, een openbare instelling en het openbaar gezag.

Is smaad strafbaar?

Ja, smaad is strafbaar. Er staat een maximale gevangenisstraf van zes maanden op of een geldboete van de derde categorie (€ 8.100,-, 2015). Ook hier wordt gekeken naar de ernst van het delict. Zo zal smaad tegen een ambtenaar of ordehandhaver een hogere strafeis opleveren. Smaadschrift wordt zwaarder bestraft. Hierbij is de maximale gevangenisstraf een jaar. Wanneer er een overledene wordt gesmaad, bedraagt de maximale gevangenisstraf drie maanden.

Laster

Laster is het opzettelijk zwartmaken van iemand met openbare uitingen waarvan de beschuldigende weet of had moeten weten dat zijn uitingen niet op waarheid berusten. Met andere woorden, laster is het beschuldigen van iemand van dingen die niet gebeurd of niet waar zijn. Ook hier is er geregeld sprake van motieven als frustratie en woede, bijvoorbeeld na ontslag of na het beëindigen van een relatie. In de meeste gevallen wordt een verdachte alleen vervolgd na het indienen van een aanklacht door het slachtoffer. Er kan ook sprake zijn van een lasterlijke aanklacht. Er is in dit geval een valse aangifte gedaan. Een aangifte van iets dat niet gebeurd is. Denk hierbij bijvoorbeeld aan iemand die zegt mishandeld te zijn of te zijn aangerand, terwijl dit niet heeft plaatsgevonden.

Uitzonderingen

Wanneer laster wordt gepleegd tegen en lid van de regering van een bevriende staat, tegen het openbaar gezag op tegen een ambtenaar in functie, dan is er geen aangifte nodig om tot vervolging over te gaan.

Is laster strafbaar?

Laster is de zwaarste vorm van belediging en wordt daarmee ook het zwaarst bestraft. De maximale gevangenisstraf die kan worden opgelegd is twee jaar of een boete van de vierde categorie (€ 20.250,-, 2015). Een lasterlijke aanklacht, ofwel een valse aangifte wordt op dezelfde manier bestraft. Wanneer laster wordt gepleegd tegen de bovengenoemde uitzonderingen, kan de maximale gevangenisstraf met een derde worden verhoogd.